معرفی و بررسی قرابادین معصومی

سابقه و هدف: قرابادین از جمله دانش های بسیار مهم در زمینه طب سنتی به شمار می آید. چرا كه حاوی تجارب ارزنده پیشینیان درباره داروسازی و كابرد داروهاست. در این مقاله از میان نسخ خطی فراوانی كه در مورد علم پزشكی ، به ویژه قرابادین نوشته شده است، به معرفی یكی از مهم ترین كتاب های عهد صفوی به نام «قرابادین معصومی» اثر معصوم بن كریم الدین شوشتری شیرازی می پردازیم.تا تجارب ارزنده نویسنده را در این باره كه كمتر شناخته شده است معرفی كنیم.

مواد و روش ها: پس از مطالعـه قدیمی ترین نسخه خطی این اثر در كتابخانـه مجلس و مقایسه آن با دیگر نسخ در دسترس از این رساله كه در كتابخانه های ملی، مركز اسناد دانشگاه تهران و مسجد گوهرشاد مشهد قراردارد، به جهت رفع كاستی های نسخه اصلی و یافتن ویژگی های برجسته «قرابادین معصومی» اقدام به تطابق آن با آثار مشابهی چون ذخیره خوارزمشاهی، الاسباب و العلامات، قرابادین شفایی و قرابادین عقیلی شد.

یافته ها: این نسخه از حیث اطلاعات مهم داروشناسی و ارائـه نسخه های متفاوت برای بیماری واحد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. همچنین مولف در تالیف اثر ارزشمند خود از آرای بیش از چهل حكیم متقدم و معاصر خود استفاده كرد ه است كه از حیث معرفی برخی پزشكان نام برده شده -كه چندان شناخته شده نیستند – و نیز استفاده از منابع معتبر طبی حائز اهمیت است.

نتیجه گیری: به نظر می رسدكه این كتاب حاوی ابتكارات و تجربه های ابداعی نویسنده در ساخت و به كارگیری داروهاست كه بر اهمیت مطالعه و شناخت این اثر از سوی علاقه مندان به طب سنتی می افزاید.