سرکلاژ دهانه رحم؛ راهی برای جلوگیری از زایمان زودرس
بارداری برای بسیاری از مادران تجربهای شیرین و در عین حال پر از نگرانی است. یکی از نگرانیهای شایع در برخی بارداریها، زایمان زودرس است که میتواند سلامت جنین و حتی جان او را تهدید کند. در این میان، روشی به نام سرکلاژ دهانه رحم میتواند در برخی شرایط خاص، نقش مهمی در حفظ بارداری و جلوگیری از تولد زودرس داشته باشد.
در این مقاله به بررسی این روش، کاربرد آن، نحوه تشخیص و ارتباط آن با زایمان زودرس پرداخته میشود.
سرکلاژ سرویکس چیست و چرا انجام میشود؟
سرکلاژ به عملی گفته میشود که طی آن دهانه رحم با نخهای خاصی بسته میشود تا از باز شدن زودرس آن جلوگیری شود. این روش معمولاً برای زنانی انجام میشود که دهانه رحم آنها به دلایل مختلفی ضعیفتر از حالت طبیعی است و احتمال باز شدن زودرس آن وجود دارد.
ضعف دهانه رحم ممکن است مادرزادی باشد یا بهدنبال جراحیهای قبلی در رحم یا زایمانهای زودرس قبلی ایجاد شده باشد. زمانی که پزشک احتمال خطر را تشخیص دهد، ممکن است پیشنهاد انجام سرکلاژ دهانه رحم را بدهد.
از کجا بدانیم نیاز به سرکلاژ داریم؟
یکی از روشهای دقیق برای ارزیابی دهانه رحم در دوران بارداری، استفاده از سونوگرافی ترانس واژینال است. در این روش، پزشک طول سرویکس (دهانه رحم) را اندازهگیری میکند. اگر این طول کمتر از حد نرمال باشد (مثلاً کمتر از ۲۵ میلیمتر در سهماهه دوم بارداری)، احتمال زایمان زودرس افزایش مییابد.
در چنین شرایطی، پزشک با بررسی سوابق بارداری، معاینات فیزیکی و بررسی طول دهانه رحم با سونوگرافی واژینال تصمیم میگیرد که آیا سرکلاژ لازم است یا خیر. انجام این بررسی در هفتههای خاصی از بارداری، بهویژه بین هفتههای ۱۲ تا ۲۴، اهمیت زیادی دارد.
سرکلاژ چگونه انجام میشود؟
این عمل معمولاً به صورت سرپایی یا با بستری کوتاهمدت در بیمارستان انجام میشود. در بیشتر موارد، مادر تحت بیحسی نخاعی یا بیهوشی سبک قرار میگیرد. سپس پزشک با ابزارهای خاص، دهانه رحم را با نخ بخیه میبندد تا از باز شدن آن جلوگیری شود.
پس از انجام سرکلاژ، استراحت نسبی و پرهیز از فعالیتهای سنگین توصیه میشود. معمولاً در هفتههای پایانی بارداری، بخیهها باز میشوند تا زایمان بهصورت طبیعی یا طبق شرایط مادر انجام شود.
آیا سرکلاژ خطر دارد؟
مانند هر عمل پزشکی دیگر، سرکلاژ نیز میتواند با عوارضی همراه باشد، اگرچه این عوارض بسیار نادر هستند. برخی از این عوارض شامل عفونت، خونریزی یا تحریک انقباضات رحمی هستند. اما در بیشتر موارد، این روش با موفقیت انجام شده و کمک بزرگی به ادامه سالم بارداری میکند.
پزشک با بررسی شرایط مادر، قبل از انجام این عمل، تمامی خطرات و مزایا را بررسی کرده و تنها در صورت نیاز واقعی، آن را توصیه میکند.
سرکلاژ و پیشگیری از زایمان زودرس
یکی از مهمترین اهداف سرکلاژ، کاهش احتمال پیشگیری از زایمان زودرس است. زایمان زودرس میتواند باعث مشکلات تنفسی، مغزی و جسمی در نوزاد شود و در موارد شدیدتر، منجر به بستری شدن طولانیمدت نوزاد در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان (NICU) گردد.
با انجام بهموقع سرکلاژ، احتمال حفظ بارداری تا هفتههای بالاتر افزایش مییابد و نوزاد فرصت رشد بیشتر در رحم مادر را خواهد داشت. بنابراین این روش میتواند گامی مؤثر در جهت پیشگیری از زایمان زودرس باشد، بهویژه در مادرانی که سابقه زایمان زودرس دارند یا دهانه رحم آنها کوتاهتر از حد طبیعی است.
