درمان ترش کردن معده ناشی از ازدیاد اسید معده

آیا همیشه از نفخ، آروغ زدن و ناراحتی معده رنج می برید؟ آیا گاه و بی گاه در شکمتان درد شدیدی رخ می‌دهد؟ یا گاهی مزه ترشی را در گلوی خود احساس می‌کند؟ اگر جوابتان بله است به احتمال زیاد دچار ترش کردن معده می شوید.

تقریباً همه‌ی شما حداقل یک‌بار در طول عمر خود ترش کردن معده را تجربه کرده‌اید. این بیماری که به سوءهاضمه نیز شناخته می‌شود از جمله بیماری‌های بسیار شایعی می‌باشد که صرف‌نظر از سن و سال، افراد بسیاری دچار آن شده‌اند و با علائمی مانند نفخ، سوزش سر دل و دل درد همراه است. اگر می‌خواهید راجع به ترش کردن معده، علل و راهکارهای درمانی آن از نظر طب سنتی، مطالب بیشتری بدانید، کافیست ما را در این پست همراهی کنید:

• معده از خود اسید ترشح می‌کند تا به‌وسیله‌ی آن هضم غذا انجام شود.
• دیواره‌ی معده به‌گونه‌ای است که در مقابل این اسید مقاوم است؛
• اما اگر اسید معده بنا به دلایلی زیاد ترشح شده و به مری شما وارد شود، ساختمان مری تاب تماس با این اسید را ندارد؛ بنابراین احساس ناخوشایندی در شما ایجاد می‌شود که به آن ترش کردن و یا سوزش سر دل (حرقت معده) می‌گوییم.
• این سوزش که ناشی از ترشح زیاد اسید معده و رفلاکس معده به مری است، نیم تا ۲ ساعت پس از خوردن غذا اتفاق می‌افتد.

علت ترش کردن معده

سوزش معده و یا همان ترش کردن به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد. از دیدگاه طب سنتی، موارد زیر منجر به احساس سوزش و یا ناراحتی در معده شما می‌شود که معمولاً با مصرف غذا شدت می‌یابد.

• رطوبت زیاد دهانه‌ی معده: در این صورت احساس سوزش و ناراحتی در معده با گرسنگی بهبود می‌یابد اما با مصرف غذا تشدید می‌شود.
• ریختن بیش‌ازحد خلط سودای ترش به معده: در این صورت سوزش با غذا خوردن تسکین می‌یابد و گرسنگی آن را بیشتر می‌‌کند.
• زیاده‌روی در غذا خوردن 

از دیگر عوامل بروز این مشکل می‎توان به موارد زیر اشاره داشت:

• اسهال یا یبوست
• مصرف بیش‌ازاندازه برخی از نوشیدنی‌ها مانند چای، قهوه، الکل و نوشابه
• زخم معده و عفونت معده
• آپاندیست
• قاعدگی دردناک در زنان
• بارداری

علائم ترش کردن معده

احساس ترش کردن همراه با نشانه‌هایی است؛ اما معمولاً این بیماری با بیماری‌های دیگری نظیر مشکلات قلبی و تنفسی اشتباه گرفته می‌شود. ما در مطلب زیر به برخی از علامت‌های ترش کردن معده اشاره‌کرده‌ایم:

• احساس ترش کردن یا احساس درد در پشت جناغ سینه
• احساس بازگشت غذا به گلو و دهان
• احساس مزه ترش در گلو یا دهان
• جمع شدن بزاق دهان
• التهاب تارهای صوتی و خشونت صدا
• احساس بدمزه و بدبو بودن دهان در صبح
• احساس تهوع و استفراغ پس از بر خواستن از خواب

ترش کردن معده چه عوارضی را به دنبال خواهد داشت؟

• اگر اسید معده شما به مدت طولانی با مری در تماس باشد، زخم شدن مری دور از انتظار نیست که درنهایت منجر به تنگ شدن مری و مشکل در بلع غذای شما می‌شود.
• همچنین کم‌خونی، کاهش وزن و سرطان مری ازجمله عوارضی است که در صورت عدم بی‌توجهی به درمان ترش کردن معده اتفاق خواهد افتاد.
• از سویی دیگر با ورود اسید به حنجره و نای، زمینه بروز آسم در شما مهیا می‌شود و اگر سابقه‌ی آسم داشته باشید، حملات آسمی شما باوجود ریفلاکس معده تشدید می‌یابد. به همین خاطر این بیماری با بیماری‌های ریوی نیز اشتباه گرفته می‌شود.
  از دیگر عوارض ترش کردن معده، دردهای غیر قلبی مربوط به قفسه‌ی سینه است که معمولاً اشتباه تشخیص داده می‌شود.
• گوش‌درد و تخریب تدریجی دندان‌ها به‌واسطه‌ی تماس با اسید از دیگر مشکلاتی است که در بین افرادی که دچار رفلاکس و در نهایت ترش کردن معده می‌شوند، دیده‌شده است.

