مروری بر داروهای درمان سرفه در کتاب الشامل فی الصناعه الطبیه، الادویه و الاغذیه

سابقه وهدف : سرفه یک رفلکس حفاظتی در مواقعی می باشد که در راه های هوایی تحریک و یا مسدود شده است. ابن نفیس در فن سوم کتاب الشامل به بیان داروهای مفرده می پردازد و طی هشتاد و دو فصل به بیان این دارو ها می پردازد. هدف این مطالعه بررسی کلیه داروهای موثر در بیماری سرفه در کتاب الشامل به عنوان یکی از جامع ترین کتب مفردات در طب سنتی می باشد.

مواد و روش ها: این مطالعه یک بررسی مروری از نوع تشریحی بوده است و نحوه انجام این مطالعه بدین صورت بوده است که در کل کتاب الشامل به جستجوی کلمه کلیدی سعال پرداختیم. پس از بررسی و مرور کتاب الشامل نود و هشت مفرده بر اساس انواع سرفه های مختلف موجود در طب سنتی ایران یافت شد. توجه به میزان کاربرد و استفاده آسان و همچنین عوارض مصرف کم و نیز دسترسی آسان، مفردات با منشا حیوانی و معدنی حذف و سایر مفردات برای بررسی بیشتر انتخاب گردید.

یافته ها: هر دارویی که دارای خاصیت لطافت به همراه نفوذ و ماییت باشد به آسانی از مسام حجاب فاصل بین مری و قصبه ریه نفوذ می کند و در اعضاء سینه شدید تاثیرگذار است. نحوه دسته بندی بر اساس انواع اثرات درمانی داروهای مختلف و انواع سرفه ذکر شده می باشد. بر این اساس می توان مفردات درمان سرفه را با افعال مختلف در هشت دسته سرفه بلغمی، همراه نزله، خشونتی، گرم، خشک، گرم خشک، سرد و سایر انواع جای داد.

بحث و نتیجه گیری: بی شک بیان نوع جوهر مفرده و افعال منسوب به صورت نوعیه آن در این کتاب از سایر کتب کامل تر می باشد. با بررسی مفردات معرفی شده در این کتاب و اثرات درمانی آن بر روی بیماری های مختلف از جمله سرفه می توان به مکانیسم درمانی جدیدی دست یافت. بر این اساس می توان پروتکل درمانی مناسبی بر حسب نوع سرفه ارائه نمود.