داخل بینی با مخاطی پوشیده شده است و در واقع یک بافت مرطوب و ظریف با تعداد زیادی عروق خونی محسوب می شود و مویرگ های زیادی دارد که نزدیک به سطح جلو و عقب بینی هستند.
این مویرگ ها بسیار نازکند و بهسادگی دچار خونریزی می شوند. خون دماغ ممکن است بین چند ثانیه یا حتی تا پانزده دقیقه طول بکشد و مدت زمان خونریزی در افراد مختلف متفاوت است. این مشکل ممکن است در هر سنی و هم برای کودکان و هم بزرگسالان اتفاق بیفتد.
انواع خون دماغ
به طور کلی دو نوع خونریزی بینی وجود دارد:
خونریزی قدامی
این نوع خونریزی که خونریزی قدامی بینی نام دارد، اغلب جدی نیست و بسیار شایع است. خونریزی قدامی از بخش جلوی بینی که در آن مخاط بیشتر در دسترس است، آغاز شده و به سمت سوراخهای بینی راه پیدا میکند.
زمانی که مویرگ های جلوی بینی پاره و دچار خونریزی شود، خونریزی قدامی اتفاق می افتد. خونریزی قدامی در اثر عوامل مختلف، به خصوص خشکی هوا و خاراندن یا تمیز کردن مکرر بینی، رخ میدهد.
خونریزی خلفی
این نوع خونریزی به ندرت اتفاق می افتد و جدی تر است. و در انتها یا عمیق ترین قسمت بینی اتفاق میافتد، خونریزی از پشت گذرگاه بینی و نزدیک گلو آغاز میشود، به صورتی که معمولا خون از یک شریان بالاتر و عمیق تر در بینی شروع شده و ممکن است به سمت گلو یا سوراخهای بینی جریان یابد.
این نوع خونریزی بیشتر در افراد مسن، مبتلایان به فشار خون بالا و یا اختلالات خونی و اشخاصی که از ناحیه صورت آسیبدیدهاند دیده میشود. خونریزی خلفی می تواند خطرناک باشد. کودکان معمولا این نوع خونریزی را تجربه نمی کنند.
دلایل خونریزی بینی
- ضربه:
شکستگی بینی یا قاعده جمجمه میتواند منجر به خونریزی بینی شود. اگر از ناحیه سر دچار آسیبدیدگی شدید و به دنبال آن خونریزی بینی داشتید، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.
- هوای خشک:
یک محیط خشک خارجی یا هوای گرم فضای بسته میتواند غشای بینی شما یا کودکتان را تحریک کرده و موجب خشک شدن آن شود که خارش و خونریزی را به همراه دارد.
همچنین در زمستان نیز اگر مبتلا به سرماخوردگی شوید، با آبریزش مکرر بینی و قرار گرفتن در معرض هوای خشک و سرد زمینه را برای خون دماغ و سردرد خود فراهم میکنید. عوامل دیگری نیز وجود دارد که ممکن است منجر به خونریزی مکرر بینی شود.
- گرفتن بینی:
اگر آلرژی دارید که باعث خارش بینی شما میشود، این خارش و به دنبال آن گرفتن بینی خود میتواند به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه موجب خون دماغ شدن شما شود.
- فین کردن:
اگر به صورت مکرر و با سختی بینی خود را تخلیه کنید، این فشار وارده میتواند به رگهای خونی داخلی بینی آسیب وارده کرده و موجب پارگی آنها شود.
- اختلال در لخته شدن:
برخی افراد که به صورت وراثتی دارای بیماریهای مانند هموفیلی و تلانژکتازی هستند، ممکن است دچار خونریزی بینی شوند. خون این افراد در لخته شدن مشکل داشته و در صورت خونریزی این عمل ادامهدار خواهد بود.
- در طب سنتی، خون دماغ میتواند ناشی از غلبه صفرا در بدن باشد.
- خشکی مزاج:خشکی مزاج نیز میتواند باعث خونریزی بینی شود.
- ضعف عروق خونی:عروق خونی ضعیف در بینی، بیشتر در معرض خونریزی قرار دارند.
- عوامل محیطی:
عواملی مانند قرار گرفتن در معرض هوای خشک یا گرم، میتوانند باعث تحریک و خونریزی بینی شوند.
