درباره کتاب تسهیل العلاج
کتاب تسهیل العلاج نوشته میرزا محمد تقی ملک الاطباء شیرازی است. این کتاب بحث امراض امتلائیه را از امراض معده آغاز کرده و اثبات مىکند که تمام امراض امتلائیه از امتلاى معده است. همچنین این کتاب در درمانهاى خود از ادویهاى ساده، در دسترس و بىضرر یا داراى حداقل ضرر استفاده مىکند.
آشنایی با محتوای کتاب تسهیل العلاج
کتاب با وجود حجم کم آن دارای امتیازات برجستهای است که به چهار نمونه از امتیازات آن اشاره میشود:
- این کتاب، رسالهای تخصصی در امراض امتلائیه است و پوشیده نیست که علی رغم اشارات اطباء به عنوان امراض امتلائیه در کتب خود، تاکنون دیده نشده که کسی تالیفی با چنین اسلوب بدیعی در تدوین بیماریها بنگارد.
- این کتاب بحث امراض امتلائیه را از امراض معده آغاز کرده و اثبات میکند که تمام امراض امتلائیه از امتلای معده است و در کلام خود به حدیث نبوی صلیاللهعلیهوآلهوسلّم که میفرمایند: «المعدة بیت کل داء و الحمیة راس کل دواء» استشهاد میکند و لذا این رساله را به حق میتوان تفسیر این حدیث شریف نبوی صلیاللهعلیهوآلهوسلّم نامید که خود خدمتی بزرگ به عالم حدیث است.
- این کتاب در درمانهای خود از ادویهای ساده، در دسترس و بی ضرر یا دارای حداقل ضرر استفاده میکند.
- در این رساله، بر قانون «طبیب خادم طبیعت است» که به عنوان ناموس طب سنتی و اساسیترین رکن آن میباشد، بسیار تاکید دارد.
مطالب بخشهای مختلف رساله «تسهیل العلاج» به ترتیب عبارت است از:
- تفصیل امتلائات
- اسباب موجبه بر فساد فضول در معده و امعاء و سرایت آن فساد به مجاور و قریب یا بعید از معده و امعاء
- علامات امزجه و امتلائات آنها
- معالجات
- علاج حمیات، اورام و بثور کثیرة الوقوع که این بخش بیشترین حجم رساله را به خود اختصاص داده است.
در خاتمه نیز تدابیر سموم مشروبه و ملذومه بیان شده است. رساله «حفظ الصحه» نیز دارای دو بخش است:
- در بیان چگونگی اعانت کردن بر طبیعت که دارای دو فصل است.
- درباره اعانت طبیعت در دفع موذیها است.
