همه انسان‌ها، در طول زندگی خود برای یکبار هم که شده دچار سکسکه شده‌اند که در حتی در جمع دوستان ممکن است باعث خجالت هم شده باشد. سکسکه کوتاه نگران کننده نیست، اما در صورت طولانی شدن، یک علامت است که باید حتماً به پزشک متخصص مراجعه گردد. در این پست از سایت طبایع، علل و تدابیر درمان سکسکه در طب سنتی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
سکسکه به چه حالت یا وضعیتی اطلاق می‌شود؟
از منظر طب سنتی
در کتب مورد بررسی، سکسکه با عنلوین فواق یا هکهک نام برده شده است و جزء بیماری‌های معده طبقه‌بندی می‌شود. این حالت متشکل از دو حرکت انقباضی و انبساطی بافت معده جهت دفع مواد آزاردهنده است. حرکت انقباضی و تشنجی بافت معده از قسمت دهانه معده شروع می‌شود و کل بافت معده را فرا می‌گیرد.
از منظر طب ایرانی، هر عاملی که منجر به اذیت معده شود، معده سعی در دفع آن، با ایجاد سکسکه دارد.
عوامل اذیت کننده معده
- تجمع خلط گرم با ایجاد سوزش در دهانه معده
- تجمع گاز یا رطوبت یا وجود خشکی در معده
- هضـم ناکامـل و فاسد شدن غذا به علت سوءمزاج سرد معده
- اتساع بـیش از حد ایـن عضو و تحریک عصب مابین کبـد و دهانه معـده عوامـل اذیـت کننده معده هستند.
از منظر طب رایج
- سکسکه زمانی است که گرفتگی یا اسپاسم، دیافراگم را منقبض کرده و باعث نفسی می‌شود که ناگهان توسط بسته‌شدن طناب‌های صوتی گلو می‌شود و با صدایی شبیه هیک خارج می‌شود.
- بسته شدن طناب‌های صوتی باعث ایجاد صدایی به نام سکسکه می‌شود.
- باز بودن و اتساع و ریفلاکس معده نیز باعث بروز سکسکه می‌شود.
- سکسکه بر اساس مدت انقباض به سه گروه حاد، پایدار و مقاوم بـه درمـان طبقه‌بندی می‌شود.
- سکسکه هـای مزمن و مقاوم به درمان بـا ایجـاد اخـتلال در تغذیـه، خـواب و تعـاملات اجتمـاعی کیفیـت زنـدگی فـرد را تحـت تـأثیر قـرار می‌دهد. همچنین می‌تواند منجر به عدم ترمیم زخم به دنبـال جراحی‌های قفسه سینه و شکم شود.
علل و علائم سکسکه از منظر طب ایرانی
از منظر طب ایرانی علل مختلفی موجب این وضعیت می‌شود که میتوان آن‌ها را به علل تغذیه‌ای، سبک زندگی نادرست، علل معدی_ مروی، کبدی و علـل دیگـری شـامل داروهـا و سـموم، ضربات نافذ شکمی و بیماری‌های اعضای دیگـر تقسیم بندی کرد.
|
علل |
علائم |
|
| تغذیه‌ای | سابقه پرخوری غذاهای تند یا سنگین همراه با سوزش سر دل و آروغ با بوی غذای خورده شده تند تند غذا خوردن و بلعیدن هوا جویدن آدامس و یا مکیدن آبنبات سیگار کشیدن نوشیدنی‌های گازدار یا الکل با علائم نفخ و ترش کردن | |
| سبک زندگی | سابقه ترک ورزش حمام یا خواب بالافاصله بعد از غذا تغییر ناگهانی دمای بدن یا محیط استرس و اضطراب و ترس | |
| معدی_مروی | سوء مزاج سرد معده | آروغ ترش، عدم تشنگی، سوء هاضمه |
| اجتماع اخلاط گرم در معده | سوزش سردل، تشنگی، خشکی دهان | |
| تجمع گازها در طبقات معده و مری | آروغ زیاد، احساس نفخ | |
| تجمع رطوبت در معده | پرآبی دهان، سنگینی سردل | |
| خشکی دهانه معده | تشنگی فراوان، خشکی پوست، لاغری شدید | |
| ورم‌ها، زخم‌ها و سرطان‌ها | دردمعده، تب، استفراغ، کاهش اشتها | |
| ورم کبد | تب و ضعف شدید، بزرگی کبد | |
| داروها و سموم | سابقه مصرف فرفیون، افیون، قارچ و تاجریزی / برخی آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی | |
| جراحات نافذ شکمی | درد، تهوع و اسهال | |
| بیماری‌های مغزی، قلبی، ریوی / اختلال در خونرسانی به قلب | علائم بیماری‌های عضو درگیر | |
درمان در طب سنتی
درمان سکسکه در طب ایرانی، وابسته به علل ایجاد کننده آن است:
- اگر عامل سکسکه پرخوری یا استفاده مفرط از موادغذایی نفاخ باشد در درمان میتوان از گیاهان گرم و خشکی مانند پونه، زیره، زنجبیل استفاده کرد.
