رفع تلخی دهان در طب سنتی

گاه یک مزه تلخ در دهان ایجاد می‌شود که نمی‌توان آن را با خوردن شیرینی برطرف نمود. تلخی دهان عموماٌ در اوایل صبح شایع تر است و به عوامل مختلفی بستگی دارد که با برخی از تدابیر می‌توان این تغییر چشایی را از بین برد. ما در این پست از مجله ابنترنتی طبایع به تفصیل در مورد علل تلخی دهان و برخی از تدابیر طب سنتی جهت رفع آن اشاره خواهیم کرد.

تلخی دهان چیست؟

تلخی دهان یکی از مشکلات آزار دهنده ولی بدون خطر برای افراد است که می‌تواند با بوی بد دهان، نفخ و رفلاکس همراه باشد. طعم تلخ در دهان می تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله مشکلات ساده، مانند بهداشت دهان ضعیف تا مشکلات جدی تر، مانند عفونت قارچی یا رفلاکس اسید.

کشیدن سیگار همچنین می‌تواند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شود که بین چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد. این نوع تغییر در طعم معمولاً پس از خوردن غذاهای دیگر، نوشیدن آب یا مسواک زدن دندان ها بهبود می‌یابد.

با این حال، اگر طعم تلخ به مدت طولانی ادامه یابد یا اغلب اتفاق بیفتد، توصیه می‌شود به پزشک عمومی یا متخصص گوارش مراجعه کنید تا ببینید آیا بیماری وجود دارد که ممکن است باعث ایجاد این نوع علائم شود. پس از آن نیز باید برخی عادات غذایی خود را تغییر دهید.

 تلخی دهان در صبح

• برای خیلی از افراد پیش آمده است که صبح با دهانی بدمزه که ترش و تلخ است از خواب بیدار شوند.
• این تلخی ممکنه علت های مختلفی مثل تغذیه نامناسب، تکثیر باکتری ها، سینوزیت و یا مشکلات گوارشی مثل رفلاکس معده باشد. تلخی دهان در صبح و صفرا دارای ارتباط مستقیم هستند.

علت تلخی دهان در طب سنتی

علت تلخی دهان و حالت تهوع چیست؟ تلخی دهان نشانه چیست؟ طب سنتی به این سوال این گونه پاسخ می‌دهد:

رفلاکس معده

• یکی از دلایل مزه تلخی بی دلیل در دهان، بیماری رفلاکس اسید معده یا رفلاکس صفراوی است.
• این بیماری زمانی رخ می‌دهد که عضلات یا دریچه های بالای معده ضعیف می شوند و به اسید یا صفرا اجازه می‌دهند بالا بروند و وارد لوله غذا شوند. تلخی دهان و صفرا ارتباط متقابلی دارند.
•  رفلاکس اسید باعث می‌شود مزه تلخی یا مزه نامطبوع وارد دهان شود و مانند سایر علائم به مدت طولانی دوام داشته باشد.
• رفلاکس تظاهرات بالینی مختلفی دارد و همیشه به صورت احساس برگشت اسید نیست. یکی از علامت های آن احساس تلخی ته گلو است.

مشکلات گوارشی و درد معده

یکی از علت های تلخی دهان و حالت تهوع می‌تواند مشکلات گوارشی و درد معده باشد.

رفلاکس معده زمانی اتفاق می‌افتد که محتوای معده به مری می‌رسد، پس از شروع هضم، اسید را به دهان می‌رسانند و دهان را با طعم تلخ ترک می‌کنند.

برای رفع تلخی دهان در این روش، از خوردن غذاهایی که بسیار چرب هستند یا هضم آنها سخت است خودداری کنید، زیرا محتوای اسیدی در معده را افزایش می‌دهند. همچنین اجتناب از خوردن وعده‌های غذایی زیاد بسیار مهم است، زیرا هضم مناسب معده را مشکل می‌کند.

خشکی دهان

• خشکی دهان زمانی رخ می دهد که دهان به قدر کافی بزاق تولید نکند. بزاق باعث می‌شود باکتری های موجود در دهان کاهش یابد.
• بنابراین بزاق کمتر به معنی باکتری بیشتر می‌باشد. افراد مبتلا به خشکی دهان حس خشکی و چسبندگی و تلخی در دهان دارند.
• خشکی دهان در اثر عوامل مختلفی ایجاد می شود از جمله داروها، بیماری ها یا مصرف تنباکو. همچنین در صورت گرفتگی بینی و تنفس از دهان، خشکی دهان اتفاق می‌افتد.

