پیشگیری و درمان ریزش مو و کچلی در پزشکی جدید

کچلی چیست؟

ریزش مو معمولا بر اثر انتقال برخی از قارچ‌ها است ولی می‌تواند بر اثر سایر عوامل مثل شرایط روحی و روانی و کمبود برخی مواد در بدن نیز اتفاق افتد. عامل انتقال قارچ معمولا بر اثر ارتباط اشخاص و استفاده از وسایل شخصی مثل شانه، حوله، روسری و… است. انواع ریز مو، کچلی سر، ریش، چانه، بدن و… است که اغلب همراه با ریزش، خارش، شوره زدن، التهاب، تغییر رنگ پوست و… نمایان می‌شود. درمان ریزش مو قارچی عمدتا طولانی و سخت است و معمولا با داروهایی مثل گریزئوفولوین، کلوتریمازول، فلوکونازول و… که باعث از بین رفتن قارچ ها می‌شود درمان می‌گردد. درمان سایر انواع کچلی معمولا با از بین بردن عوامل روحی و و روانی و همچنین اصلاح تغذیه قابل درمان است.

علل بروز کچلی و ریزش مو

1. شست‌وشوی بیش از حد

• با شنیدن اسم میکروب بلافاصله یک موجود مضر سلامت در ذهن تداعی می‌شود. اما تمام میکروب‌ها مضر نیستند و میکروب‌های مفید هم وجود دارند. مثلا یکسری از میکروب‌های مفید به اسم «فلور» روی پوست زندگی دائمی دارند. آن‌ها برای رشد و نمو از بدن انسان استفاده می‌کنند ولی نه‌ تنها آسیبی به سلامت نمی‌رسانند، بلکه مانند یک سد دفاعی مانع نفوذ میکروب‌های مضر به بدن می‌شوند. فلورها در سایر نقاط بدن مثل دهان، دستگاه تناسلی (به‌ویژه در خانم‌ها) مخاط بینی و دستگاه گوارش هم هستند. به‌همین دلیل افرادی که بیش از حد پوست خود را می‌شویند، با از بین بردن فلورها زمینه را برای حضور قارچ‌ها در سطح پوست ایجاد می‌کنند.

 2. تماس با قارچ‌ها

• محیط‌های نمناک و تاریک برای رشد و زندگی قارچ‌ها محل مناسبی محسوب می‌شوند. به‌عنوان مثال در قدیم یکی از نگرانی‌های حکما این بود که خزینه‌ها نور کافی نداشتند و بیم ابتلا به بیماری‌های قارچی می‌رفت. امروزه هم این نگرانی برطرف نشده است. در محیط‌های تاریک و نمناک دیگری همچون انبارهای مواد غذایی، استخر، سونا و جکوزی احتمال بروز بیماری قارچی بیشتر است؛ به‌خصوص اگر در این مکان‌ها اصول بهداشتی هم رعایت نشود، ضریب احتمال ابتلا به بیماری قارچی بالاتر می‌رود و برای تندرستی افراد خطرناک است.

3. تشعشعات رادیوتراپی

• یکی دیگر از علل کچلی تشعشعات رادیوتراپی هستند. افرادی که به‌دلیل بیماری ناچار هستند عمل رادیوتراپی انجام دهند، در معرض ریزش مو  پوست قرار می‌گیرند، چون تشعشعات باعث می‌شوند پیازهای مو در یک بخش یا بخش‌هایی از پوست از بین بروند و طیفی از کچلی روی سطح پوست ایجاد شود. البته باتوجه به پیشرفت‌هایی که در زمینه رادیوتراپی انجام شده، این مساله امروزه کمتر نگران‌کننده است و بیشتر در گذشته دیده می‌شد. گاهی رادیوتراپی تنها برگ و ساقه مو را از بین می‌برد و به پیاز مو صدمه‌ای نمی‌زند.

