ذات الریه چیست؟
ذات الریه یا سینه پهلو نوعی یا پنومی بیماری واگیردار است که عامل به وجود آمدن آن ویروس ، قارچ و باکتریست. این بیماری باعث ایجاد التهاب در ریه ها شده و علائم آن می توان از سرفه (همراه با خلط)، تب، لزر، تنگی نفس، درد قفسه سینه، خستگی، سردرد، حالت تهوع و گاهی در کودکان خردسال و افراد مسن میتواند علائم نادری داشته باشد. معمولا درمان این بیماری به میزان قدرت بدن بیماری و توان مقابله آن را با بیماری بستگی دارد. این بیماری دارای واکسن نیز بوده و از آن برای پیشگیری از بیماری استفاده می گردد ولی شخص درگیر بیماری ها هم می تواند با مراقبت هایی تجویز دکتر نسبت به سطح بیماری به درمان دست پیدا کند.
ذات الریه گاهی نیز بر اثر میکرو ارگانیسم ها و برخی دارو ها صورت می پذیرد. در واقع اختلالاتی که این بیماری سبب آن میگردد، بر اثر باد کردن و متورم شدن ریه و همچنین پر شدن آن ها از مایعات صورت می گیرد. سبب کاهش میزان اکسیژن رسانی به اعضای بدن می شود و به صورت گرفتگی های تنفسی و حالت خفگی ظاهر می گردد.
راه های پیشگیری ذات الریه در پزشکی جدید چیست؟
پیشگیری شامل واکسیناسیون، اقدامات زیست‌محیطی و درمان مناسب سایر مشکلات درمانی و بهداشتی می‌باشد. اعتقاد بر این است که اگر اقدامات پیشگیرانه مناسب در سطح جهان صورت بگیرد. مرگ و میر در میان کودکان میتواند به میزان ۴۰۰٬۰۰۰ مورد کاهش یابد و اگر درمان مناسب در کل جهان در دسترس باشد، مرگ و میر دوران کودکی را می‌توان به میزان ۶۰۰٬۰۰۰ مورد کاهش داد.
واکسیناسیون
واکسیناسیون هم در کودکان و بزرگسالان مانع از بروز برخی سینه پهلوهای باکتریایی و ویروسی می‌شود. واکسن آنفلوآنزا عملکرد نسبتاً مؤثری در برابر آنفلوآنزای A و B دارد. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) واکسیناسیون سالانه برای تمام افراد ۶ ماهه به بالا را توصیه می‌کند. مصون کردن کارکنان مراقبت‌های بهداشتی خطر ابتلا به سینه پهلو ویروسی را در بین بیماران آن‌ها کاهش می‌دهد.
در صورت شیوع آنفلوآنزا، داروهایی از جمله آمانتادین یا ریمانتادین ممکن است به جلوگیری از بیماری کمک کند. تأثیر زانامیویر یا اسلتامیویر مشخص نیست چرا که تولیدکنندگان اوسلتامیویر از انتشار داده‌های آزمایشی جهت تجزیه و تحلیل مستقل آن‌ها خودداری کرده‌اند.
واکسیناسیون علیه هموفیلوس آنفلوآنزا و استرپتوکوک سینه پهلوهشواهد خوبی برای تأیید استفاده از آن‌ها فراهم کرده‌است. واکسیناسیون کودکان در برابر استرپتوکوک سینه پهلوه منجر به کاهش بروز این عفونت در افراد بزرگسال می‌شود، چرا که بسیاری از بزرگسالان این عفونت‌ها را از کودکان می‌گیرند.
واکسن استرپتوکوک سینه پهلوه برای بزرگسالان در دسترس است و مشخص شده که این واکسن خطر ابتلا به بیماری پنوموکوکی مهاجم را کاهش می‌دهد. هم‌اکنون واکسن موثرتری با نام Prevenar13 جهت پیشگیری از باکتری استرپتوکوک پنومونیه در بازار موجود است که نه تنها برای کودکان قابل استفاده است و در بیش از ۱۱۸ کشور دنیا به شکل اجباری تزریق میگردد بلکه برای افراد بالاتر از ۵۰ سال نیز شدیداً توصیه می‌شود.
علاوه برآن، افراد با بیماریهای مزمن قلبی ریوی کلیوی و کبدی، دیابتی، دریافت کنندگان داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی و کورتون طولانی مدت، کاندید پیوند، مشکلات طحال، افراد سیگاری و الکلی، مبتلایان به هر نوع بدخیمی حتماً باید این واکسن را دریافت نمایند. این واکسن هم‌اکنون در ایران نیز موجود است. واکسن‌های دیگری که اثر محافظتی در برابر سینه پهلو ایجاد می‌کنند عبارتند از: سیاه سرفه، آبله مرغان و سرخک.
