بهترین عسل از چه گیاهی است؟ راهنمای انتخاب عسل

انتخاب بهترین عسل از نظر گیاه آن سه شرط اصلی دارد:

1. منبع گیاهی سالم و یک‌دست
2. برداشت بدون حرارت و شکر
3. انطباق با مزاج مصرف‌کننده

در طب‌ سنتی، طبع گیاه منشأ عسل تعیین می‌کند که کدام مزاج از آن بیشترین سود را می‌برد.

چگونه بفهمیم عسل کدام گیاه بهتر است؟

• منبع گیاهی غالب‌: هرچه شهد یک‌دست‌تر باشد، عطر و خاصیت متمرکزتر است؛ نمونهٔ شاخص، عسل آویشن است.
• اقلیم و ارتفاع‌: عسل مناطق کوهستانی به دلیل تنوع گل‌های معطر، آنتی‌اکسیدان بالاتری دارد.
• زمان برداشت‌: برداشت در نیمهٔ دوم بهار تا میانهٔ تابستان، ترکیب آنزیم‌ها را کامل می‌کند.
• آزمون‌های آزمایشگاهی‌: شاخص HMF زیر ۲۰ میلی‌گرم بر کیلو، رطوبت زیر ۱۸٪ و عدم وجود شکر افزوده.
• تناسب با مزاج: بدن‌های سرد، عسل گرم می‌خواهند و برعکس.

10 منبع گیاهی محبوب برای عسل ممتاز

۱. عسل آویشن

طبع گرم و خشک، رنگ کهربایی روشن و دیر کریستال شدن از ویژگی‌های عسل آویشن است. پژوهش‌های دانشگاه تبریز نشان داده پلی‌فنل‌های آن می‌توانند باکتری هلیکوباکتر پیلوری را مهار کنند. در نسخه‌های طب‌ ایرانی، برای سرفهٔ رطوبی و درد قاعدگی توصیه می‌شود.

۲. عسل گون

زنبورها در ارتفاعات زاگرس از شهد گون‌کوشاد بهره می‌گیرند و عسلی کهربایی مایل به قرمز تولید می‌کنند که به نام عسل گون شناخته می‌شود. خاصیت آنتی‌اکسیدانی بالایی دارد و در منابع طب‌ سنتی برای تقویت کبد و کاهش نوسان قند خون مطرح است.

۳. عسل سدر (کنار)

این عسل با طبع گرم‌ و خشک سرشار از مواد معدنی است. مطالعات دانشگاه جندی‌شاپور نشان می‌دهد که رشد فیبروبلاست‌ها را تا ۳۰٪ افزایش می‌دهد و ترمیم زخم را سرعت می‌بخشد. در جنوب ایران برای کم‌خونی و مشکلات گوارشی مصرف می‌شود.

۴. عسل مریم گلی

عطر ملایم و طبع معتدل دارد. ترکیب ضدالتهابی کارنوزول در این عسل برای التهاب لثه و بهبود حافظه مفید گزارش شده است. به‌دلیل تولید محدود، کمی گران‌تر از میانگین بازار است.

۵. عسل اقاقیا

رنگ بسیار روشن و شاخص گلیسمی پایین از خصوصیات این عسل است؛ در بازار با نام «عسل سفید» هم شناخته می‌شود و دیرتر از دیگر انواع کریستال می‌شود. برای معدهٔ حساس و کودکان بالای دو سال مناسب است و طبع معتدل رو به سرد دارد.

۶. عسل سیاه‌دانه

این عسل طبعی بسیار گرم دارد و به دلیل تیموکینون بالای دانهٔ سیاه‌دانه برای تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب مفید شناخته می‌شود. رنگ تیره و عطر ادویه‌ای از نشانه‌های اصالت آن است.

۷. عسل یونجه

طبع خنک تر و فیبر بالای گیاه یونجه آن را برای افراد با مزاج گرم مطلوب می‌کند. رنگ زرد طلایی و طعم ملایم دارد و در طب‌ سنتی برای بهبود کم‌خونی و تقویت استخوان توصیه شده است.

۸. عسل زرشک

رنگ کهربایی تیره و مزهٔ ترش‌وشیرین آن ناشی از آنتوسیانین‌های زرشک است. این عسل با طبع گرم‌ و خشک، به تصفیهٔ خون و تنظیم فشار کمک می‌کند و آنتی‌اکسیدان بالایی دارد.

۹. عسل شبدر

عسل شبدر طبع نسبتاً معتدل دارد و برای متعادل کردن حرارت و رطوبت بدن مناسب است. ترکیبات فلاونوئیدی‌اش به بهبود گردش خون و آرامش اعصاب کمک می‌کند.

۱۰. عسل چندگل بهاره

این عسل حاصل شهد گل‌های متنوع بهاری است و طبع متعادلی دارد. تنوع پلی‌فنل‌ها باعث می‌شود خواص گسترده‌ای از تقویت ایمنی تا بهبود هضم داشته باشد.

جدول تطبیق عسل گیاهی و مزاج بدن

شیوهٔ درست مصرف عسل

• بهترین زمان، ناشتا یا دو ساعت پس از شام است تا جذب آنتی‌اکسیدان‌ها کامل شود.
• عسل را در آب بالای ۴۰ درجه حل نکنید؛ حرارت بالا آنزیم‌ها را تخریب می‌کند.
• افراد دیابتی با پزشک مشورت کنند؛ معمولاً یک قاشق چای‌خوری عسل اقاقیا همراه دارچین جایگزین مناسبی برای قند است.

آیا قیمت بالا شاخص کیفیت است؟

خیر؛ قیمت به کمیابی گیاه، سختی برداشت و هزینهٔ آزمایش بستگی دارد. ممکن است عسل آویشن به‌دلیل ارتفاع محل برداشت گران‌تر باشد، ولی بدون گواهی آزمایش، تضمینی برای کیفیت نیست.

دیدگاه رئیس سابق اتحادیه زنبورداران کشور

مصاحبهٔ رئیس سابق اتحادیه زنبورداران کشور نشان می‌دهد که آزمایش میزان ساکارز و کنترل HMF دو شاخص کلیدی برای تشخیص حرارت ندیدن و اصالت عسل هستند. عطاری زادمهر برای عسل‌های خود، برگهٔ آزمون معتبر را که شامل این 2 شاخص هستند، منتشر می‌کند تا اعتماد خریدار جلب شود و می‌تواند گزینهٔ مناسبی برای خرید عسل طبیعی باشد.

جمع‌بندی

پاسخ سؤال «بهترین عسل از چه گیاهی است؟» مطلق نیست. سلامت زنبور، پاکی اقلیم، آزمایش‌های معتبر و هماهنگی طبع شما با طبع عسل، تعیین‌کننده‌اند. عسل آویشن، گون، سدر، مریم گلی و اقاقیا هرکدام در جای خود می‌توانند برترین گزینه باشند؛ کافی است با معیارهای فوق، انتخاب آگاهانه‌ای داشته باشید و از خواص بی‌شمار عسل طبیعی بهره‌مند شوید.