عدم رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان

بهداشت ضعیف دهان و دندان می‌تواند منجر به مزه تلخی و بدبویی دهان شود.

این شایع ترین علت طعم تلخ در دهان، به ویژه هنگام بیدار شدن از خواب است و به دلیل تجمع بزاق و باکتری در زبان، دندان ها و لثه ها ایجاد می‌شود که باعث بوی بد دهان می‌شود. مسواک زدن دندانها حداقل دو بار در روز، یکبار پس از بیدار شدن و زمان دیگر قبل از خواب کافی است. مسواک زدن زبان نیز به دلیل تجمع باکتری ها و سلول های مرده که به عنوان پوشش زبان نیز شناخته می‌شود، بسیار مهم است.

 بارداری

• مزه تلخی یا مزه فلزی در دهان یکی از شکایت های رایج در سه ماهه اول بارداری است. علت تلخی ته گلو این است که هورمون ها در بدن در طول بارداری نوسان می‌کنند.
• این تغییرات می‌تواند بر روی حس ها اثر بگذارد. این حس آزاردهنده است اما در اواخر بارداری یا پس از زایمان برطرف می‌شود.
• دیسگوزیا که به عنوان طعم فلزی در دهان نیز شناخته می‌شود، یک علامت بسیار شایع در بسیاری از زنان در سه ماهه اول بارداری است و به دلیل تغییرات هورمونی رخ می‌دهد. این تغییر معمولاً فقط چند روز طول می‌کشد و سپس به طور طبیعی برطرف می‌شود. بنابراین، برخی از زنان باردار ممکن است طعمی شبیه به داشتن سکه در دهان خود یا نوشیدن آب از یک فنجان فلزی داشته باشند.
• یک راه عالی برای از بین بردن طعم تلخ دهان، نوشیدن لیموناد یا خوردن بستنی لیمویی است.

یائسگی

علت تلخ شدن دهان در طب سنتی می‌تواند ناشی از یائسگی باشد. معمولاً بعد از یائسگی، تلخ مزگی را در دهان احساس می‌کنید. این اتفاق به خاطر کاهش سطح استروژن در بدن است.

آسیب های عصبی

مانند سایر حواس، جوانه‌های چشایی به صورت مستقیم به اعصاب مغز متصل هستند. آسیب به اعصاب باعث تغییر حس چشایی می‌شود.

آسیب عصبی می‌تواند در اثر آسیب وارده به سر یا بیماری های دیگر ایجاد شود. این بیماری ها عبارتند از:

• صرع
• تصلب چندگانه (MS)
• تومور مغزی
• فلج بل
• جنون

 مصرف برخی از داروها و مکمل های خوراکی

• در برخی افراد داروها و مکمل های خاص یا روش های درمانی پزشکی منجر به ایجاد مزه تلخی در دهان می‌شود.
• این حالت ممکن است به خاطر مزه تلخی دارو یا مواد شیمیایی موجود در آنها باشد که در بزاق دهان باز می شود.
• برخی داروها وجود دارند که در صورت مصرف توسط بدن جذب شده و در بزاق آزاد می‌شوند و باعث ایجاد طعم تلخ در دهان می‌شوند. برخی از نمونه‌های این داروها آنتی بیوتیک‌ها هستند، مانند تتراسایکلین ها، داروهای نقرس، مانند آلوپورینول و لیتیوم، یا داروهای مورد استفاده برای درمان برخی بیماری‌های قلبی. افرادی که از داروهای ضد افسردگی استفاده می‌کنند نیز ممکن است بیشتر اوقات خشکی دهان داشته باشند که می تواند طعم را تغییر دهد.
• طعم تلخ معمولاً چند روز پس از شروع مصرف این نوع داروها از بین می‌رود. با این حال، اگر ثابت و ناخوشایند باشد، توصیه می‌شود از پزشک متخصص کمک بگیرید تا احتمال استفاده از داروی دیگری را که این نوع عوارض را ایجاد نمی‌کند ارزیابی کنید.
• برخی از مکمل‌های ویتامین که حاوی مقادیر بالایی از مواد فلزی هستند، مانند روی، مس، آهن یا کروم، می‌توانند طعم فلزی و تلخی را در دهان ایجاد کنند. این عارضه جانبی بسیار شایع است و معمولاً هنگامی ظاهر می‌شود که مکمل به طور کامل توسط بدن جذب شود.
•  برای درمان تلخی دهان در این روش توصیه می‌شود چند دقیقه منتظر بمانید تا بدن بتواند مکمل را جذب کند. اگر طعم تلخ بسیار شدید است یا اغلب ظاهر می‌شود، باید با پزشک مشورت کنید تا احتمال کاهش دوز یا تغییر مکمل ها را ارزیابی کند.