سایر مسائل
ترک سیگار و کاهش آلودگی هوا نظیر دود ناشی از پخت‌وپز داخل خانه با چوب یا سرگین، توصیه می‌شود. سیگار به‌عنوان بزرگترین عامل خطرآفرین ابتلا به ذات الریه پنوموکوکی در بزرگسالان است. رعایت بهداشت دست‌ها و سرفه نکردن در آستین لباس نیز ممکن است از جمله اقدامات پیشگیرانه مؤثر باشد. استفاده از ماسک‌های جراحی توسط کسانی که بیمار هستند نیز ممکن است از شیوع بیماری جلوگیری کند.
درمان مناسب بیماریهای زمینه‌ای (مانند اچ‌آی‌وی/ایدز، دیابت شیرین، و سوء تغذیه) میتواند خطر ابتلا به سینه پهلو را کاهش دهد. در کودکان کمتر از ۶ ماهه تغذیه فقط با شیر مادر هم خطر و هم شدت بیماری را کاهش می‌دهد.
در افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی/ایدز و کسانی که تعداد سلول CD۴ آن‌ها کمتر از ۲۰۰ سلول به ازای هر میکرولیتر است، آنتی‌بیوتیک تری‌متوپریم / سولفامتوکسازول موجب کاهش خطر پنوموسیستیس سینه پهلو میگردد. همچنین ممکن است در کسانی که دچار نقص سیستم ایمنی هستند اما اچ‌آی‌وی ندارند، برای پیشگیری مفید باشد.
انجام تست استرپتوکوک گروه B و تراکوماتیس کلامیدیا و در صورت نیاز تزریق آنتی‌بیوتیک برای زنان باردار، میزان سینه پهلو در نوزادان را کاهش می‌دهد. اقدامات پیشگیرانه در خصوص انتقال اچ‌آی‌وی از مادر به فرزند نیز ممکن است مؤثر باشد. ساکشن دهان و گلوی نوزادان که دارای مایع آمنیوتیک آغشته به مامیزه هستند در کاهش میزان سینه پهلو آسپیراسیون تأثیری نداشته و ممکن است باعث آسیب بالقوه شود.
در نتیجه این عمل در اکثر موارد توصیه نمی‌شود. در افراد مسن ضعیف مراقبت‌های بهداشتی مناسب دهان ممکن است خطر ابتلا به سینه پهلو آسپیراسیون را کاهش دهد.
چگونه در طب جدید ذات الریه درمان می‌شود؟
به‌طور معمول، آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی، استراحت، مسکن معمولی، و مایعات برای بهبود کامل کافی است. با این حال کسانی به وضعیت پزشکی دیگری مبتلا هستند، سالمندان، یا کسانی که مشکل تنفسی قابل توجهی دارند ممکن است نیاز به مراقبت‌های بیشتری داشته باشند.
اگر نشانه‌ها بدتر شود، ذات الریه با درمان در منزل بهبود نیابد، یا عوارض دیگری رخ دهد، ممکن است لازم باشد فرد در بیمارستان بستری شود.
در سراسر جهان، حدود ۷–۱۳٪ موارد این بیماری در کودکان منجر به بستری شدن آن‌ها میگردد. در حالی که در کشورهای توسعه یافته بین ۲۲ تا ۴۲٪ از بزرگسالان مبتلا به سینه پهلو اکتسابی از جامعه در بیمارستان بستری می‌شوند. نمره CURB-65 برای تعیین لزوم پذیرش بزرگسالان در بیمارستان مفید است.
در صورتی که این نمره ۰ یا ۱ باشد شخص به‌طور معمول میتواند خود را در خانه درمان کند. اگر این نمره ۲ باشد اقامت کوتاه در بیمارستان یا پیگیری دقیق ضروری است، اگر این عدد بین ۳ تا ۵ باشد، توصیه می‌شود فرد بستری گردد.
کودکانی که دچار زجر تنفسی هستند یا اشباع اکسیژن آن‌ها کمتر از ۹۰٪ است باید در بیمارستان بستری شوند. تأثیر فیزیوتراپی قفسه سینه در سینه پهلو هنوز مشخص نشده‌است.ممکن است تهویه غیرتهاجمی در افرادی که در واحد مراقبت‌های ویژه بستری شده‌اند، مفید باشد.
استفاده از داروی سرفه بدون نسخه و همچنین استفاده از روی در کودکان مؤثر نبوده‌است. شواهد کافی در مورد تأثیر خلط‌آورها وجود ندارد. درواقع درمان ذات الریه به نوع درگیری آن بیماری با این مسئله بستگی دارد. در زیر به طور کامل به آن پرداخته شده است.
