لبنیات یک از ارکان اصلی هرم غذایی است که باید متناسب با مزاج به مقدار قابل قبولی مصرف شود. بسیاری شیر گاو و برخی نیز تمایل به شیر گوسفند دارند. اما این جا سوال این است که کدام یک بهتر و مفیدتر است؟ تفاوت شیر گوسفندی و گاوی در چیست؟ شیر گوسفندی چه خواص و مزاجی دارد؟ در ادامه به این پرسش ها پاسخ خواهیم داد.
مزاج شیر گوسفند و شیر گاو از منظر حکمای طب سنتی
حکیم محمد کاظم گیلانی در کتاب حفظ الصحه ناصری می‌فرمایند: هرشیری مرکب از سه جوهر مختلف است: مائیت (آبی) و جبنیت (پنیری) و دسومت (چربی) که هر یک مزاج مخصوصی دارد. طبیعت مطلقه شیر، گرم در اول و تر در دوم است و به حسب غلبه هریک از سه جوهر گفته شده، طبیعت آن در گرمی و سردی و تری و خشکی و اعتدال مختلف می‌گردد. و مصلحات آن عسل و گلاب می باشد.
- شیر گاو از نظر حرارت تقریباً معتدل رو به گرم است (چون جزء چربی آن بیشتر است) ولی رطوبت آن زیاد است.
- شیر گوسفندی، چون بسیار غنی‌تر از شیر گاو از لحاظ قسمت پنیری است، سردتر و با رطوبت بیشتر است.
شیر گاو بهتر است یا شیر گوسفند؟
- شیر گاو مزاج معتدل تری نسبت به سایر حیوانات دارد و برای انسان مناسب‌تر و در دسترس تر است.
- اما شیر گوسفندی غلیظ‌تر و درصد جامدی و چربی آن بیشتر است، پس هضم آن برای افراد خصوصاً کودکان و نوزادان سخت تر است.
- همچنین، چون شیر گوسفندی در مقایسه با شیر گاو سردتر و با رطوبت بیشتر است، برای افراد بلغمی مناسب نیست.
- شیر گاو برای خانم هایی که در دوره شیردهی قرار دارند بسیار مناسب می باشد چرا که باعث افزایش شیردهی آن‌ها خواهد شد.
شیر بز هم از معتدل‌ترین شیرهاست، و از شیر گاو لطیف‌تر است و اثرات آن تا حد زیادی مانند شیر گاو است و در اغلب اوقات به جای آن به کار می‌رود.
تفاوت و شباهت شیر گاو و شیر گوسفند
- غلظت و چربی شیر گوسفندی؛ در مقایسه با شیر گاوی بسیار بیشتر است و به همین دلیل طرفداران بسیاری نیز دارد.
- شیر گوسفندی نسبت به شیر گاو درصد چربی، کازئین و جامد بودن بیشتری دارد به همین دلیل پنیر آن زود گرفته می‌شود و مقاومت آن بیشتر از پنیر گاو می‌باشد.
- همچنین شیر گوسفندها از پروتئین بیشتری برخوردار است به همین دلیل پنیر حاصل از شیر گوسفندی بسیار خوش طعم‌تر و چرب‌تر است و در حجم یکسانی از این دو نوع شیر، شما مقدار پنیر بیشتری از شیر گوسفندی به دلیل پروتئین بالاتر آن، بدست می‌آورید.
- بنابراین در سایر کشور‌ها از شیر گوسفندها بیشتر برای درست کردن پنیر، استفاده می‌شود.
- شیر گوسفند و گاو هر دو لاکتوز بالایی دارند، بنابراین افرادی که دستگاه گوارش آن‌ها حساس به لاکتوز است باید از شیرهای بدون لاکتوز مصرف کنند تا عارضه‌های گوارشی آن‌ها بروز نکند.
خواص شیر گوسفند
توجه داشته باشید که شیر گوسفند مانند شیر گاو همیشه و همه جا در دسترس نخواهد بود و این‌که گوسفند از جمله حیوانات اهلی است که شرایط زندگی و تغذیه گوسفند زنده بر کیفیت و مقدار شیر آن بسیار تأثیرگذار است، به همین دلیل این نوع شیر در فصل بهار که علوفه تازه در دسترس بوده و از کیفیت، خواص و طعم بهتری برخوردار است:
- چرب‌تر از شیر گاو و باعث لینت مزاج می‌شود.
- از نظر املاح حاوی ویتامین آ، دی، ای، کلسیم و چربی و پروتئین است،
- به بهبود زخم‌های گوارشی از جمله روده کمک میکند.
- سلول‌های نخاعی و مغزی را تقویت می‌نماید.
- رافع سرفه و تنگی نفس است
- اشتها آور و چاق کننده
توجه: برخی بر این باور هستند که نوع گوسفند نیز می‌تواند بر خواص شیر تأثیر بگذارد، برای مثال شیر گوسفند سیاه رنگ از خواص درمانی بیشتری نسبت به گوسفند سفید رنگ برخوردار است.
موارد منع مصرف
شیر گوسفندی میزان چربی و کلسترول بسیار بالاتری نسبت به شیر گاو دارد که به همین منظور به افرادی که مشکل چربی خون، انسداد عروق و مشکل قلبی دارند، مصرف این شیر توصیه نمی‌شود و بهتر است این افراد شیر گاو کم‌چرب را در برنامه تغذیه خود جایگزین کنند.
همچنین به دلیل سردی و رطوبت بالاتر از شیر گاو، برای اعصاب و معده های ضعیف و امراض بلغمی و افراد سرد مزاج مضر است.
