پودر تالک و 10 جایگزین آن در طب سنتی

معرفی پودر تالک

تالک، طلق، تلک (به انگلیسی: talc) (در زبان هندی اَبهراکا (abhraka) ) از خانواده میکاهای سفید است. تالک نرم‌ترین کانی است و می‌توان با ناخن روی آن خراش ایجاد کرد. ورقه‌های کوچک تالک قابل انعطاف ولی غیرقابل ارتجاع است، هادی خوبی برای حرارت نیست و هنگامی که آن را لمس می‌کنیم احساس می‌کنیم که چرب است.

تالک دارای لومینسانس اغلب سفید مایل به سبز، زرد، کرم، قهوه‌ای، سبز و آبی است. این کانی در آب حل نمی‌شود ولی در اسیدهای معدنی رقیق حل می شود و در شعله ذوب نمی‌شود. کانی مشابه آن پیروفیلیت است که از آن به وسیله آزمایش Mg (رنگ صورتی) قابل تشخیص است.

گل سرشور که خود سنگی دگرگون است، به‌ طور کامل از تالک تشکیل شده است. پودر تالک پودری مشابه پودر بچه بوده و یک ترکیب معدنی بسیار نرم است. نوعی سنگ تالک به نام استئاتیت یا سنگ صابون شناخته می‌شود و از نسبت‌های مختلف تالک معدنی تشکیل شده است که اغلب با مواد معدنی دیگر مانند کلریت و کربنات ترکیب می‌شود.

پودر تالک به جذب رطوبت، تازه کردن مواد و کاهش اصطکاک برای جلوگیری از بثورات کمک می‌کند. این خواص تالک باعث شده است تا از آن برای تولید داروها و محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده شود. این ماده‌ای است که در اغلب در محصولات آرایشی و بهداشتی شخصی از جمله پودر تالک بچه، پودرهای بدن بزرگسالان و پودرهای صورت یافت می‌شود.

تالک در صنایع مختلف به عنوان ماده غلیظ کننده و روان کننده، در سرامیک ها، رنگ ها، مواد سقفی، کاغذ سازی، پلاستیک، پوشش (به عنوان مثال برای قالب های ریخته گری فلز)، لاستیک، مواد غذایی، کابل برق و داروسازی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این سنگ به دلیل مقاومت در برابر حرارت، الکتریسیته و اسیدها اغلب برای سطوح میزهای آزمایشگاهی و تابلوهای برق استفاده می شود. تالک سفید در طبیعت به‌صورت سنگ‌های ورقه‌ای و از رنگ‌های سفید تا سبز دیده می‌شود و همچنین جلا و درخشندگی و پخش بسیار خوبی دارد.

چین، کره جنوبی، هند، فنلاند، ایالات‌متحده، برزیل، فرانسه و ژاپن از بزرگترین تولید کنندگان این محصول هستند. ایالات‌متحده‌ بزرگترین تولیدکنندگان این ماده پس از چین و هند است و به یک تأمین کننده مستقل این ماده برای صنایع مختلف تبدیل‌شده است.

سه شرکت در این کشور ۱۰۰٪ نیاز صنعت به این محصول را تأمین می‌کنند. بیشتر ذخایر این ماده در ایالات‌متحده در سنگ‌های دگرگونی در ضلع شرقی کوه‌های آپالاچیان و در سنگ‌های همگرا در نیومکزیکو، کالیفرنیا، مونتانا، نوادا و… یافت می‌شود. همچنین در تگزاس به‌صورت رسوباتی ته‌نشین شده یافت می‌شود.

دو نوع پودر تالک طبیعی و دست ساز وجود دارد. نوع طبیعی دارای ناخالصی بوده و احتمال آسیب به سلامتی افراد را دارد. ولی نوع دست ساز که ترکیبات مضر آن توسط انسان ها حذف شده است، خطری برای سلامتی ندارد.  در مورد ناسالم و مضر بودن پودر تالک در انتهای همین مطلب نکاتی را بیان خواهیم کرد.

ترکیبات شیمیایی پودر تالک

تالک ماده ای معدنی و متشکل از عناصری چون منیزیم، سیلیسیوم، اکسیژن و هیدروژن است. ترکیبات اصلی سازنده این ماده، هیدرات منیزیم و سیلیکات منیزیم است. استخراج این ماده از ذخایر سنگی موجود در زمین صورت می گیرد. تالک را با آسیاب کردن و سپس الک کردن سیلیکات منیزیم به دست می آورند. عطر مخصوص نیز در انتهای مسیر تولید، با استفاده از روش های خاصی، به آن داده می شود. فرمول شیمیایی آن عبارت است از Mg₃Si₄O₁₀(OH)₂.

