معرفی کتاب الشامل فی الصناعه الطبیه

درباره کتاب الشامل فی الصناعه الطبیه

الشامل فی الصناعه الطبيه، از مفصل‌ ترين موسوعه‌ هاى طبى و نگاشته طبيب مشهور اسلامى، علاء‌الدين على بن ابى‌حزم قرشى مشهور به ابن نفيس، به زبان عربى است. اين اثر، بعد از «الحاوى» تأليف محمد بن زكرياى رازى و «القانون فی الطب» تأليف ابن سينا، سومين موسوعه مفصل طبى است كه پس از اسلام تأليف شده است.

آشنایی با محتوای کتاب الشامل فی الصناعه الطبیه

كتاب «الشامل»، در هشتاد جزء تأليف شده كه متأسفانه فعلاً چهل جزء از آن از بين رفته است و تنها نيمى از آن باقى مانده است، البته هر جزء از اين كتاب، پيرامون موضوعى نگاشته شده؛ ازاين‌رو، فقدان بعضى از اجزاى آن خللى در استفاده از اجزاى باقى‌مانده ايجاد نمى‌كند.

نقل است كه «الشامل» در سيصد جزء نگاشته شده بود و مؤلف تنها توانست قبل از مرگش هشتاد جزء از آن مجموعه را مدون و مرتب نمايد و بقيه اجزاء، با مرگش نابود شد.

بر اساس نسخ خطى‌اى كه از اين اثر بر جاى مانده و نيز با توجه به اشاراتى از مؤلف كه درباره اجزاى باقى‌مانده كتاب به چشم مى‌خورد، مى‌توان گفت كتاب «الشامل» داراى سه فن است كه اولى در 4 جزء (جزء اول، مشتمل بر 1 مقدمه و 7 كتاب و جزء چهارم، داراى 3 كتاب)، دومى نيز در 4 جزء و سومى در 2 جزء (جزء دومش، مشتمل بر 28 كتاب) تدوين يافته است.

کتاب الشامل فی الصناعه الطبیه جامع ترین و دقیق ترین کتب طب و داروسازی سنتی به شمار می رود.

مبانی داروسازی مورد بحث در کتاب الشامل فی الصناعه الطبیه دربردارنده مباحثی ارزنده همچون چگونگی عملکرد آن ها در بدن، اثرات متفاوت بخش های مختلف یک گیاه و یا اثرات متفاوت یک دارو در اندام های مختلف و چگونگی نفوذ داروها به بدن، ارتباط اثر با میزان مصرف دارو، درجه داروها و چگونگی عملکرد داروهای موضعی و… می باشد در حقیقت ابن النفیس در این بخش از کتاب خویش، کلیه مباحث مرتبط با داروسازی زمان خود و پیش از آن را گردآوری نموده و مطالب نوینی را نیز بدان ها افزوده است.