4. مزاج‌های مستعد

• گاهی اتفاق می‌افتد که یک فرد تحت‌ تاثیر هیچ یک از عوامل خارجی بیماری‌زای قارچی قرار ندارد، اما باز هم دچار کچلی پوست می‌شود. دلیل این است که استعداد مزاج فرد هم در ابتلا به بیماری‌های قارچی ازجمله کچلی پوست، نقش دارد. مزاج‌ها، نوع بافت‌های پوست و کیفیت آنها را تعیین می‌کنند.  افرادی که مزاج تر دارند و پوست‌شان به‌طور طبیعی مرطوب است، استعداد بیشتری در ابتلا به کچلی پوست نشان می‌دهند. علاوه بر این اخلاط غیر طبیعی هم زمینه ابتلا به کچلی پوست را فراهم می‌آورد. اخلاط غیرطبیعی یا اخلاط مضر بر اثر تغذیه غلط ایجاد می‌شوند و به غذای مناسب و مطلوب قارچ‌ها تبدیل‌ می‌شوند.

 5. تنش‌های روانی

• روح و تن از یکدیگر جدا نیستند و میان این دو رابطه مستقیمی وجود دارد، از همین رو است که گاهی ناراحتی‌های روانی به شکل دردها یا بیماری‌های جسمانی پدیدار می‌شوند. شاید قدری دور از ذهن به‌نظر برسد، ولی کچلی پوست هم می‌تواند تحت‌تاثیر مشکلات عصبی و استرس‌ها و ناراحتی‌های دیگر ایجاد شود
  شاید دیده باشید آقایی را که بخشی از پوست یا مویش به شکل دایره یا سکه ملتهب شده یا ریخته باشد یا خانم‌هایی را که تنها در یک قسمت از پوست‌شان دیگر مویی نمی‌روید. اینها مثال‌هایی هستند از تاثیری که تنش‌های فکری و عصبی می‌توانند بر بیماری‌های قارچی-به‌ویژه کچلی پوست- بگذارند.

از کجا بدانیم ریزش مو داریم؟

ریزش مو در زنان و مردان با هم فرق می‌کند. اما به صورت عمومی ریزش مو علایمی دارد که عبارتند از:

1. کم شدن تدریجی مو در فرق سر

• یکی از متداول‌ترین شکل‌های ریزش مو کم شدن تدریجی مو در فرق سر است. این شکل از ریزش مو هم در مردها و هم در زن‌ها شایع است. موی سر مردها از قسمت پیشانی به شکل حرف M عقب‌نشینی می‌کند. اما معمولا ریزش مو در زن‌ها بیشتر در قسمت‌های دیگر سر اتفاق می‌افتد.

2. نقاط دوار (ریزش موی سکه‌ای)

• برخی از افراد دچار ریزش موی سکه‌ای می‌شوند که اندازه‌اش تقریبا به اندازه سکه است. این نوع ریزش مو معمولا فقط در سر اتفاق می‌افتد. البته در مواردی پیش می‌آید که ابرو و ریش‌ها نیز به این بیماری دچار شوند. در برخی موارد، قبل از این که موها از بین بروند آن ناحیه از پوست دچار خارش و درد می‌شود.

3. از بین رفتن یکباره مو

• ضربه روحی یا فیزیکی موهایمان را سست می‌کند. موها در این حالت به راحتی کنده می‌شوند؛ حتی موقع شانه زدن، شستشو یا وقتی به آرامی موها را می‌کشیم. موها معمولا در این مورد کم‌پشت‌تر می‌شوند.

4. از بین رفتن کل موهای بدن

• اگر تحت برخی از درمان‌ها یا برخی شرایط پزشکی، نظیر شیمی درمانی باشیم موهای کل بدنمان از بین می‌رود.

5. لکه‌هایی که بر روی سر گسترش می‌یابد

• ریزش مو به شکل لکه نشانۀ عفونت قارچی است. عفونت قارچی با موهای شکسته شده، قرمزی پوست، تورم و برخی مواقع ترشح مایع همراه است.

