انحراف بینی چیست؟
انحراف بینی کج بودن تیغه ی غضروفی داخلی بینی می باشد که در اکثر موارد بر شکل خارجی آن تاثیر زیادی ندارد. علت بروز این مشکل در زمان سن رشد انسان اگر غضروف دماغ رشد صحیح را نداشته باشد و یا ضربه ای به آن وارد شده باشد که می توانند باعث انحراف یا حتی مشکلات تنفسی گردد.
برخی از مشکلات این بیماری می تواند مسودی تنفسی، خرخر شبانه، کاهش حس بویایی، خشک شدن بینی، خون دماغ شدن باشد و اگر بیماری به طول بیانجامد می تواند مشکلات سینوزیت، گوش و ریه را سبب گردد. این مشکل درمان های دارویی ندارد و در صورت تشدید باید عمل جراحی انجام بپذیرد.
بررسی، پیشگیری و درمان انحراف و شکستگی بینی در پزشکی مدرن چگونه است؟
انحراف های بینی و نشانه های آن ها
- گاهی تیغه وسط بینی کج است در نتیجه یک یا هردو حفره بینی بسته می‌شود.
- در برخی موارد تیغه وسط بینی و به موازات آن، ساختار بینی هم کج است، اما هیچ‌یک از حفره‌های بینی مسدود نیست.
- در حالت سوم هم کل هرم بینی و تیغۀ وسط بینی کج است، به‌گونه‌ای که حفره‌های بینی مسدود است.
معمولاً ناهنجاری‌های مربوط به انحراف بینی علائمی ندارند و ممکن است حتی شخص متوجه این مشکل نشود. برخی علائم آن به شرح زیر است:
- انسداد مجاری سینوس‌ها و تشدید سینوزیت
- گرفتگی بینی
- خروپف در خواب
- کم‌شدن حس بویایی
- سردرد
- خشک‌شدن و خونریزی بینی
- عفونت مکرر گوش
- درد صورت
- فرد ترجیح می‌دهد به یک سمت مشخص بخوابد
- ایجاد ترشحات خلطی در پشت گلو بینی
- صدای تو دماغی
- سوزش گلو
- در موارد شدید آپنه خواب
دلایل انحراف بینی
- تکاملی و ژنتیکی: اولین و مهم‌ترین عامل بروز انحراف بيني، به‌دلیل اختلافات ژنتیکی است که به‌دلیل اختلاف نوع جثه پدر و مادر رخ می‌دهد که با بالاتررفتن سن، بیشتر نمایان می‌شود. به این صورت که تیغه هنگامی که می‌خواهد رشد کند به‌خاطر این عدم تشابه که از والدین به ارث برده بهطور نامتقارن در دو طرف بینی رشد می‌کند، بنابراین رشد تیغه، گوشت و پوست با هم همخوانی لازم ندارند و در نتیجه تیغه بینی انحراف پیدا می‌کند.
- ضربه به بینی یا شکستگی : دومین عامل، صدمه و ضربه خوردن بینی است که ممکن است در کودکی یا بزرگسالی اتفاق بیفتد. هرچند بافت غضروفی بینی نسبت به استخوان انعطاف‌پذیری بیشتری دارد، اما اگر ضربه شدیدی به بینی وارد شود، ممکن است موجب نحراف تیغه بینی شود. حال هرچه ضربه در سنین کمتری به بینی وارد شود به‌دلیل اینکه بافت غضروفی استحکام کمتری نسبت به بزرگسالی دارد، عوارض شدید تری به‌دنبال دارد.
درمان مشکلات ناشی از انحراف بینی
اگر انحراف بینی شدید نباشد، با استفاده از برخی داروها نظیر آنتی‌هیستامین، اسپری‌های استروئیدی بینی و ضدآلرژی‌ها می‌توان عوارض ناشی از این مشکل را کنترل کرد، اما در صورتی که انحراف بینی شدید باشد این درمان پایا و قطعی نیست و تنها راه درمان اساسی این مشکل، جراحی است که باید توسط متخصص انجام شود.
نحوه جراحی انحراف بینی
گفتنی است، تبلیغاتی مبنی بر درمان انحراف بینی از طریق لیزر و درمان‌های خانگی بی‌اساس است و پشتوانه علمی ندارند، چراکه به‌رغم پیشرفت‌های چشمگیر لیزر در حوزه پزشکی، اما نمی‌تواند روی غضروف و تیغه بینی تغییری ایجاد کند.