خواص و کاربردهای پودر تالک

• همانطور که گفتیم از تالک در صنایع مختلفی مانند کاغذسازی، صنایع کائوچو، صنایع سرامیک، روغن سر، تولید مواد چرب و روان‌کننده، تولید کابل برق، صنایع غذایی، رنگ و تولید پوشش، پلاستیک سازی، لوازم آرایشی بهداشتی، کاربردهای دارویی و … استفاده می‌شود.
• از گل‌سرشور که درصد تالک آن بالا باشد و رنگ آن خاکستری مایل به سبز است در تهیه صابون، صفحه‌تقسیم برق، مدادهای مومی (مانند مداد ابرو)، سینک، اجاق (کوره) استفاده می‌شود. البته کاربرد بیشتر آن به دلیل مقاومتی که در برابر حرارت و الکتریسیته دارد در ساخت سطح میز آزمایشگاه‌ها و صفحه‌تقسیم برق است.
• همچنین از تالک به عنوان گچ مخصوص صنایع جوشکاری و فلزکاری استفاده می‌شود.
• در صنایع سرامیک و لعاب‌کاری از تالک برای کنترل دمای ذوب استفاده می‌شود.
• در صنعت چاپ از تالک به عنوان مادهٔ چربی گیر استفاده می‌کنند.
• پودر تالک سفید بسیار روشن است. این باعث می‌شود که به‌عنوان یک پرکننده عالی در رنگ محسوب شود. زیرا باعث می‌شود که رنگ به طور همزمان هم سفید و هم روشن باشد. تالک عمدتا در رنگ ‌ها و پوشش ‌های صنعتی، لاک‌ های چوبی، جوهرهای چاپ، پرکننده‌ها و همچنین در پوشش‌ های مختلف استفاده می ‌شود. تالک باعث افزایش پوشش و مقاومت در برابر آب و هوای محصولات می شود. استفاده از تالک یک مانع ایجاد می کند که نفوذ آب و عوامل خورنده را به رنگ ها و پوشش ها محدود می کند.
• اشکال صفحه‌ای ذرات تالک می‌تواند سختی و مقاومت حرارتی محصولاتی مانند پلی‌پروپیلن، وینیل، پلی‌اتیلن، نایلون و پلی‌استر را افزایش داده و از ذوب شدن آن‌ها جلوگیری کند.
• تالک در تولید محصولات سرامیکی ازجمله وسایل و اسباب داخل حمام، کاشی‌های سرامیکی، سفال و وسایل غذاخوری مورداستفاده قرار گرفته است.
• تالک در کاغذسازی برای پر کردن و صاف شدن سطح کاغذ ها استفاده می شود.
• این ماده به علت خاصیت آنتی کیکینگ در غذای حیوانات استفاده می‌شود. آنتی کیک غذایی یک افزودنی غذایی است که از تشکیل توده در مواد غذایی جلوگیری می کند.
• یکی از خواص این پودر، جذب رطوبت و خشک نگه داشتن پوست است. در نتیجه با این روش، مانع کهیر زدن پوست می شود. همچنین این پودر از زبری پوست می کاهد.
• از تالک به‌عنوان پودر پایه در بسیاری از محصولات آرایشی استفاده می‌شود و به طور گسترده‌ای در این صنعت مورداستفاده قرار می‌گیرد. این ماده به‌راحتی به پوست می‌چسبد اما به دلیل خاصیت نرم آن به‌راحتی شسته می‌شود و به پوست آسیب نمی‌رساند. تالک می‌تواند روغن‌ها و چربی‌های تولیدشده توسط پوست را جذب کرده و بوها، رطوبت و چربی‌های ناشی از محصولات آرایشی را جذب کند.
• درنتیجه، از تالک به طور گسترده‌ای در ساخت مواد ضد تعریق، سایه چشم، رژ گونه، پن کیک، پودر بدن و … استفاده می‌شود. کاربرد پودر تالک در محصولات آرایشی و بهداشتی به عنوان جذب کننده رطوبت، مات کردن، جلوگیری کننده پف، تقویت کننده، غلظت دهنده، ضد انعقاد و ضد چسبنده است. کاربرد این پودر در لاک، مانع پخش شدن آن می شود. در محصولاتی چون کرم پودر، براق کننده مو و بدن، مداد چشم، سرمه چشم و … از این ماده استفاده می شود.
• پودر تالک موجود در لوازم آرایشی با آرایش صورت، جذب رطوبت، جلوگیری از کیک شدن و افزایش سطح ظاهری محصول آرایشی، نتیجه ای عالی بر روی پوست ایجاد می کند.