علت خون دماغ شدن کودکان
اصلیترین علت خونریزی بینی در کودکان ضربه مستقیم به بینی، خشک شدن مخاط بینی بر اثر هوای خشک محیط، عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، جسم خارجی و آلرژی بینی است. کودکان معمولاً بینی خود را دستکاری میکنند که علت بسیاری از خونریزیهای بینی محسوب میشود.
معمولا خون دماغ شدن در کودکان در قسمت جلوی بینی نزدیک به سوراخ های بینی اتفاق می افتد. این قسمت از بینی دارای رگ های خونی بسیار ریزی است که به راحتی آسیب می بینند.
خون دماغ در کودکان شایع است. که بیشتر در مناطق خشک اتفاق می افتد. همین طور در طول زمستان نیز بیشتر اتفاق می افتد. معمولاً می توان خونریزی را در خانه با فشار مداوم و آرام به قسمت نرم بینی کودک برای مدت حدود ۱۰ دقیقه درمان کرد.
برای این کار، از کودک خود بخواهید که بنشیند، به جلو خم شود و اگر از پشت بینی او خونی داخل گلویش می رود، آن را تف کند. خون بلعیده شده برای معده تحریک کننده است بنابراین اگر کودک شما آن را استفراغ کرد تعجب نکنید.
از کودک خود بخواهید یک بار فین کند تا لخته های بزرگ خارج شود. سپس قسمت نرم بینی را به آرامی بین انگشت شست و انگشت اشاره خود به مدت ۱۰ دقیقه محکم نگه دارید.
اگر کودک شما به اندازه کافی بزرگ است، به او بیاموزید که چگونه و کجای بینی خود را نگه دارد. اجازه بدهید فرزندتان از طریق دهان نفس بکشد.
همین طور می توانید گازی که با وازلین پوشیده شده است را در سوراخ بینی قرار دهید و بینی را دوباره ببندید و تا ۱۰ دقیقه دیگر فشار دهید.
در صورت سرگیجه یا ضعف کودک، با اورژانس تماس بگیرید. همچنین اگر شدت خونریزی بسیار زیاد بود و بعد از ۲۰ دقیقه متوقف نشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
خونریزی بینی در دوران بارداری نیز به دلیل تغییرات هورمونی بسیار شایع است و می تواند از یک سوراخ بینی یا هر دو سوراخ بینی باشد.
به طور کلی، خون دماغ معمولا در هفته 16 بارداری یا همان سه ماهه دوم بارداری شروع می شود و تا پایان بارداری ادامه پیدا می کند.
گاهی خون دماغ ممکن است با پیشرفت حاملگی، بدتر شود. خونریزی بینی ممکن است هنگام خواب اتفاق بیفتد که در این شرایط ممکن است زن قبل از بیرون آمدن خون از بینی، احساس مایع در پشت گلو داشته باشد. علاوه بر آن، خانم ها همراه با خون دماغ احساس گرفتگی بینی را هم تجربه می کنند.
علت خون دماغ شدن در شب
دلایل خونریزی بینی در هنگام خواب همان دلایلی است که در طول روز اتفاق می افتد. خوابیدن به سر به پهلو نیز ممکن است فشار مستقیمی به حفره بینی وارد کند و دلیل دیگر خونریزی بینی در شب باشد.
شایع ترین علل و عوامل خطر خونریزی بینی در شب عبارتند از:
۱. آب و هوای خشک یا محیط خانه
هوای خشک می تواند پوست لطیف داخل بینی را ترک دهد و باعث خونریزی آن شود. خونریزی بینی به احتمال زیاد با تغییر فصول و قبل از سازگاری بافت های بینی با افزایش یا افت رطوبت اتفاق می افتد. راه اندازی بخاری در ماه های سردتر می تواند هوای داخل خانه را خشک تر کند.
۲. سرماخوردگی و آلرژی
سرماخوردگی می تواند باعث خونریزی بینی شود و این به علت تحریک شدن بینی است. سرماخوردگی و سایر عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی می تواند منجر به افزایش مخاط و عطسه مکرر شوند؛
واکنش های آلرژیک می توانند همان تأثیرات را روی بینی داشته باشند. این موارد می توانند باعث تحریک بینی شده و خطر خونریزی را به خصوص در شب افزایش دهند.