در طول جراحی، برش کوچکی در سپتوم بینی ایجاد می‌شود و استخوان و غضروف‌های را که مزاحم را که در مسیر راه هوایی قرارگرفتند را از بینی خارج می‌شوند. در بسیاری از موارد در حین برطرف‌کردن انحراف تیغه بینی، لازم است پزشک توربین‌های بینی را هم مرتب و درست کند.
در برخی موارد لازم است روی بیمار جراحی جراحی «سپتورینوپلاستی» صورت گیرد، یعنی برای تغییر شکل ظاهری بینی، علاوه بر جراحی انحراف بینی (سپتوپلاستی)، عمل زیبایی بینی (رینوپلاستی) هم انجام می‌شود.
گاهی‌اوقات بیمار علاوه بر انحراف بینی از مشکل سینوزیت هم رنج می‌برد که همراه با سپتوپلاستی، عمل سینوس‌ها هم انجام می‌شود. نیاز به جراحی دارد.
علائم شکستگی بینی
- تغییر شکل و کج‌شدن بینی
- تورم صورت
- احساس درد به‌ویژه هنگام لمس کردن بینی
- کبودی زیرچشم و اطراف بینی
- خون دماغ‌شدن
- مشکلات تنفسی
- احساس کیپ‌شدن یکی از سوراخ‌های بینی یا هر دو آنها
- خارج شدن ترشحات از بینی
- تاری دید
- کم شدن هوشیاری
انواع شکستگی بینی
شکستگی روبه‌روی بینی
در شکستگی بینی از روبه‌رو، به بخش فوقانی بینی و صورت آسیب وارده می‌شود. در این نوع شکستگی بروز مشکلاتی نظیر ایجاد فرم ظاهری نامتناسب برای بینی، همچنین ایجاد فرورفتگی در پل بینی به حداقل می‌رسد. ایجاد قوز در بینی، افتادگی نوک بینی و انحراف در تیغه میانی بینی، از دیگر عوارض این نوع شکستگی است.
اگر ضربه روبه‌رویی شدید نباشد، ممکن است موجب ایجاد قوز در بالای بینی شود که این بد فرمی با عمل اصلاح قوز بینی قابل رفع است.
لازم به یادآوری است، اگر استخوان یا غضروف‌های بینی از یک حدی بیشتر خُرد شوند، کنار هم قرار دادن تکه‌های استخوان برای جوش خوردن دشوار است، همچنین ممکن است غضروف‌های نوک بینی توانایی فرم بخشیدن به بینی را نداشته باشند که معمولا از یک بخش بدن فرد، استخوان و غضروف برداشته می‌شود تا بینی بازسازی شود.
شکستگی کناری بینی
شکستگی بینی از کنار، شایع‌ترین نوع شکستگی است که براثر برخورد ضربه به ناحیه کناری بینی رخ می‌دهد. در این نوع شکستگی معمولا یک سمت بینی دچار فرورفتگی و سمت دیگر برآمده می‌شود. این نوع شکستگی ممکن است با انحراف تیغه میانی بینی یا انحراف نوک بینی، همچنین کج‌شدگی بینی همراه باشد.
در فرورفتگی بین، ممکن است غضروف‌های کناری بالایی یا پایینی دچار آسیب شده باشند. در چنین شرایطی عمل زیبایی بینی به رفع بد فرمی بینی کمک خواهد کرد. آسیب به غضروف‌ها ممکن است باعث کج شدن نوک بینی شود یا در آسیب‌دیدگی‌های شدیدتر، بینی دچار انحراف تیغه میانی شود.
در انحراف تیغه بینی، غضروف‌های سپتوم که ورودی‌های چپ و راست هوا را از هم جدا می‌کند، به یک سمت خم می‌شود، در این صورت ممکن است تیغه میانی بینی حالت حرف Z یا زیگزاگی پیدا کند. همچنین ممکن است ضربه به اندازه‌ای شدید باشد که کل ساختار بینی را کج کند و بینی دچار چرخش شود. در چنین مواردی کج‌شدگی بینی رخ می‌دهد و کل استخوان یا تیغه میانی بینی به یک سمت می‌چرخد.
چه شکستگی هایی از بینی نیاز به جراحی دارند؟
هنگام واردشدن ضربه به بینی، اگر به لایه میانی یا همان اسکلت بینی آسیب وارد شود، فرم بینی تغییر می‌کند و فرد نیاز به جراحی زیبایی بینی دارد جهت وارد شدن ضربه به بینی، در نوع شکستگی آن موثر است. معمولا دو نوع شکستگی وجود دارد؛ شکستگی کناری بینی و شکستگی روبه‌روی بینی.