• همچنین از تالک به صورت پودری می توان برای تمیز کردن مو و از بین بردن چربی سر استفاده می شود. به این صورت که پودر را روی موهای خود پاشیده و بدون شست و شو، فقط شانه کنید.
• از پودر تالک برای تنظیم و تثبیت آرایش می توان استفاده کرد.
• از این پودر می توان برای افزودن حجم مژه های صاف استفاده کرد. با استفاده از یک برس ریمل تمیز مقداری تالک به مژه های خود بزنید. در مرحله بعد، ریمل بزنید. این کار به مژه های شما حجم می دهد و آن ها را متراکم تر نشان می دهد.
• تالک به صورت پودری در ترکیب کرم ها، باعث نرم شدن پوست می شود. زیرا دانه های پودری روی پوست چسبیده و آن را نرم و لطیف می کند. همچنین با بسته شدن نافذ پوست توسط پودر مورد بحث، از تحریک پوست پیشگیری می شود.
• پودر تالک به عنوان روان‌ و خشک کننده‌ای معروف است که می‌تواند به تسکین و پیشگیری از بیماری‌های پوستی از جمله بثورات پوشک و اگزما کمک کند. رطوبت و چربی اضافه پوست را جذب و از پوست در برابر عوامل خارجی محافظت می‌کند. پودر تالک می‌تواند در کاهش یا از بین بردن بوی بد بدن موثر باشد.
• پودر تالک به طور عمده در تولید پودرهای بچه نیز مورد استفاده دارد. یکی از مهم‌ترین خواص دارویی پودر تالک خواص ضد باکتریایی و ضد التهابی آن است. در حقیقت علت این که از این پودر در تولید پودر بچه استفاده می‌شود نیز همین مورد است. خواص ضد باکتریایی و ضد التهابی پودر تالک باعث می‌شود تا سوختگی و بثورات ناشی از تماس ادرار با پوست نوزاد به حداقل برسد.
• تالک برای آنتی کیکینگ در کودهای مختلف نیترات آمونیوم استفاده می شود. ذرات تالک باعث کاهش جذب رطوبت و جلوگیری از تشکیل پل‌های هیدرات می‌شوند و باعث می‌شود دوره‌های طولانی‌تری برای ذخیره سازی کود استفاده شود.
• از پودر تالک جهت تهیه کودهای زیستی، آفت کش های زیستی و حشره کش های زیستی استفاده می شود.
• پودر تالک برای تهیه مواد نسوز به کار گرفته می شود.
• پودر تالک در داخل دستکش و کاندوم لاتکس استفاده می شود.
• پودر تالک برای از بین بردن لکه های چربی بسیار مفید است. مقداری پودر را روی یک پنبه بپاشید و آن را روی لکه بمالید. پودر را خیلی خوب بمالید تا لکه روشن شود و چربی ها از بین بروند.
• اپیلاسیون اغلب باعث قرمزی و بثورات پوستی می شود. قبل از اپیلاسیون کمی پودر تالک بزنید. این پودر رطوبت را جذب می کند و به موم اجازه می دهد تا بهتر عمل کند. در نتیجه درد را نیز کاهش می دهد.
• کمدها و کشوها اغلب در تابستان بوی کپک می دهند. مقداری پودر تالک را در ظرفی بریزید و در کمد خود بگذارید یا مقداری را در یک کیسه بریزید و در کشوی خود قرار دهید. خاصیت از بین بردن رطوبت این ماده باعث می شود که کمدها بوی تازه ای داشته باشند.
• این پودر نرم ترین پرکننده معدنی مورد استفاده در صنعت پلاستیک است. دارای مقاومت بالا، نفوذپذیری کم، سایندگی کم و روانکاری بالا است. تمام این خصوصیات به ساختار صفحه ای تالک نسبت داده می شود.
• تالک در صنعت لاستیک برای دو منظور استفاده می شود. یکی به عنوان ماده ترکیب کننده در تهیه انواع خاصی از لاستیک سخت و دیگری به عنوان روان کننده برای جلوگیری از چسبیدن قالب های لاستیکی.

