درباره کتاب طب الائمه
این اثر با نامهای مختلفی از جمله کتاب الطب و طب الائمه شناخته میشود. طب الائمه به زبان فارسی ترجمه شده و اثر دو برادر به نامهای عبدالله و حسین، فرزندان بسطام بن شاپور زیات نیشابوری از محدثان شیعه در قرن چهارم هجری است.
انتساب این کتاب به فرزندان بسطام نیشابوری چندان شناخته شده نیست و اعتبار اصل کتاب نیز مورد تردید قرار گرفته است. محتوای کتاب شامل روایتهایی از ائمه درباره علم طب، فواید و مضرات مواد غذایی، داروهای گیاهی و دعاها است.
نویسندگان این کتاب پس از سفری به یکی از مناطق مرزی آن دوره، که در آن با مشکلات بهداشتی و پزشکی رزمندههای مسلمان همچون تغییرات آب و هوا و بیماریهای جدید مواجه شدند، تصمیم گرفتند کتابی تدوین کنند که دستورات بهداشتی اسلام را از زبان ائمه معصومین ارائه دهد.
آشنایی با محتوای کتاب طب الائمه
کتاب «طب الائمه»، به عنوان یک منبع ارزشمند در زمینه درمان بیماریها، به دو رویکرد اصلی جسمی و روحی اشاره دارد که هر دو در زمان نگارش کتاب مورد توجه و استفاده قرار میگرفتند.
نخستین روش، مبتنی بر مصرف مواد غذایی و داروهای گیاهی است که در آن دوره بهوفور در اختیار افراد بود و به عنوان یکی از رویکردهای مرسوم در درمان بیماریها به کار گرفته میشد.
دومین شیوه، استفاده از خواندن دعاها و آیات قرآن کریم برای بهبود و شفای بیمارها بود که نشاندهنده باور عمیق به تاثیر روحی و معنوی در روند درمان است. از جمله موضوعاتی که در این اثر به آنها پرداخته شده، میتوان به نکاتی چون مقدار پاداش در هر بیماری، توصیههای خاص برای درد سر، داروی مقابله با بلغم و تعویذهای متنوع برای درمان انواع ناخوشیها مانند سردرد، درد چشم، گوشدرد و شکمدرد اشاره کرد. همچنین، دعای امام رضا (ع) به عنوان راهکار برای شفای بیماریها ارائه شده است.
دیگر مباحث شامل توصیفهای دقیق درباره ویژگیهای تب و روشهای درمان آن، نحوه صحیح مصرف داروها و کراهت استفاده از آنها مگر در صورت لزوم، پیشنهاداتی برای درمان دلدرد و سرماخوردگی و توضیحاتی در مورد خواص روغن بنفشه و برخی میوهها است.
کتاب شامل ۴۰۹ حدیث است که در قالب ۲۴۵ عنوان سامان یافتهاند. ذیل هر عنوان معمولاً یک یا دو روایت نقل میشود که با ذکر سلسلهای از اسناد بیان شده است. هرچند که در اسناد برخی از واسطهها و راویان به طور کامل ذکر نشدهاند و نویسندگان موفق به نسبت دادن کامل اسناد به راوی اصلی و معصوم نشدهاند. این کتاب با ارائه روایتها و راهکارهای متنوع، به دنبال تلفیق دانش پزشکی آن زمان با آموزههای معنوی بوده که همواره در جامعه اسلامی مورد توجه بوده است.
