یونجه گیاهی است علفی، پایا و از تیره پروانه‌واران و همدسته شبدرها که ارتفاع آن تا یک متر می‌رسد. یونجه تازه طبعی گرم و تر و خشک شده آن طبعی گرم و خشک دارد. این گیاه دارای ساقه‌های بلند و برگچه‌های نازک، نوک‌تیز و بیضی شکل است. همچنین گل‌هایی غالباً بنفش، کوچک یا گاهی زردرنگ دارد.
یونجه در اکثر نقاط جهان رشد می‌کند و به صورت وحشی در بعضی نواحی معتدل آسیا و شمال آفریقا می‌روید. این گیاه انواع و اقسام مختلفی دارد.
یونجه سرشار از پروتئین است و دو برابر اسفناج اهن دارد به همین دلیل در اروپا و آمریکا از یونجه به جای اسفناج استفاده می‌کنند.
خواص گیاه دارویی یونجه
- یونجه سرشار از مواد مغذی بی‌نظیر است به همین دلیل اگر مدتى مرتبا مصرف شود در تقويت مزاج فوق‌العاده مؤثر است. این گیاه اشخاص نحيف و لاغر را فربه و چاق مى‌كند. براى حصول اين نتيجه مؤلف توصيه مى‌كند كه آن را با شكر تناول كنند.
- ترشح شير و مقدار آن را در زنانى كه بچه شير مى‌دهند زياد مى‌كند و اين البته به علت وجود مواد مقوى، مغذى، پروتئين‌ها، ويتامين‌ها و مخصوصا كلسيم موجود در آن است.
- برای محکم شدن استخوان‌‌بندی کودکان شیرخوار بسیار مناسب است.
- برای بزرگسالان انرژی‌زا است.
- جوانه آن ملین است و دو برابر اسفناج آهن دارد بنابراین خون‌ساز است.
- دمنوش آن برای اسهال و نرم‌کردن سینه و تسکین سرفه مفید است.
- کوبیده آن زخم را به سرعت التیام داده و از خون‌ریزی جلوگیری می‌کند.
- حاوی مقدار قابل توجهی پروتئین است.
- در پاکسازی روده موثر است.
- خون را تصفیه کرده و کلسترول را کاهش می‌دهد.
بیشتر بخوانید!
یونجه منبع غنی از انواع ویتامین ها
- مبهى بودن (افزایش دهنده میل و قوای جنسی) يونجه امروزه به اثبات رسيده است، زيرا علاوه بر اينكه داراى پروتئين‌هاى مقوى و آهن و فسفر است كه همه آن‌ها در تقويت باه از عوامل مؤثر به شمار مى‌روند. وجود ويتامين E در يونجه، از همه بيشتر موضوع را تأييد مى‌كند، زيرا ويتامين E كه آن را ويتامين ضد عقيم بودن مى‌نامند، يكى از عناصر مخصوص براى توليد مثل است. در آزمايش روى حيوانات به تجربه ثابت كرده‌اند كه اگر حيوان نر را از اين ويتامين محروم كنند، كم‌كم سلول‌هاى توليدكننده متوقف شده و بيضه‌ها تغيير شكل مى‌دهند. خاصيت مبهى بودن يونجه بر قدما كاملا معلوم بود و در معجون‌هايى كه براى تقويت باه مى‌ساخته‌اند، غالبا تخم اسپست (نام فارسى يونجه) در آن‌ها داخل مى‌كرده‌اند و به عبارتی می‌توان گفت «تخم يونجه مولد منى است.»
- یونجه به علت وجود مقدار خيلى زياد ويتامين C، اختلالات بدنى ناشى از كمبود اين ويتامين را به سرعت برطرف مى‌كند. ناگفته نماند كه متخصصان امر با آزمايش‌هاى دقيق معلوم كرده‌اند كه در بين موادغذايى مختلف، جعفرى بيش از همه داراى ويتامين C است و حتى ليموترش كه شهرت دارد و از حيث ويتامين C فوق العاده غنى است، در ليست مربوطه خيلى پايين‌تر از جعفرى قرار گرفته است، آن گاه همان متخصصان در تجزيه يونجه ثابت كرده‌اند كه مقدار ويتامين C آن دو برابر جعفرى و چهار برابر ليموترش است.
- يونجه به علت وجود مواد مقوى از قبيل پروتئين‌هاى مختلف و ويتامين‌هاى گوناگون مخصوصا ويتامين A، آهن، فسفر و مقدار نسبتا زياد كلسيم در تغذيه كودكان و رشد و نمو و استحكام استخوان‌بندى آن‌ها و درمان راشيتيسم حائز كمال اهميت است.
موارد منع مصرف
- مصرف زیاد یونجه موجب نفخ می‌شود.
- مانند هر گیاه می‌تواند یک واکنش آلرژیک به وجود آورد. بنابراین افرادی که مستعد ابتلا به آلرژی هستند، باید هنگام استفاده از یونجه و محصولات یونجه در هر شکل احتیاط کنند.
- همچنین در منع استفاده از یونجه در بیماری‌های خودایمنی، مشکلات کیسه صفرا و پانکراتیت نیز وجود دارد.
شیوه استفاده
- روغن دانه یونجه اگر با پارچه روی عضوی که لرزش دارد ضماد شود و چند ساعتی، هر روز بماند، در کاهش لرزش عضو (رعشه) موثر است.
- برای تهیه شربت یونجه 300 گرم یونجه خشک را در یک لیتر آب می‌جوشانند تا نصف شود. سپس آن را با فشار صاف نموده و با 900 گرم قند یا شکر شیرین کرده. روزی 200 تا 300 گرم از این شربت مصرف کنید.
- یونجه را به صورت تازه و یا جوانه آن رابا سالاد میل کنید.
منبع: کتاب مجموعه آثار دکتر سید جلال مصطفوی کاشانی