عوارض احتمالی پودر تالک

دو نوع پودر تالک وجود دارد. یک نوع آن پودر تالک طبیعی است، که به طور مستقیم و بدون دخالت انسان از لایه‌ها و رسوب‌های موجود در طبیعت ساخته می‌شود. این نوع پودر تالک به صورت طبیعی به وجود می‌آید و حاوی بازمانده‌های مواد معدنی مانند آمیات است که برای انسان مضر و خطرناک است.

تالک یک ماده معدنی خالص نیست. ممکن است تالک معدنی همراه با ماده معدنی آزبست باشد. بنابراین، اگر  به ‌درستی آزمایش و ایجاد نشوند در هنگام استخراج تالک، احتمال آلودگی آزبست وجود دارد، به این دلیل است که بسیاری از انواع آزبست که بخشی از ترکیب تالک هستند، سرطان ‌زا هستند.

مهمترین تهدید برای مصرف کنندگان، خطر ابتلا به سرطان تخمدان در زنانی است که از این پودر که برای مصارف بهداشتی و در ناحیه اندام‌های تناسلی خود از پودر بچه تالک دار استفاده کرده بودند. آژانس بین المللی تحقیقات سرطان استفاده از محصولات حاوی آن را به عنوان «احتمالا سرطان زا برای انسان» طبقه بندی می کند. تالک موجود در محصولاتی مانند پودر بدن یا پودر بچه در صورت تماس مستقیم پودر با ناحیه تناسلی می تواند باعث سرطان تخمدان شود.

احتمال ابتلا به سرطان ریه و مزوتلیوما در افرادی که از پودر تالک حاوی آزبست استفاده می کنند و همچنین معدنچیان که در معادن تالک کار می کنندنیز وجود دارد. (مزوتلیوما بدخیم یک نوع سرطان پوستی است که از سلول ‌های پیش سرطانی می ‌تواند شروع شود. این بیماری در لایه‌ های پایین ‌تر پوست شروع می‌ شود و به طور آهسته به لایه‌ های بالاتر پوست پیشرفت می ‌کند.)

از دیگر مضرات این پودر که نتیجه بسیار بدی در پی داشت، این بود که مردم با استنشاق پودر تالک حاوی آزبست مسموم می شدند، که با علائم شدید سرفه، سوزش و قرمزی چشم، سوزش گلو، مشکلات تنفسی، حالت تهوع و استفراغ به همراه بود. 

هنگام خرید لوازم آرایش، شرکت‌ها و برندهایی را انتخاب کنید، که از پودر تالک بدون آزبست در ساخت محصولات‌شان استفاده می‌کنند. این موضوع مخصوصا در مورد لوازم آرایشی که در قالب‌های فشرده تهیه شده باشندممکن است بیشتر وجود داشته باشد.

نوع دیگر پودر تالک که با دخالت انسان و به صورت دست ساز تهیه می‌شود، هیچ گونه خطری برای انسان ندارد و به راحتی قابل استفاده است.

بهترین جایگزین های پودر تالک

با توجه به موارد گفته شده سوالی که پیش می آید این است که اگر زمانی ما از بدون آزبست بودن محصولات حاوی تالک مطمئن نباشیم چه کاری باید انجام دهیم؟ بهترین روش مراجعه به طب سنتی و استفاده از جایگزین های طبیعی و بی ضرر است. برخی از بهترین جایگزین ها برای تالک در طب سنتی عبارتند از:

1. نشاسته یا پودر آرد ذرت که می توانید از این ماده به عنوان یک پودر بچه بسیار مفید برا ینوزادتان استفاده کنید.
2. آرد جو: آرد جو نیز همانند آرد ذرت پودری نشاسته‌ای است، اما کمی سنگین‌تر از آرد ذرت بوده و می‌توان از این پودر نیز به عنوان جایگزین پودر بچه استفاده کرد.
3. نشاسته تاپیوکا: تاپیوکا نشاسته ای است که از ریشه کاساوا استخراج می شود، ریشه ای که به عنوان غذای اصلی در بسیاری از نقاط جهان استفاده می شود. کاساوا یک سبزی بومی آمریکای جنوبی است که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد می کند.
4. نشاسته ریشه گیاه پیکان
5. جوش شیرین: از جوش شیرین هم به عنوان پودر بچه می توانید بهره‌مند شوید. جوش شیرین نیز قابلیت جذب آب بالایی را دارد و می‌تواند جایگزین پودر بچه مناسبی باشد.
6. خاک رس بنتونیت یا همان گل ارمنی که در طب سنتی برای آن خواص و کاربردهای زیادی معرفی شده است.
7. خاک رس کائولین یا کائولن یا همان خاک رس چینی
8. لوسیون و روغن‌های گیاهی: برای رفع مشکل سوختگی پای نوزاد یا زیر بغل می‌توانید از برخی روغن‌ها و لوسیون‌های نرم کننده‌ای که به این منظور تولید شده و در بازار به فروش می‌رسند نیز استفاده کنید. حسن استفاده از لوسیون و روغن‌های نرم کننده در این است که مانند پودر، شکل آردی نداشته و غبار ایجاد نمی‌کنند و در نتیجه، در هنگام استفاده لازم نیست که حتما اطرافتان را با پلاستیکی بپوشانید تا بر روی فرش یا زمین گرد و غبار ننشیند.
9. پودر بچه گیاهی: همچنین شما می توانید در بازار و داروخانه‌ها انواعی از پودر بچه را پیدا کنید که بر پایه مواد طبیعی و گیاهی ساخته شده‌اند و علاوه بر خواص نرم کنندگی و ضد حساسیت، دارای بوی خوش و خواص متعدد دیگری نیز هستند.
10. پیروفیلیت: این ماده بسیار شبیه تالک است ولی مضرات آن را ندارد.