همچنین، گرفتگی بینی می تواند باعث بزرگ شدن رگ های خونی و در نتیجه آسیب پذیرتر شدن بافتهای بینی می شود.
۳. قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
ممکن است فردی با قرارگرفتن در معرض آلودگی در محل کار مواد شیمیایی موجود در هوا را استنشاق کند؛ این مواد شیمیایی می توانند باعث تحریک یا آسیب به داخل بینی شوند و باعث خونریزی شوند. دود سیگار نیز می تواند همین تأثیر را داشته باشد.
۴. مصرف زیاد الکل
نوشیدن زیاد الکل می تواند از دو طریق در بروز خون دماغ شبانه نقش داشته باشد.
اول، الکل در فعالیت پلاکت های خون که سلول هایی هستند که باعث لخته شدن خون می شوند، اختلال ایجاد می کند.
دوم، الکل می تواند رگ های خونی سطحی را در حفره بینی بزرگ کند و آنها را مستعد آسیب و خونریزی می کند.
۵. داروها
برخی از داروها توانایی لخته شدن خون را مختل می کنند. داروهای رقیق کننده خون، یا ضد انعقاد خون داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، مانند آسپرین و ایبوپروفن. فردی که از هر یک از این نوع داروها استفاده می کند، خطر خونریزی بینی بیشتری دارد.
خون دماغ همچنین از عوارض جانبی برخی از اسپری های بینی است، مانند اسپری هایی که حاوی استروئید برای درمان آلرژی هستند؛
هنگام استفاده از اسپری بینی، دستورالعمل ها را به دقت دنبال کنید تا خطر خون دماغ و سایر عوارض جانبی را به حداقل برسانید.
۶. عفونت
عفونت های سینوسی، سرماخوردگی و سایر عفونت های تنفسی می توانند به پوشش حساس بینی آسیب برسانند. در نهایت، بینی شما می تواند به اندازه کافی تحریک شود تا باز شود و خونریزی کند. در صورت ابتلا به عفونت، دفع بیش از حد بینی می تواند باعث خونریزی بینی نیز شود.
خونریزی بینی که طولانی مدت بوده و در هفته بیش از یک بار اتفاق افتاده باشد میتواند نشانه مشکل یا بیماری باشد که باید توسط یک پزشک مورد بررسی قرار گیرد.
خون دماغ شدن از منظر مزاج شناسی
از دیدگاه طب سنتی ایرانی احتمال خون دماغ در افراد با مزاجهای گرم و تر و گرم و خشک بیشتر از سایر مزاجها بوده و زمانی که حرارت سر و صورت بالا برود، خشکی را به همراه داشته و میتواند سبب مشکلاتی همچون خشکی پوست، چشم و همچنین مخاط بینی شود.
زمانی که خشکی مخاطی رخ دهد دیواره عروق مویرگی خشک و شکننده میشود و این مسئله به ویژه در فصول گرم و در اقلیمهای گرمسیر سبب بروز خونریزی در بینی خواهد شد.
خونریزی هایی که به دلیل خشکی مخاط بینی رخ میدهد معمولا خطرناک نیستند و موضعی بوده و بهترین راه پیشگیری از آن پرهیز از عوامل به وجود آورنده است.
یکی از عوامل خون دماغ می تواند بی خوابی باشد. بیخوابی میتواند بدن را خشک کند و خوندماغ را به همراه داشته باشد. همچنین استفاده از ادویه ها به ویژه فلفل و قرار گرفتن در معرض آفتاب بدون کلاه در افراد سبب بروز خوندماغ میشود.
افراد دارای خشکی مخاط بینی بهتر است از روغن بنفشه و یا بادام شیرین برای رطوبت بخشیدن به مخاط استفاده کنند.
در افراد دارای مزاج گرم و تر علت خونریزی از دماغ متفاوت است و غلبه خلط دم و تجمع مواد زائد در خون و بدن سبب بروز خونریزی از دماغ در آنها میشود.
افراد دارای مزاج گرم و تر اکثراً چاق هستند غلظت خون زیادی دارند و این غلبه و تجمع مواد زائد میتواند سبب جوش و دملهایی که با خونریزی همراه بوده شود، و یا به صورت خونریزی در روده و یا خونریزی از بینی بروز یابند.