روش‌های درمان شکستگی بینی
در برخی موارد آثار شکستگی بینی را می‌توان به‌سادگی جا انداخت. اگر شکستگی بینی خفیف باشد، یعنی استخوان بینی جابه‌جا نشود، با کمپرس سرد و داروهای ضداحتناق و مسکن می‌توان آن را درمان کرد. اما معمولا برای درمان عملکرد و زیبایی ظاهر بینی به عمل شکستگی بینی نیاز است. بسته به‌شدت علائم شکستگی بینی، ممکن است به یک یا چند عمل جراحی نیاز باشد.
- جااندازی بسته شکستگی بینی: پس از ضربه به بینی، بیمار 7 تا 14 روز فرصت دارد که برای جااندازی استخوان شکسته بینی به پزشک مراجعه کند. در این روش، بینی بیمار بی‌حس می‌شود که در حین جاانداختن استخوان، دردی احساس نکند.
- جااندازی باز شکستگی بینی: پس از دو هفته، استخوان‌های جابه‌جا شده بینی در موقعیت جدید خود محکم شده‌اند، بنابراین برای برگرداندن استخوان‌های بینی به وضعیت اولیه و دسترسی به استخوان‌های شکسته باید شکاف‌هایی در بینی ایجاد شود.
جراحی بینی شکسته
همان‌طور که پیشتر اشاره شد، علاوه بر انحراف بینی، یکی از آسیب‌هایی که بینی را تهدید می‌کند، شکستگی است (به‌هرگونه ترک یا شکستگی در قسمت استخوانی بینی، شکستگی گفته می‌شود.) که معمولا عامل آن خارجی است. به‌عبارتی شکستگی استخوان بینی به‌دلیل واردشدن ضربه بر اثر تصادف، افتادن یا آسیب در حین ورزش ایجاد می‌شود. در کودکان بیشتر شکستگی‌های بینی بر اثر افتادن است. تنها درمان قطعی برای شکستگی بینی، جراحی است. با جراحی، بینی فرد که از حالت اولیه خارج و دچار انحراف شده، اصلاح می‌شود.
عمل زیبایی بینی شکسته(رینوپلاستی)
این عمل توسط جراح زیبایی انجام می‌شود. در این عمل، استخوان‌ها و غضروف بینی اصلاح شده یا برداشته می‌شوند و گاهی برای بازسازی ساختمان بینی، بافت‌هایی اضافه می‌شود، اما پوست بینی بدون تغییر باقی می‌ماند. اگرچه زمانی که ساختار استخوان زیر پوست اصلاح شد، پوست هم مطابق با فرم جدید بینی حالت می‌گیرد که همین موضوع باعث بهبود نتیجه نهایی می‌شود.
سپتوپلاستی
در اغلب شکستگی‌های بینی، تیغه بینی دچار انحراف و باعث بروز مشکلات تنفسی می‌شود، زیرا در این حالت یک یا هر دو حفره بینی مسدود می‌شوند. در سپتوپلاستی، جراح با اصلاح انحراف تیغه بینی تعادل و توازن را بین دو حفره بینی برقرار می‌کند. زیرا در این حالت یک یا هر دو حفره بینی مسدود می‌شوند.
نکته: جا افتادن استخوان بینی در کودکان به مدت یک هفته و در بزرگسالان حدود دو هفته است و اگر زمان بیشتری بگذرد استخوان یا غضروف بینی به همان شکل دفرم جوش می‌خورد و اشکال زیبایی یا تنفسی، دائمی می‌شود.
بیماران باید بدانند که وقتی بعد از چند ماه از شکستگی بینی به پزشک مراجعه می‌کنند، جا انداختن استخوان شکسته امکان‌پذیر نیست و تنها راه درمان جراحی است. به‌عبارتی وقتی شکستگی بینی قدیمی می‌شود، اصلاح آن جنبه درمانی ندارد و با عمل زیبایی بینی قابل‌درمان است.
نحوه جراحی بینی شکسته
برای رفع فرم بد بینی بعد از شکستگی، باید از تکنیک‌های مختلف جراحی زیبایی بینی استفاده کرد.
با توجه به نوع آسیب بینی، روش عمل بینی بعد از شکستگی نیز متفاوت است. برای عمل آسیب‌های بینی از روش جراحی باز و بیهوشی عمومی استفاده می‌شود، به‌ویژه اگر شکستگی قدیمی شده باشد و استخوان‌ها و غضروف‌های بینی به‌شکل نامناسبی جوش خورده باشند.
برای انجام عمل بینی شکسته، پس از بیهوشی، برش‌هایی در اطراف شکاف‌های بینی و نوک بینی ایجاد می‌شود. سپس پوست بینی کنار می‌رود تا جراح به استخوان و غضروف بینی دسترسی داشته باشد. با ایجاد تغییر فرم در بخش‌های مختلف چارچوب یا اسکلت بینی می‌توان فرم بد بینی را اصلاح کرد.