داروهایی که منجر به ایجاد مزه تلخی می‌شوند، عبارتند از:

• آنتی بیوتیک های خاص
• برخی داروهای قلب
• ویتامین هایی که حاویی مواد معدنی یا فلزات هستند مانند مس، آهن یا روی
• داروهای لیتیم

بروز برخی از بیماری ها

• بیماری های خاص مانند عفونت سینوسی یا سرماخوردگی با تجربه مزه تلخی در دهان همراه هستند. در طول این بیماری ها بدن پروتئین های التهابی را بیرون می فرستد تا سلول های آسیب دیده را بگیرند.
• این پروتئین ها بر جوانه های چشایی و زبان نیز تاثیر می‌گذارند و باعث می‌شوند مزه تلخی بیشتر از حالت طبیعی در دهان احساس شود.
• همچنین برخی از انواع بیماری هایی مانند نارسایی کلیه، نقص عملکرد کبدی، دیابت و زردی و یرقان هم ممکن است باعث ایجاد طعم تلخ دهان شود.

عفونت قارچی

یکی از عواملی که باعث سفید شدن زبان و ایجاد حس تلخی در افراد می‌شود، عفونت قارچی است که بصورت برفک دهانی (سفید شدن زبان) ظاهر می‌شود و باید درمان آن را جدی بگیرید. این مزه تا درمان عفونت برطرف نمی‌شود.

استرس و نگرانی

• استرس و نگرانی زیاد باعث تحریک واکنش استرس در بدن می‌شود. اغلب این واکنش حس چشایی را تغییر می دهد.
• نگرانی باعث خشکی دهان می‎شود که نهایتاً به ایجاد مزه تلخی در دهان منجر می‌شود.

روش های درمانی سرطان

• تلخی دهان نشانه سرطان نیست اما درمان سرطان باعث می‌شود در طول خوردن یا آشامیدن مزه تلخی در دهان احساس کنید.
• شیمی درمانی و پرتودرمانی باعث تحریک جوانه های چشایی می‌شوند به طوری که حتی چیزهای ساده مانند آب یا نان تست نیز مزه نامطلوب و تلخ دارند.

تدابیر روزمره برای پیشگیری از مزه تلخ دهان

• مایعات بخورید و آدامس های بدون قند بجوید تا به افزایش تولید بزاق کمک کنند.
• بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید.  مسواک بزنید، از نخ دندان استفاده کنید. هر شش ماه برای چکاپ دندان ها به پزشک مراجعه کنید.
• در صورت نیاز با کاهش وزن به کاهش ریفلاکس اسید کمک کنید.
• از مصرف غذاهای تند یا چرب بپرهیزید، مصرف الکل را کاهش دهید، محصولات تنباکو مصرف نکنید.
• به جای یک وعده بزرگ، وعده های غذایی را زیاد کرده و در هر وعده به مقدار کم غذا بخورید.
• در صورتی که داروهای شما منجر به مزه تلخی می شود از پزشک بخواهید داروها را عوض کند.

علت تلخی دهان در طب سنتی

• تلخی دهان از نظر طب سنتی می‌تواند علل مختلف داشته باشد که یکی از آن‌ها رفلاکس یا برگشت اسید معده به دهان است.
• اگر تلخی دهان همیشگی باشد، علت غلبه صفرا یا به عبارتی ریخته شدن صفرا در معده است.

