راهنمای کاربردی بهبود تاب آوری جسمی روانی از منظر طب ایرانی

پیش درآمد

• با شیوع بیماری کووید 19، کادر درمان کشور، به ویژه در بیمارستان ها دچار چالش های جسمی و روانی پرشمار و گوناگونی بوده و هستند.
• پزشکان و پرستاران در همان حال که باید در پیشگیری از ابتلای خود و خانواده شان بکوشند، ناگهان خود را در کارزارهای گوناگونی یافته‌اند مانند روبرو شدن با ترس و اضطراب و اندوه دیگران، مواجهه با مرگ های زجرآور برخی بیماران، دشواری حل مساله و ابهام ها و پیچیدگی کار، قرنطینه‌ی ناگزیر و دوری از خانه و خانواده، تغییر الگوی زندگی روزمره در خواب و خوراک و معاشرت، تضاد نقش و دشوار شدن تامین نیازهای شخصی در بحبوحه‌ی حوائج درمانی مردم، و چالش ها و مشکلات دیگر.
• با وجود همه این سختی ها، سطوح گوناگون کادر درمان با همت بلند و اراده معطوف به خدمت و شفقت، برای درمان و مددرسانی به بیماران صبورانه کوشیده و از تلاش مخلصانه دریغ نورزیده اند؛
• با این حال آگاهیم که افزایش تنش های جسمی و روانی و محیطی و بین فردی در شرایط استرس مزمن، رفته رفته می تواند موجب خستگی کادر درمانی گردد و افراد آسیب پذیرتر را دچار سندرم فرسودگی کند.
• خستگی و سندرم فرسودگی ممکن است علاوه بر آسیب های روان تنی موجب کاهش کارآمدی نیروی حرفه ای در نظام سلامت کشور گردد.
• لذا پشتیبانی از سلامت جسمی و ذهنی و عاطفی کادر درمان از نظر اخلاقی و حرفه ای واجب است و باید همزمان با رویکردهای بهداشتی و اجتماعی برای کاهش نیاز به بستری، سطوح گوناگون تاب آوری برای اعضای تیم درمان و مراقبت بیماران نیز فراهم شود.

درباره این راهنما

• این راهنما برپایه طب ایرانی و با نگاهی فرارشته ای، راه هایی را برای بهبود تاب آوری جسمی روانی کادر درمان در برابر استرس‌های گفته شده پیشنهاد می‌کند که برپایه مدل ها و تئوری های زیست روان شناختی در طب حکمت بنیاد ایرانی و با نگاه به مدل دیاتز-استرس فراهم شده است.
• گرچه این راهنما برای شرایط ویژه کادر درمان در همه گیری کووید 19 تهیه شده است، اما می تواند در وضعیت های بحرانی دیگری نیز سودمند باشد و همچنین در تدبیر حفظ صحت تنی و روانی کارگزاران سلامت و درمان به کار آید، زیرا بسیاری از اشخاص یا گروه های درمانی، پس از فروکش کووید 19 ، همچنان بطور روزانه با استرس های گوناگون در کشمکش خواهند بود.

دسته بندی بخش های این راهنما

این راهنما در هشت بخش ترتیب یافته است:

• هفت بخش نخست، به تدابیر و توصیه های گوناگون می‌پردازد و این امور را در برمی‌گیرد:

1. تنفس
2. نوشیدنی ها
3. خوراکی ها
4. مقوی های زوداثر برای افزایش کارآیی جسمی روانی
5. روغن های دارویی موضعی
6. کاربرد رنگ ها در تعادل ذهنی روانی
7. تدبیر موسیقی و اصوات

• بخش هشتم پرهیزهای خوراکی را بویژه برای افرادی با برخی علایم ذهنی و عینی مشخص،گوشزد می‌کند.

پایبندی به تدابیر و توصیه های این راهنما چه نتیجه ای را به دنبال خواهد داشت؟

• پایبندی به این تدابیر و توصیه ها، می‌تواند به بهینه شدن اموری از جمله انرژی زیستی و روانی، عملکرد دستگاه گوارش، کیفیت خواب، وضعیت گردش خون و مایعات در بدن، و عملکردهای سیستم عصبی خودکار کمک کند و از راه تعدیل و تنظیم چرخه های امور متعامل و همگرا در شبکه زیستی روانی، به استواری و پایداری محورهای روانی عصبی ایمنی شناختی، روانی عصبی هورمونی، و روانی عصبی قلبی منجر گردد.
• در اینجا خاطرنشان می‌کنیم که برای دستاوردهای بیشتر، همگام سازی اجرای این راهنما با راهنمای خودمراقبتی و بهبود ایمنی در برابر ویروس کرونا (نگارش دوم، ویراست اول، نشر 10، اسفند 1398) مفید خواهد بود.

مولفان این راهنما

• دکتر مجید انوشیروانی: استادیار دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد
• دکتر مهرداد کریمی: دانشیار دانشکده طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی تهران
• دکتر حسین رضایی زاده: استادیار دانشکده طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی تهران

راهنماهای مربوطه را از اینجا دانلود کنید

1. راهنمای کاربردی بهبود تاب آوری جسمی روانی از منظر طب ایرانی
2. راهنمای خودمراقبتی و بهبود ایمنی در برابر ویروس کورونا