بعد از سرکلاژ چه باید کرد؟
بعد از انجام سرکلاژ دهانه رحم، مراقبتهای خاصی ضروری است تا احتمال بروز عوارض کاهش یابد و روند بارداری بهخوبی ادامه پیدا کند. در اینجا نکاتی برای مراقبتهای پس از سرکلاژ آورده شده است:
۱. استراحت نسبی:
- پس از انجام سرکلاژ، استراحت نسبی برای مدت کوتاهی (حداقل یک یا دو روز) توصیه میشود.
- فعالیتهای سنگین و بلند کردن اجسام سنگین باید تا پایان بارداری محدود شود تا فشار اضافی به دهانه رحم وارد نشود.
۲. جلوگیری از مقاربت جنسی:
- توصیه میشود که مقاربت جنسی تا پایان بارداری یا حداقل تا زمانی که پزشک اجازه دهد، بهطور کامل ممنوع باشد. این کار از وارد شدن فشار به دهانه رحم جلوگیری میکند و احتمال باز شدن آن را کاهش میدهد.
۳. پیگیریهای پزشکی منظم:
- پس از انجام سرکلاژ، باید بهطور منظم توسط پزشک معاینه شوید تا هرگونه مشکل احتمالی شناسایی و درمان شود.
- سونوگرافی و معاینه فیزیکی برای بررسی وضعیت دهانه رحم و وضعیت بارداری باید در فواصل زمانی مشخص انجام شود.
۴. مراقبت از بخیهها:
- در روزهای ابتدایی پس از سرکلاژ، ممکن است احساس درد یا ناراحتی در ناحیه رحم و دهانه رحم داشته باشید. این درد معمولاً بهطور طبیعی از بین میرود.
- بههیچوجه نباید بخیههای سرکلاژ را خودتان دستکاری یا دستکشید. در صورت وجود هرگونه علائم غیرعادی مانند خونریزی شدید، درد غیرقابل تحمل، یا تب، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.
۵. پرهیز از فعالیتهای سنگین:
- از انجام هرگونه فعالیت سنگین یا ورزشهای شدید خودداری کنید. این فعالیتها میتوانند فشار زیادی به دهانه رحم وارد کرده و خطر باز شدن آن را افزایش دهند.
۶. کنترل علائم بارداری:
- علائمی مانند خونریزی، درد شکم، انقباضات رحمی یا تب، باید بلافاصله به پزشک اطلاع داده شود. این علائم ممکن است نشاندهنده عفونت یا مشکلات دیگر باشند.
۷. رعایت تغذیه مناسب:
- تغذیه سالم و مصرف مواد مغذی برای حفظ سلامت مادر و جنین بسیار مهم است. از پزشک خود برای توصیههای تغذیهای مناسب مشاوره بگیرید.
۸. زمانبندی برای زایمان:
- در صورتی که سرکلاژ بهخوبی انجام شود و بارداری به پیشرفت خود ادامه دهد، معمولاً در هفتههای پایانی بارداری (معمولاً بین هفتههای ۳۸ تا ۴۰)، پزشک تصمیم میگیرد که بخیهها را بردارد یا بهطور خودکار در زمان شروع زایمان باز شوند.
- در بیشتر موارد، اگر زایمان بهصورت سزارین برنامهریزی شده باشد، بخیهها در زمان عمل سزارین برداشته میشوند
9. استفاده از شیاف پروژستون طبق تجویز پزشک:
- پزشک ممکن است استفاده از شیاف پروژستون را برای تثبیت بارداری و جلوگیری از زایمان زودرس تجویز کند. این شیافها به افزایش سطح هورمون پروژسترون در بدن کمک میکنند و میتوانند به تقویت دهانه رحم و جلوگیری از انقباضات رحمی کمک کنند.
- استفاده از شیاف پروژستون باید مطابق با دستور پزشک باشد و نباید خودسرانه میزان یا زمان مصرف آن تغییر کند.
نکاتی برای مادران باردار
- اگر سابقه زایمان زودرس یا جراحیهای رحمی دارید، حتماً با پزشک خود درباره بررسی دهانه رحم صحبت کنید.
- سونوگرافی واژینال از دقیقترین روشهای بررسی دهانه رحم در بارداری است. آن را طبق توصیه پزشک انجام دهید.
- در صورت انجام سرکلاژ، دستورات پزشکی را جدی بگیرید و تا پایان بارداری تحت مراقبت منظم باشید.
دریافت نوبت و مشاوره تخصصی
در صورت نیاز به مشاوره پریتاتولوژی و یا انجام سرکلاژ، میتوانید با مطب تماس بگیرید:
- 🌐 وبسایت: www.Drteimoory.com
- 📞 تلفن تماس و مشاوره: ۰۹۱۲۰۲۲۸۰۲۷
- 📍 آدرس مطب: تهران، روبهروی بیمارستان دی، ساختمان پزشکان دی، طبقه ۱۱
دکتر نسترن تیموری
جراح و متخصص زنان و زایمان
فلوشیپ پریناتولوژی (طب مادر و جنین)