پس از تغییر ساختار بینی، پوست به‌جای خود برمی‌گردد و در صورت نیاز بخش‌های اضافی پوست و چربی برداشته می‌شود.
نکته: برخی عمل‌های بینی مانند اصلاح قوز بینی یا رفع برخی انحرافات و افتادگی‌های نوک بینی نیاز به بیهوشی ندارند و می‌توان با بی‌حسی عمومی انجام داد.
درمان شکستگی بینی همزمان با جراحی زیبایی بینی
متخصصان توصیه می‌کنند، بهتر است جراحي زيبايي بيني با درمان شكستگي بيني تازه شکسته همزمان نباشد. آنها معتقدند، چون در عمل زيبايي بيني، استخوان‌ها تراش داده مي‌شوند بايد استخوان محكم باشد تا بيني خوش‌فرم و خوش‌حالت شود. بنابراین تراش روی بینی تازه شكسته‌شده امكان‌پذير نیست. اگر هم قابل انجام باشد، احتمال اينكه نتيجه خوبي در انتظار نباشد يا نتايج برگشت كند يا انحراف بيني بهطور كامل اصلاح نشود يا قوزي روي بيني باقي بماند و… وجود دارد.
در مرحله اول توصیه می‌شود، استخوان‌های بینی جا بیفتد، يك هفته گچ گرفته شود. بيمار باید حداقل سه ماه صبر كند تا استخوان‌ها كاملاً محكم شوند. بعد براي جراحي زيبايي بيني اقدام كند. هرچند اغلب متخصصان بر این باورند که بيمار باید شش ماه صبر كند تا استخوان‌هاي بيني املا ترميم شود و به حالت اول برگردد.
مراقبت‌های بعد از جراحی بینی شکسته
- بعد از عمل بینی شکسته، یک هفته گچ روی بینی قرار داده می‌شود، در این مدت باید مراقب بود که گچ بینی خیس نشود.
- فرد باید سعی کند با دهان باز عطسه و سرفه کند.
- حدود یک هفته از انجام فعالیت و ورزش‌های سنگین خودداری شود.
- تا دو هفته بعد از عمل بینی نباید دخانیات استعمال شود.
- بعد از جراحی بینی شکسته نباید غذاهای سفتی که نیاز به جویدن زیاد دارد، خورد.
مزایای جراحی بینی شکسته
- استفاده از جااندازی بسته، جااندازی باز، رینوپلاستی یا سپتوپلاستی برای بیمارانی که دچار شکستگی بینی شده‌اند مزایای بسیاری دارد.
ترمیم ظاهر
- با عمل بینی شکسته، ظاهر بینی به حالت اولیه برمی‌گردد و حتی بینی متقارن‌تر و خوش‌فرم‌تر از قبل می‌شود.
راحت‌‌ترشدن تنفس
- وجود شکستگی در بینی موجب اختلال و مشکل در تنفس می‌شود. با جراحی شکستگی بینی و بازسازی داخل بینی می‌توان این مشکلات را رفع کرد.
بهبود سلامتی
- مسدودشدن راه تنفس می‌تواند باعث مشکلات زیادی برای سلامتی شود. جراحی زیبایی بینی می‌تواند از طریق بهبود جریان هوا در بینی از دچار شدن بیمار به مشکلات شایع بهداشتی ناشی از اختلال در جریان هوا در بینی کمک کند.
افزایش عزت نفس
- بدشکل شدن بینی پس از شکستگی، باعث کمرویی و کاهش اعتمادبه‌نفس فرد می‌شود. امروزه با انجام عمل زیبایی بینی می‌توان ظاهر بینی را تا حد زیادی متقارن و زیبا کرد. در نتیجه اعتمادبه‌نفس فرد افزایش می‌یابد.
پیشگیری از شکستگی بینی
همواره پیشگیری بهتر از درمان است . شما می‌توانید با رعایت نکاتی خطر شکستگی بینی را کاهش دهید.
- استفاده از کفش‌های مناسب
- عدم استفاده از الکل و موادمخدر
- هنگام دوچرخه‌سواری و استفاده از موتور‌سیکلت برای محافظت از کلاه ایمنی استفاده کنید.
- حین رانندگی از کمربند ایمنی استفاده کنید و کودکان را در صندلی مناسب و تایید شده قرار دهید.
- هنگام ورزش و فعالیت‌های فیزیکی نکات ایمنی را رعایت کنید.