کم کردن حجم غذا در این افراد و کاهش مصرف گوشت قرمز و استفاده بیشتر از غذاهای حاوی سبزیجات در پیشگیری و مقابله با این بیماری در آن ها مؤثر است.
درمان های دیگر خون دماغ در طب سنتی
- آب نمک:
چند قطره محلول آب نمک در سوراخ بینی چکانده میشود تا غشای مخاطی مرطوب شود.
- آب پیاز:
پنبه آغشته به آب پیاز به مدت ۳-۴ دقیقه در سوراخ بینی قرار داده میشود طبق توصیه برخی منابع.
- کیسه آب سرد:
قرار دادن کیسه آب سرد روی بینی و نوشیدن آب سرد نیز توصیه میشود در طب سنتی.
- آب گشنیز:
مرطوب کردن داخل بینی با آب گشنیز تازه.
- دارچین:
خیساندن دارچین در آب و استفاده از محلول آن برای مرطوب کردن داخل بینی.
- مصرف مرکبات و میوههای حاوی ویتامین C:
درمان خون دماغ های خلفی و قدامی
خونریزی قدامی
اگر شما دچار خونریزی قدامی شده باشید از قسمت جلویی بینی خود خونریزی دارید که میتوانید آن را در خانه نیز درمان کنید. برای این منظور در حالی که نشستهاید، قسمت نرم بینی خود را فشار دهید و مطمئن شوید که سوراخهای بینی شما کاملاً بسته شده باشد. سوراخهای بینی خود را به مدت ۱۰ دقیقه بسته نگه دارید، کمی به سمت جلو خم شوید و از طریق دهان نفس بکشید. هنگامی که برای جلوگیری و متوقف کردن خون دماغ و سردرد خود تلاش میکنید، به هیچ عنوان دراز نکشید. دراز کشیدن میتواند منجربه بلعیدن خون شده و معدهی شما را تحریک کند.
بعد از ۱۰ دقیقه سوراخهای بینی خود را رها کنید و بررسی کنید که خونریزی متوقف شده است یا خیر؟ در صورتی که خون دماغ شما ادامه داشت تمامی مراحل را دوباره تکرار کنید. همچنین شما میتوانید از کمپرس سرد روی پل بینی خود نیز استفاده کنید و یا از اسپریهای بینی برای بستن رگهای خونی کوچک کمک بگیرید.
چنانچه بعد از انجام مراحل گفته شده همچنان خونریزی شما ادامه دارد حتماً به پزشک مراجعه کنید و در صورتی که دسترسی به پزشک ندارید از طریق پذیرش ۲۴ مشاوره آنلاین دریافت کرده و خونریزی بینی خود را با کمک این مشاورین و متخصصین متوقف کنید.
پیشگیری از خون دماغ شدن
شما با انجام یکسری اقدامات ساده میتوانید دفعات خونریزی را کاهش داده و از آنها جلوگیری کنید. این اقدامات شامل:
- از گرفتن بینی خود خودداری کنید و آن را به آرامی و با لطافت تخلیه کنید.
- اگر سیگاری هستید در اولین فرصت آن را ترک کرده و از فضاهایی که دود سیگار وجود دارد دوری کنید.
- داخل بینی خود را با اسپری بدون نمک مرطوب نگه دارید.
- در فصل زمستان از مرطوب کنندهها استفاده کنید.
- قبل از خواب از پمادهای باسیتراسین، پماد A و D، یوسرین، پلی اسپورین یا وازلین در هر سوراخ بینی استفاده کنید.
- کمربند ایمنی خود را ببندید تا در صورت تصادف از آسیبدیدگی صورتتان محافظت کرده و موجب خون دماغ و سردرد خود نشوید.
- اگر ورزشهای خشن مانند کاراته و هاکی انجام میدهید، حتماً از محافظ سر استفاده کنید.
- از تنفس در فضاهایی که مواد شیمیایی تحریک کننده در آنها وجود دارد، خودداری کنید.
فراموش نکنید که گاهی خونریزی بینی میتواند نشانهای از بیماریهای خطرناک باشد. بنابراین به تعداد دفعات، شدت و نوع آن دقت کافی داشته باشید.
منبع: تیم تولید محتوای طبایع