نکات و توصیه های قابل توجه جهت جلوگیری از ترش کردن معده

• غذا را خوب بجویید.
• قبل از احساس سیری از سفره برخیزید. پرخوری یکی از عوامل ترش کردن معده است.
• قبل و بعد از غذا نمک بخورید.
• از خوردن غذاهای چرب، شیرینی و شکلات، چای، قهوه، نسکافه و نوشابه خودداری کنید.
• از خوردن غذاهای ترش و اسیدی (گوشت، حبوبات، تخم مرغ) خودداری کنید.
• مصرف الکل و دخانیات را کنار بگذارید.
• حداقل بین خواب و غذای خود ۲ ساعت فاصله بیندازید تا قبل از خوابیدن غذا از معده‌ی شما خارج شود.
• نیم ساعت قبل از غذا و دو ساعت و نیم بعد از غذا از خوردن مایعات نظیر آب، دوغ و نوشابه خودداری کنید.
• اگر در بین غذا احساس تشنگی کردید، غذای خود را آهسته‌تر میل کنید.
• از مصرف غذاهای سرخ‌کردنی، نفاخ، دیرهضم و غلیظ خودداری کنید.
• از خوردن غذاهای آبکی و ترید (مثل آبگوشت، آش، سوپ و …) و میوه و سبزی خام تا تکمیل دوره درمان بپرهیزید.
• اگر دچار یبوست هستید، حتما آن را درمان کنید.
• یبوست با اختلال در خروجی معده و افزایش فشار داخل شکمی؛ یکی از علل مهم بروز یا شدت ترش کردن است؛
• چاقی از عوامل افزایش فشار داخل شکمی است؛ به همین دلیل، افراد چاق بیشتر ترش می کنند. پس به فکر چاقی خود باشید.
• تعداد وعده های غذایی را افزایش داده و حجم غذای هر وعده را کم کنید.
•  لباس راحت بپوشید تا ترش نکنید.
• عادت به استفاده از لباس های تنگ (به خصوص در ناحیه دور شکم یا کمر)، استفاده از گِن های شکمی تنگ، محکم بستن کمربند و … می توانند با افزایش فشار داخل شکم، زمینه را برای رفلاکس فراهم کنند.
• پرهیز از غذاهای غلیظ و نان‌هایی مثل نان فطیر که هضم خوبی ندارد نیز توصیه می‌شود.
• ترش کردن معده درمان های متعددی دارد که بهتر است از مصرف داروهای متداخل خودداری کنید.

چند پیشنهاد درمانی باتوجه به علت بیماری

1. اگر علت سوزش از رطوبت معده باشد، بهتر است به عنوان غذا از گوشت‌های لطیف و سریع‌الهضم آن هم به صورت کباب شده استفاده شود.
2. اگر ترش کردن شما ناشی از سردی معده باشد، پزشکان طب سنتی مصرف گیاهان گرم را توصیه می‌کنند.
3. گیاهانی که خاصیت گرم دارند شامل: آویشن، بابونه، زنیان، تخم کرفس، تخم شوید، تخم رازیانه، انیسون، دارچین، زنجبیل، رزماری، مرزنجوش، گلپر، به‌لیمو (وِروِن) می‌باشند.
4. برای مصرف گیاهان گرم، بهتر است که با پزشک متخصص طب سنتی مشورت کنید.
5. اگر دلیل سوزش به دلیل سودایی شدن معده است، مصرف شربت سکنجبین به این افراد توصیه می‌شود. همچنین مخلوط کنجد با نبات نیز درد و سوزش معده را برطرف می‌کند.
7.  استفاده از دم کرده بابونه، نعناع، رازیانه و بادرنجبویه نیز سوزش معده را تسکین می‌بخشد.
8. روزه‌دارانی که در ماه رمضان دچار درد معده می‌شوند، قبل از سحری ترنجبین را به همراه خاکشیر مصرف کنند، پس از افطار یک لیوان عرق نعناع به همراه عسل یا نبات مصرف کنند.

نکته ۱: در بعضی منابع طب جدید از عرق نعناع به عنوان یکی از تحریک کننده های ترش کردن یاد شده است. نظرات اطبای سنتی در این مورد متفاوت است. بهتر است در این مورد کمی احتیاط کرد.

