تاریخچه تحول طب سنتی به طب نوین در دوره قاجار

ورود اندیشه تجدد گرایانه غربی تاثیرات مهمی در ساختارهای جامعه ایران گذاشت. یكی از عرصه هایی كه به دنبال ورود اندیشه جدید غرب متحول شد، پزشكی بود. می توان ورود این اندیشه ها را معیاری برای تقسیم بندی طب به دو دوره طب سنتی و طب مدرن قلمداد كرد.

حضور اطبای فرنگی مسیونرهای پزشكی در دربار قاجاریان، اعزام محصل به اروپا برای تحصیل طب جدید، ایجاد مدرسه طب دارالفنون و تشكیل كمیسیون پزشكی آن، ایجاد مجلس حفظ الصحه، تالیف كتب طبی، تصویب قوانین طبابت از سوی مجلس دوماز جمله عوامل رونق طب جدید در دوره قاجار شد. البته در این دوره نیز طب سنتی در كنار طب جدید به حیات خود ادامه داد.

با تقویت جریان تجددگرایی، روند تحول طب سنتی به طب نوین نیز تشدید شد و نمودهای عینی این تحول با تقویت جریان تجددگرایی را می توان در تاسیس بیمارستان های عمومی و تخصصی دوره قاجار به روشنی مشاهده كرد.

با توجه به تحولات و دگرگونی های اساسی در مسیر طب و طبابت در دوره قاجار این مقاله درصدد پاسخگویی به پرسش های زیر است:

1. طبابت سنتی چه ویژگی هایی داشت و چرا نتوانست نیازهای درمانی جامعه قاجار را برآورده سازد؟
2. چه عواملی در تاسیس بیمارستان ها به شیوه های جدید در تهران دوره قاجار موثر بودند؟
3. نقش اطبا خارجی یا اطبا ایرانی در اداره بیمارستان ها چه بوده است؟

پاسخ واقع بینانه به پرسش های مطرح شده در این پژوهش كمک می كند تا به تاریخچه تحول طب سنتی و عبور پرفراز و نشیب آن تا رسیدن به طب نوین پی برده و زمینه هایی كه برای شكل گیری یک نظام درمانی مناسب با نیاز و شرایط اجتماعی و فرهنگی شده بود را بازسازی كنیم.

بدین منظور نخست به دستاوردها و پیشرفت های علمی كه علت عمده روی آوری به تمدن نوین بود، پرداخته و سپس در همین رابطه به اوضاع اجتماعی ایران روزگار قاجار می پردازیم.