اصل مزاج یکی از محوری ترین مبانی طب سنتی ایران می باشد. بسیاری از تشخیص ها و درمان های حکمای طب سنتی ایران بر اساس وضعیت مزاج سلامت و بیماری افراد استوار بوده است. در حوزه بهداشت و حفظ سلامتی نیز بکار گیری بسیاری از تدابیر بهداشتی که به نام تدابیر حفظ الصحه معروفند مبتنی بر مزاج افراد می باشد. آزمون مزاج شناسی طبایع یکی از قدیمی ترین و دقیق ترین آزمون‌های تشخیص مزاج است که طی سال ها آزمون و خطا دقت آن بالا رفته و در حال حاضر در اختیار شما قرار گرفته است.
راهنمای بلغمی مزاج ها با طبع سرد و تر
سعی کنید روزی دو وعده غذا میل کنید، زیرا توانایی دستگاه گوارشی شما کم است و لازم است حدود ۱۰-۱۲ ساعت فاصله بین دو وعده غذا باشد. از میوه‌های شیرین بیشتر استفاده کنید. غذاهای سرشار از پروتئین و فیبر مصرف کنید، مثل تخم‌مرغ، گوشت گوسفند، میگو و جگر. به حمام گرم بروید و زیاد آن را طول ندهید. از مصرف آب نیم ساعت قبل از غذا و تا یک ساعت بعد از آن بپرهیزید. ورزش و فعالیت جسمی منظم و نه خیلی سنگین به شما توصیه می‌شود. ۷-۸ ساعت خواب برای شما مناسب است. قبل از طلوع آفتاب از خواب برخیزید تا از تولید بلغم اضافه خودداری شود. در معرض هوای مرطوب کمتر قرار بگیرید. از استراحت بیش از اندازه و کم تحرکی خودداری کنید. خوابیدن در طی روز و همچنین یک ساعت قبل از غروب آفتاب بسیار مضر است و موجب افزایش بلغم می‌گردد. غذاهای سرد و تر و غذاهای سرد و خشک را کمتر مصرف نمایید.
راهنمای دموی مزاج ها با طبع گرم و تر
اگر شما دموی مزاج هستید باید در هوای سرد خود را گرم و در هوای گرم خود را سرد نگه دارید. تقریبا از مقادیر مساوی حبوبات، لبنیات، میوه جات، سبزیجات و گوشت استفاده کنید. پیاده‌روی یا دویدن و انجام ورزش‌‌های متوسط برای شما خیلی مفید است. شش الی هفت ساعت خواب در روز برایتان کافی است. از غذاها با فیبر زیاد استفاده کنید تا اجابت مزاج طبیعی داشته باشید. حجامت برای شما خوب است اما بهتر از آن روزه گرفتن و کم‌خوری است. از هوا، محیط، فعالیت‌ها و حالات روانی که موجب افزایش گرما و رطوبت می‌شوند، پرهیز کنید. نگرانی، خشم و هیجان بیش از اندازه برای شما مضر است. غذاهای گرم و تر و گرم و خشک را کمتر میل کنید. ۶-۷ ساعت خواب شبانه داشته باشید و سعی کنند بیشتر از ۸ ساعت نخوابید. در رژیم غذایی برای مزاج دموی، کم خوری توصیه می‌شود.
راهنمای سوداوی مزاج ها با طبع سرد و خشک
از پوست خود در هوای خشک محافظت نمایید، بدین منظور پوست خود را با روغن زیتون یا کنجد چرب کنید. ده الی پانزده دقیقه بعد از خوردن شام پیاده‌روی کنید. از مایعات به اندازه کافی استفاده کنید. آب هویج و آب سیب را فراموش نکنید. حمام کردن با آب ولرم و ماساژ بدن با روغن‌های مناسب مفید است. هر دوازده ساعت بینی خود را با کمی روغن شیرین طبیعی مرطوب کنید. سفرهای کوتاه به خصوص به مناطق مرطوب و معتدل توصیه می‌شود. حدود ساعت ده شب به رختخواب بروید. شش الی هفت ساعت خواب برای شب و نیم ساعت بعد از ناهار برای شما کافی و مفید است. از هوا، محیط و فعالیت‌هایی که موجب افزایش سردی و خشکی می‌شود، پرهیز کنید. از مصرف غذاهای یخ‌زده، مانده و کنسرو شده خودداری کنید. از مصرف مواد سرد و خشک و غذاهای سرد و تر خودداری کنید.
راهنمای صفراوی مزاج ها با طبع گرم و خشک
از هوای تازه استفاده کنید، بخصوص در فصل تابستان از هوای پاکیزه و خنک کوهستان بیشتر بهره ببرید. در فصل تابستان، در حمام از آب سرد استفاده کنید و فصل‌های دیگر از آب ولرم رو به گرم. در رژیم غذایی خود بیشتر از حبوبات بخصوص جو، میوه‌جات و سبزیجات بهره ببرید تا از گوشت و فرآورده‌های حیوانی. خوردن کاهو، کدو، گشنیز، خرفه و اسفناج مناسب است. در فصل تابستان بساط کاهو سکنجبین فراموش نشود. مصرف آب و مایعات را افزایش دهید. شش الی هفت ساعت خواب شبانه توصیه می‌شود. فعالیت جسمی و ورزش را در هوای خنک انجام دهید. ورزش خفیف انجام دهید مانند پیاده‌روی. از خوردن چای و قهوه و کشیدن سیگار پرهیز کنید. در شرایطی که تحت فشار عصبی قرار می‌گیرید، وضو بگیرید یا دست و پای خود را با آب خنک بشویید. از خوردن مواد و غذای گرم و خشک خودداری کنید.