باکتریایی
آنتی‌بیوتیک باعث بهبود حال کسانی می‌شود که به سینه پهلو باکتریایی مبتلا هستند. انتخاب آنتی‌بیوتیک در وهله اول به ویژگی‌های فرد مبتلا، مانند :سن، وضعیت سلامت، و نحوه ابتلا به عفونت بستگی دارد. در انگلستان، درمان تجربی با آموکسی‌سیلین به‌عنوان درمان خط اول برای سینه پهلو اکتسابی از جامعه توصیه می‌شود، داکسی‌سیکلین یا کلاریترومایسین به‌عنوان جایگزین مطرح است.
در آمریکای شمالی که در آن اشکال «غیرعادی» سینه پهلو اکتسابی از جامعه شایع‌تر است. ماکرولیدها (مانند آزیترومایسین یا اریترومایسین)، داکسی‌سیکلین و آموکسی‌سیلین به عنوان خط اول درمان سرپایی در بزرگسالان در نظر گرفته می‌شوند.در کودکان دارای علائم خفیف یا متوسط آموکسی‌سیلین همچنان به‌عنوان خط اول درمان محسوب می‌شود.
استفاده از فلوروکینولون در موارد بدون عارضه توصیه می‌شود و دلیل آن نگرانی در مورد عوارض جانبی و ایجاد مقاومت با توجه به عدم وجود نفع بالینی بیشتر است. طول مدت درمان به‌طور رایج هفت تا ده روز است. اما شواهد روزافزونی نشان می‌دهد که دوره‌های کوتاه‌تر (سه تا پنج روز) نیز تأثیر مشابهی دارند.
در خصوص ذات الریه اکتسابی از بیمارستان استفاده از نسل سوم و چهارم سفالوسپورین، کرباپنم، فلوروکینولون، آمینوگلیکوزید، و وانکومایسین توصیه می‌شود. این آنتی‌بیوتیک‌ها اغلب به‌صورت به صورت داخل وریدی ارائه شده و به‌صورت ترکیبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در افرادی که در بیمارستان درمان می‌شوند بیش از ۹۰٪ افراد با آنتی‌بیوتیک‌های اولیه بهبود پیدا می‌کنند.
ویروسی
از مهارکننده‌های نورآمینیداز می‌توان برای درمان ذاتا الریه ویروسی ناشی از ویروس‌های آنفلوآنزا (آنفلوآنزا A و آنفلوآنزا B) استفاده کرد. هیچ داروی ضدویروس برای سایر سینه پهلوهای ویروسی اکتسابی از جامعه از جمله ویروس کوروناویروس سارس، آدنوویروس، هانتاویروس، و پاراآنفلوآنزا توصیه نشده‌است. آنفلوآنزا نوع A را می‌توان با ریمانتادین یا آمانتادین درمان کرد، اما هر دو آنفلوآنزای نوع A یا B را می‌توان با اسلتامیویر، زانامیویر یا پرامیویر درمان نمود.
بیشترین تأثیر این داروها در صورتی است که ظرف ۴۸ ساعت از شروع علائم مصرف شوند. بسیاری از گونه‌های آنفلوآنزا نوع A H5N1 که با عنوان آنفلوآنزای پرندگان یا «آنفلوآنزای مرغی» نیز شناخته می‌شود در برابر ریمانتادین و آمانتادین مقاومت نشان داده‌اند.
استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در سینه پهلو ویروسی توسط برخی از کارشناسان توصیه می‌شود زیرا نمی‌توان احتمال بروز عوارض عفونت باکتریایی را رد کرد. انجمن قفسه سینه بریتانیا توصیه می‌کند کسانی که مبتلا به بیماری خفیف هستند از مصرف آنتی‌بیوتیک خودداری کنند. استفاده از کورتیکواستروئید محل مناقشه است. مکمل ویتامین ث میتواند در درمان و جلوگیری از ابتلا به سینه پهلو با عامل ویروسی مفید باشد
آسپیراسیون
به‌طور کلی، ذات الریه آسپیراسیون با احتیاط درمان شده و آنتی‌بیوتیک فقط برای سینه پهلو آسپیراسیون داده می‌شود. انتخاب آنتی‌بیوتیک به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله نوع ارگانیسم مسبب بیماری، آیا سینه پهلو از جامعه گرفته شده یا در محیط بیمارستان ایجاد شده‌است. برخی از رایج‌ترین گزینه‌ها عبارتند از: کلیندامایسین، که ترکیبی است از آنتی‌بیوتیک‌های بتالاکتام و مترونیدازول