درمان‌ های عمومی پیشنهادی طب جدید برای جلوگیری از ریزش مو

1. برخی از مدل‌های مو را کنار بگذارید. مدل‌هایی مانند بافتن موها، مدل دم خرگوشی یا دم اسبی.
2. از پیچ‌ و‌ تاب دادن، مالیدن یا کشیدن محکم موهایتان اجتناب کنید.
3. موها را ملایم بشویید و شانه کنید. شانه‌ای با فواصل زیاد بین دندانه‌ها به شما کمک می‌کند هنگام شانه کردن موهایتان کشیده نشود.
4. از درمان‌های ناملایم همچون رولرهای داغ، اتوهای فر زننده مو، روغن داغ و غیره اجتناب کنید.
5. داروها و مکمل‌هایی که سبب از بین رفتن موهایتان می‌شود را مصرف نکنید.
6. از موهایتان در برابر آفتاب و سایر منابع دارای امواج فرابنفش حفاظت کنید.
7. سیگار را ترک کنید. برخی تحقیقات نشان می‌دهد رابطه مستقیمی میان سیگار کشیدن و ریزش مو در مردان وجود دارد.
8. چنانچه مراحل شیمی درمانی را طی می‌کنید، در مورد سر بند خنک‌کننده از پزشک خود اطلاعاتی کسب کنید. سر بند خنک‌کننده ریسک از بین رفتن مو در طول شیمی درمانی را کاهش می‌دهد.

روش‌های درمان کچلی در طب مدرن چیست؟

پزشکی مدرن برای ریزش مو درمان‌ها و داروهایی پیشنهاد می‌کند که در ادامه با برخی از آن‌ها آشنا می‌شویم.

1. ماینوکسیدیل (Minoxidil) چیست؟

این دارو به رشد مو در جاهایی که طاسی اتفاق افتاده کمک زیادی می‌کند. به خصوص در جوانانی که به تازگی دچار عارضه ریزش مو شده‌اند. برای مشاهده تاثیر این دارو باید روزی دوبار از آن استفاده کنید و باید برای جلوگیری از ریزش دوباره مو استفاده از آن را ادامه دهید.

بیش از نصف افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند گفته‌اند که ماینوکسیدیل اثر خوبی برای کاهش ریزش مو دارد. با این حال این دارو روی مردانی که دچار طاسی شده‌اند، تاثیری ندارد.

ماینوکسیدیل عوارض جانبی چندانی ندارد اما ممکن است در برخی افراد ناهنجاری‌های پوستی ایجاد کند.

2. قرص فیناستراید (Propecia)

این دارو زمانی برای درمان مشکلات پروستات در مردان استفاده می‌شد. اما الان برای درمان ریزش مو در مردان نیز استفاده می‌شود. این قرص از تشکیل هورمون‌های مردانه روی پوست جلوگیری می‌کند. هورمون‌هایی که باعث ریزش مو می‌شوند.

توجه کنید که فیناستراید را باید با تجویز پزشک مصرف کنید. استفاده از قرص فیناستراید برای خانم‌ها ممنوع است. به خصوص اگر حامله باشند. چون یکی از عوارض جانبی آن سقط جنین است.

3. اسپیرونولاکتون

این دارو نیز به صورت قرص مصرف می‌شود و با جلوگیری از تولید هورمون مردانه روی پوست، باعث کاهش ریزش مو می‌شود. از این قرص گاهی برای درمان ریزش مو در زنان نیز استفاده می‌شود.

4. کاشت مو

کاشت مو نیز یکی از راه‌های درمان ریزش مو است. در این روش مو از نقاطی که دارای فولیکول‌های موی فعال است برداشته و در نواحی کم مو کاشته می‌شود. این موها ممکن است بعد از مدتی بریزند اما پس از آن موهای جدید دوباره رشد می‌کنند.