ارزن را اغلب به عنوان غذای پرندگان می‌شناسند ولی باور کنید فقط مخصوص پرندگان نیست و به عنوان یکی از غلات، طعم شیرینی ملایمی داشته و حاوی هزاران ماده مغذی مفید است که در سفره ایرانی به فراموشی سپرده شده است، بنابراین بیایید درباره خواص یک دانه نازنین، ریز و پرخاصیت صحبت کنیم که بدون گلوتن نیز هست.
خواص شگفت انگیز ارزن برای سلامتی
خواص و مزاج این غله بدون گلوتن در طب سنتی بدین شرح است:
- مزاج آن سرد و خشک است.
- حاوی نشاسته فراوان و کلی ریزمغذی ارزشمند که فاقد گلوتن است و در مبتلایان به سلیاک، غذایی فوق‌العاده محسوب می‌شود.
- از خاصیت خشک‌کنندگی و قبض موجود در ارزن می‌توان برای خشک کردن رطوبات بدن، بند آوردن خونریزی زیاد ماهانه یا پس از زایمان و یا خونریزی‌های گوارشی، همچنین افتادگی مثانه و رحم به صورت استعمال موضعی (نشستن در محلول حاوی جوشانده صاف شده ارزن) و خوراکی بهره برد.
- سوپ و حلوای آن به خصوص در سه روز نخست قاعدگی بسیار عالیست.
- فیبر و نشاسته، انواع ویتامین ب، ویتامین ای، کلسیم، مس، منیزیم، سلنیوم، پتاسیم موجود در آن موجب تنظیم چربی خون، قندخون، فشارخون، تنظیم بهتر خواب شبانه، تقویت استخوان‌ها، کاهش اشتها و کمک به روال کاهش وزن می‌شود.
- ادرار آور است.
- با فیبر فراوانش از خطر بیماری‌های سخت علاج روده بزرگ می‌کاهد.
- آنتی‌اکسیدان فراوانی دارد که روند پیری را کند می‌کند و در افزایش قدرت ترمیم بافت‌های بدن موثر است.
- اگر به خوبی هضم شود، برای تقویت بدن بسیار مناسب است.
- مصرف آن به همراه شیرینی‌های طبیعی و حلواها برای کسانی که هضم خوبی دارند، بسیار مقوی و خون‌ساز است.
- پختن آن همراه شیر و کره و شیرین کردن آن با عسل یا شکر نیز از خشکی آن کاسته و غذایی پرخاصیت و خوش هضم می‌شود.
چگونه با ارزن بدون گلوتن آشپزی کنیم؟
ارزن پخته طعم و ظاهری شبیه کینوا دارد و حتماً باید تف داده شده و بدون پوست طبخ شود، در برخی از شهرها که جزئی از خوراک محلی‌شان است مثل بخش‌هایی از استان خراسان، کارگاه‌هایی وجود دارد که پوست آن را جدا می‌کنند، اما در دیگر شهرها چه باید کرد؟
نحوه جداسازی پوست ارزن
- ابتدا ارزن‌ها را در غذاساز یا آسیاب دو تا پالس یا دو تا چرخ بدهید.
- قرار نیست پودر شود!!! بعد الک کنید، تا بیشتر پوست آن جدا شود.
- سپس در آب بخیسانید و اجازه دهید پوست‌ها روی آب جمع شوند، حالا مغز ارزن در درسترس است.
نحوه طبخ ارزن
بهتر است ابتدا این دانه‌های نمناک شده را تف بدهید تا عطر ارزن به مشام برسد، مراقب باشید که نسوزد، حالا این غله قابل طبخ است.
توگی شیر
یکی از دستورات پخت با ارزن، غذای محلی گناباد، به نام توگی شیر است.
- پس از گرفتن پوست و تف دادن آن، یک پیمانه مغز ارزن را با یک پیمانه آب بپزید.
- آب که جذب دانه‌ها شد، سه پیمانه شیر اضافه کنید و اجازه دهید خوب بپزد.
- حالا کمی کره و کمی نمک اضافه کنید. نوش جان
اگر با کینوا آشپزی می‌کنید!
اگر با کینوا آشپزی نموده و در کنار سالاد یا سبزیجات از آن بهره می‌برید،
- مغز ارزن را با دو یا سه برابر خودش، آب بپزید تا آب جذب خودش شود، همان کاربرد کینوا را دارد.
- اگر بخواهید طعم بهتری داشته باشد میتوانید به جای آب از آب مرغ یا آب برنج استفاده کنید.
- حتی مغز آماده شده آن را بعد تف دادن میتوانید به سوپ سبزیجات اضافه کنید.
حلوا ارزن
ارزن پوست گرفته و خشک شده را آرد کنید و در تابه تف داده (سویق ارزن) و به تنهایی یا همراه با آرد برنج و کمی آرد گندم، روغن و شهد و … حلوا درست کنید.
سوپ و حلوای ارزن به خصوص در سه روز اول قاعدگی عالیست.
نکات مهم در تهیه ارزن
ارزن هم به صورت فله‌ای و هم به صورت بسته‌بندی شده در فروشگاهها عرضه می‌گردد.
- سعی کنید همیشه ارزن‌های بسته‌بندی شده که مخصوص پخت و پز بوده و به صورت بهداشتی تهیه شده‌اند را خریداری نمایید.
- ارزن‌های فله‌ای چون اغلب به عنوان غذای مرغ و پرندگان عرضه میشوند، از نظر بهداشتی چندان قابل اطمینان نبوده و توصیه نمیشوند.
- بعد از تهیه، آن را بو کنید باید بوی تازگی بدهد نه بوی کپک و کهنگی.
- ار ارزن در ظروف بسته و در محیط خشک و خنک نگهداری کنید.
عوارض زیاده روی در مصرف
- زیاده روی در مصرف این غله (به ویژه در معده های ضعیف و افراد سرد و خشک) تولید خون سوداوی می‌کند.
- در افراد دارای کم‌کاری تیروئید نیز نباید زیاد مصرف شود.
مصرف ارزن برای چه افرادی مناسب نیست؟
- افراد دارای معده ضعیف
- افراد سرد مزاج
- افراد دارای کم کاری تیروئید
مصلحات
شیر، عسل، کنجد، روغن زیتون یا کره و شکر
Montazer
سلام وقتتون بخیر
خیلی ممنون بابت اطلاعات عالی که در مورد ارزن ارائه دادین
یه سوال داشتم از خدمتتون
پوست ارزن چه مشکل یا ماده ای داره که باید گرفته بشه؟
چون هر کاری می کنه یه مقدار از پوست داخلش می مونه