- اگر علائم سردی معده با سکسکه همراه باشد میتوان از گیاهانی مانند تخم کرفس، زیره یا انیسون استفاده کرد.
- خیلی از افراد با خوردن ترشی یا مواد غذایی تند و تیز مانند فلفل ممکن است دچار سکسکه شوند که با جرعه جرعه نوشیدن آب گرم و خوردن آش جو با روغن بادام شیرین یا قی کردن یعنی استفراغ عمدی سکسکه برطرف می‌شود.
- استفاده از ترکیب پونه با آب انار ترش یا جوشانده دارچین به همراه مصطکی و نوشیدن آب صاف کرده آن در درمان انواع سکسکه مفید بیان شده است.
- مصرف دمنوش هل نیز به تقویت معده کمک می‌کند، همان‌طور که تقویت معده مانع بروز بسیاری از سکسکه‌ها می‌شود.
- درمان سکسکه با علت رفلاکس، مصرف حجم کم غذا و پرهیز از خوابیدن پس از غذا خوردن است. غذای پر چرب، نوشابه های گازدار، پیاز خام، مرکبات و حتی سیگار کشیدن، سبب تشدید رفلاکس معده می‌شود.
- یک قاشق عسل روی زبان بگذارید و زبان را با عسل مالش بدهید.
- خوردن تکه‌ای نان خشم و برشته.
تدابیر غیر خوراکی
- حبس کردن نفس و شمردن آرام از یک تا ده و سپس آزاد کردن نفس
- تنفس کوتاه در یک پاکت یا کیسه پلاستیکی که جلوی دهان قرار داده‌اید و هوا از آن خارج نمی‌شود (کیسه پلاستیکی به دلیل احتمال چسبندگی آن به بینی و خصوصاً در اطفال به هیچ عنوان، توصیه نمی‌شود.)
- نمک را با زنیان آسیاب کنید داخل پارچه بگذارید و شکم را با آن مالش دهید.
- قرار دادن انگشت در گوش و تکان دادن آن که باعث تحریک اعصاب و درنتیجه پایان سکسکه می‌باشد.
- درحالیکه انگشتانتان را در حفره های دوگوش خود فرو کرده اید با استفاده از نی جرعه جرعه آب بنوشید.
- مالیدن چشم دو دقیقه و به آرامی که باعث تحریک اعصاب بینایی و توقف سکسکه کردن می‌شود.
- نگاه کردن به نور
سکسکه در کودکان
سکسکه در کودکان اغلب، حالتی جزئی و بدون درد و عارضه است و ممکن است دلایل زیر را به دنبال داشته باشد:- ورود هوا به معده کودک، در هنگام شیرخوردن یا غذا خوردن و انبساط ناگهانی معده به خاطر حجم زیاد هوا
- سردی بیش از حد معده یا تجمع بلغم در معده
- رفلاکس معده
- سکسکه در نوزادان ( به علت این که هنوز پرده دیافراگم کامل مراحل رشد را طی نکرده است) که در دوماهگی کاهش می‌یابد.
- در نوزادان سکسکه همراه با گریه، سرفه و رفلاکس است.
- سکسکه جنین (به علت مایع آمنیون).
با سکسکه کودکان چه کنیم؟
در مواقع سکسکه کودک هیچ کار خاصی لازم نیست انجام دهید یا تدابیر بالا را برای وی به کار ببندید، چون غالباً بعد از چند دقیقه متوقف می‌شود؛ فقط:- آرامش خود را حفظ کنید تا سکسکه برطرف شود.
- همچنین میتوانید مقداری آب به او بدهید.
- اصول غذایی و آداب غذایی وی را رعایت کنید و از مصرف افراطی گرمیجات یا سردیجات بپرهیزید.
- هرگز برای رفع سکسکه کودکان آن‌ها را نترسانید.
نکات مهم
با این که این وضعیت بسیار آزاردهنده است، اما بیشتر مواقع خود برطرف می‌شود، اما اگر بیش از ۴۸ ساعت به طول انجامد، هشداری برای نوعی بیماری است که باید توسط پزشک متخصص بررسی شود.
در بین عوام ترساندن، یکی از راه‌های از بین بردن سکسکه‌هاست، در حالی که این مطلب اصلاً پایه و مبنا علمی ندارد.
منبع:
تیم محتوایی طبایع ( با سپاس از دکتر نسرین بعیری و دکتر غلامرضا کردافشاری و دکتر الهام حق‌جو و دکتر مهدیه حاجی منفرد)