درمان ترش کردن معده در طب سنتی

درمان ترش معده و افزایش اسید معده، بر مبنای درمان کلی سوء مزاج غالب است که عبارت است از:

• ترنجبین ۳ قاشق غذاخوری در یک لیوان آبجوش حل کرده صاف کنید و روزی ۳ قاشق غذاخوری خاکشیر تمیز شده بریزید و صبح ناشتا میل کنید و تا ۲ ساعت بعد چیزی نخورید.
• مصرف روزانه جوشانده زیره سیاه با آب صاف شده ترنجبین نیز برای درمان ترش کردن و سوزش معده موثر است.
• انجیر خشک به همراه آلو برای درمان ناراحتی‌های معده مصرف شود.
• همچنین مصرف شوید و عسل نیز توصیه شده است.
• این بیماران می‌توانند از غذاهای رقیق یا آب‌پز مانند کته شوید یا کته گشنیز به همراه مرغ یا گوشت گوسفند استفاده کنند.
• مصرف تخم‌گشنیز پودر شده همراه با غذا یا سبزی گشنیز به همراه پلو، با سفت کردن دهانه تحتانی معده در بهبود علائم رفلاکس و ترش کردن معده موثر است.
• جهت ریلکس شدن عضلات دستگاه گوارش و درمان ترش کردن معده، یک یا دو قاشق چای‌خوری بابونه را با مقداری آب ترکیب کرده و اجازه دهید تا ۲۰ دقیقه دم بکشد و سپس بنوشید.
• برای درمان ترش کردن معده خود و اثرگذاری بیشتر بهتر است روزانه ۳ بار و به‌اندازه نصف استکان آب سیب زمینی خام را بنوشید.
• بلافاصله بعد از پایان غذا، یک قاشق مرباخوری عسل میل کنید، درصورتی‌که بعد از خوردن عسل درد معده شما تشدید شد از خوردن آن خودداری کنید تا به درمان اسید معده در طب سنتی کمک کنید.
• خوردن نمک طبیعی، قبل و بعد از غذا را فراموش نکنید. نمک یکی از بهترین خنثی کننده های اسید معده است و برای درمان ترشی معده مفید است.

اگر شیوه زندگی و تغییر رژیم غذایی موثر واقع نشد، پزشک ممکن است داروهای خاصی را تجویز کند. دو نوع دارو برای درمان ترش کردن معده وجود دارد. یکی سطح اسید معده را کاهش می‌دهد و دیگری سطح تحرک (حرکت) را در دستگاه گوارش فوقانی افزایش می‌دهد.

آنتی اسیدهای بدون نسخه برای علائم متناوب و نسبتاً نادر رفلاکس و درمان ترش کردن معده بهترین هستند. مهار کننده‌های پمپ پروتون (PPI) داروهایی هستند که سه مسیر اصلی تولید اسید را مسدود می‌کنند و به رفع ترشی معده کمک می‌کنند. PPI ها تولید اسید را بسیار موثرتر از مسدود کننده‌های H2 سرکوب می‌کنند. PPI ازوفاژیت فرسایشی را در بسیاری از بیماران، حتی در افرادی که آسیب مری شدید دارند، درمان می‌کند.

عوامل پروکینتیک داروهایی هستند که فعالیت ماهیچه‌های صاف دستگاه گوارش را تقویت می‌کنند. این داروها تا حدی کمتر از PPI ها موثر هستند. پزشک شما ممکن است آنها را در ترکیب با داروی سرکوب کننده اسید تجویز کند.

در حال حاضر، کارآزمایی‌های بالینی وجود دارد که تأثیر درمان آندوسکوپی را برای درمان رفلاکس معده آزمایش می‌کنند. یکی از روش‌های درمانی استفاده از چرخ خیاطی آندوسکوپی برای قرار دادن بخیه در معده و افزایش سد ضد رفلاکس است.

روش صحیح مصرف نمک برای بهبود ترش کردن معده

• می توانید برای امتحان این مساله وقتی که ترش می کنید مقدار کمی نمک طبیعی نه تصفیه شده بچشید؛ خواهید دید که در عرض چند ثانیه، احساس بهبودی خواهید کرد.
• البته لطفاً نمک را به عنوان داروی دایمی درمان ترش کردن به کار نبرید!
• روش صحیح مصرف نمک، قبل و بعد از غذا به این نحو است که مقدار کمی نمک (آن قدر که بین دو انگشت بسته شست و سبابه جا بگیرد) را داخل دهان خود ریخته با زبان در دهان بچرخانید و همزمان نفس بکشید و وقتی مزه شوری را در کل دهان خود احساس کردید، غذا خوردن را شروع کنید. بعد از غذا هم همین کار را تکرار کنید.

تدابیر غیرخوراکی

• بادکش گذاری: اگر شما هم جزو افرادی هستید که سریعاً ترش می‌کنید، بادکش روی معده را امتحان کنید. این کار با ایجاد حالت مکش باعث بازگرداندن اسید از مری به معده می‌شود. درنتیجه ترشی معده شمارا از بین می‌برد.
• کیسه آب گرم: برای درمان ترش کردن معده خود، به پشت دراز کشیده و یک کیسه آب گرم را بر روی شکم خود قرار دهید. این درمان ساده مشکلات معده شما را رفع خواهد کرد.

با سپاس از دکتر غلامرضا کردافشاری