درمان تلخی دهان در طب سنتی

تلخی ناشی از رفلاکس معده

یکی از مهم‌ترین دلایل تلخی دهان، رفلاکس معده به مری است، افرادی که از تلخی دهان شکایت می‌کنند اغلب به رفلاکس صفرا به تنهایی یا همراه با رفلاکس اسید معده مبتلا می‌شوند.

روش درمان

• مبتلایان به تلخی دهان ناشی از رفلاکس برای رفع مشکل خود باید یک قاشق غذا خوری رب بِه را همراه با آب گرم پس از غذا میل کنند.
• یا پس از غذا تکه‌ای از میوه مربای به که شیرابه آن را گرفته اند بجوند.

پرهیزات جهت جلوگیری از رفلاکس معده

• غذاهایی که خمیری هستند مانند ماکارونی، لازانیا، نودل، آش‌رشته و پیتزا را از رژیم غذاییتان حذف بفرمایید‎.‎
• همراه غذا، آب و نوشیدنی مانند دوغ میل نفرمایید.
• تا جایی که امکان دارد به جز چند عدد زیتون و چند برگ ریحان چیز دیگری ‏همراه غذا میل نکنید‎.‎
• از خوردن ماست، ترشی و سالاد شیرازی نیز با غذا خودداری کنید‎.‎
• روزی دو بار به مدت دو هفته، زیر جناغ سینه، دایره ای به قطر 5 سانتیمتر را با روغن مصطکی به ملایمت ماساژ دهید‎.‎
• تلخی دهان در اکثر موارد نشان از زیاده‌روی در خوردن چرب و شیرین دارد، اصلاح بفرمایید‎.‎

تلخی همیشگی و ناشی از غلبه صفرا

• اگر تلخی دهان همیشگی باشد، این افراد اغلب به غلبه صفرا دچار هستند.
• غلبه صفرا می‌تواند با علائم دیگری مانند حالت تهوع، زود عصبانی شدن، سردرد و رفلاکس همراه باشد.
• پس تلخی دهان و حالت تهوع، نشانه ای از وجود صفرای عفن یا متعفن در معده است.

موثرترین روش‌های درمان 

• حجامت پشت گوش و حجامت عام به دفع صفرا از بدن کمک می‌کند.
• مبتلایان به تلخی دهان ناشی از غلبه صفرا باید از مواد غذایی کاهنده صفرا مانند آب زرشک، شربت سکنجبین، آلو، آلبالو و تمر هندی استفاده کنند.
• مصرف رب بِه هم برای این اشخاص مفید است.
• مصرف شربت انار یا رب انار در رفع علامت صفرای عفن موثر است به این ترتیب که بعد از هر وعده غذا یک قاشق چای‌خوری رب انار ترش و شیرین مصرف کنند.
• استفاده از سیب یا آب سیب یا رب سیب نیز توصیه می‌شود.
• تهیه شربتی از رب انار و آب‌غوره همراه با عسل می‌تواند موثر باشد به این ترتیب که رب انار را با آب‌غوره و عسل مخلوط می‌کند و روی حرارت ملایم قرار داده تا به قوام درآید. از این مایه شربت چند با در طول روز  با آب رقیق کنند، مصرف کنند.
• مصرف انار برای افرادی که صبح ھا، دھان آنان تلخ است، مفید است.
• انار ترش، صفرا _ ماده ای که از کبد داخل معده و خون ترشح می شود_ را دفع می‌کند.
• با این وجود، مصرف زیاد انار ترش، موجب بروز زخم معده و روده و ھمچنین افزایش ادرار می‌شود و در مصرف آن باید زیاده روی نشود.

پرهیزات در مواقع غلبه صفرا

• افرادی که دچار غلبه صفرا هستند باید از مصرف فلفل و خرما پرهیز کنند.
• این افراد باید از مصرف بیش از حد تخم مرغ، سیر، پیاز، ادویه‌های تند و تیز، غذاهای چرب و شیرین، بادمجان، موز، خربزه، آناناس، طالبی،گردو، پسته، فندق، نارگیل، سیاه دانه، شنبلیله و ریزه‌خواری (این که انسان مدام در حال غذا خوردن باشد مثل تخمه شکستن و خوردن تنقلات) و… پرهیز کنند.