رایحه درمانی یا «آروماتراپی» یکی از روشهای مهم در طب سنتی ایران است که با استفاده از دود گیاهان دارویی، اسانسها و بوهای طبیعی، به درمان بیماریها و تقویت سلامت جسم و روح کمک میکند. یکی از نمونههای شناختهشده در این زمینه، دود کردن عنبر نسارا است که از گذشته تا امروز در بسیاری از خانههای ایرانی برای ضدعفونی و درمان عفونتها به کار میرود.
رایحه درمانی در طب سنتی چیست؟
در طب سنتی، رایحه درمانی به معنی بهرهگیری از بو و دود گیاهان برای پیشگیری یا درمان بیماریهاست. حکمای ایرانی مانند ابنسینا، دود دادن گیاهان خوشبو را یکی از راههای تقویت بدن، پاکسازی هوا و آرامش ذهن میدانستند.
دودهایی مانند اسفند، گل سرخ و کندر هنوز هم در خانههای ایرانی برای ضدعفونی محیط استفاده میشوند و تحقیقات جدید نیز خاصیت ضدباکتری و ضدویروس آنها را تأیید کرده است.
انواع دود در رایحه درمانی
در طب ایرانی، دودها به دو دسته کلی گرم و سرد تقسیم میشوند.
دودهای گرم مانند دود سیاهدانه خیسانده در سرکه، برای باز کردن بینی در سرماخوردگی و افزایش جریان انرژی در بدن مفیدند.
دودهای سرد مانند دود کاه، برای کاهش حرارت بدن، تب و التهابات استفاده میشوند.
فواید رایحه درمانی با گیاهان دارویی
گیاهان مختلف در رایحه درمانی، کاربردهای گوناگونی دارند:
بابونه و آویشن: آرامبخش، ضد التهاب و مفید برای پوست
گل محمدی و اسطوخودوس: ایجاد نشاط و آرامش ذهن
کندر و اسپند: ضدعفونیکننده محیط، تقویت حافظه و ضد آلزایمر
اکالیپتوس: تقویتکننده سیستم ایمنی و ضد سرطان
زوفا و نارون: مفید برای دستگاه تنفسی، سینوزیت و آسم
عنبر نسارا در رایحه درمانی
یکی از شناختهشدهترین مواد در رایحه درمانی طب سنتی، عنبر نسارا است؛ مادهای که از فضولات الاغ ماده بهدست میآید و در منابع طب قدیم خواص درمانی زیادی برای آن ذکر شده است.
در روش دود درمانی، عنبر نسارا مانند اسفند روی آتش گذاشته میشود و دود حاصل از آن برای ضدعفونی هوا یا درمان برخی بیماریها مورد استفاده قرار میگیرد.
خواص دود دادن عنبر نسارا
کاهش حجم خونریزی و کوتاه شدن مدت قاعدگی
درمان عفونتهای واژینال و عفونتهای پوستی
تقویت تارهای صوتی و بهبود گرفتگی صدا
درمان سینوزیت و عفونتهای تنفسی
ضدعفونیکننده محیط و بهبود عملکرد سیستم تنفسی
تاریخچه دود درمانی در طب سنتی
استفاده از دود گیاهان دارویی قدمتی چند هزار ساله دارد. بر اساس کتیبههای باستانی بینالنهرین، دود درمانی حدود ۲۶۰۰ سال پیش از میلاد مسیح برای درمان بیماریها به کار میرفته است.
در متون طب ایرانی نیز، دود درمانی برای درمان بیماریهایی مانند:
سرفه، سرماخوردگی و آسم
سینوزیت، برونشیت و فارنژیت
عفونتهای رحمی و ادراری
بیماریهای پوستی و دندانی
بهطور گسترده توصیه شده است.
فواید و مضرات دود در رایحه درمانی
در طب سنتی، دود درمانی نوعی دارو محسوب میشود. دود گیاهان خاصیت تحلیلبرنده دارد، یعنی مواد زائد بدن را تبخیر و دفع میکند. همچنین خاصیت نُضج دارد، یعنی مواد غلیظ را نرم و آماده خروج از بدن میکند.
اما مصرف زیاد دود نیز میتواند باعث خشکی بدن و ضعف شود. به همین دلیل باید با مشورت پزشک متخصص طب سنتی انجام شود.
جمعبندی
رایحه درمانی در طب سنتی ایران، روشی طبیعی و مؤثر برای بهبود سلامت بدن و آرامش ذهن است. استفاده از دود گیاهان معطر مانند کندر، اسپند و عنبر نسارا، نهتنها باعث پاکسازی هوا میشود، بلکه به تقویت سیستم ایمنی، درمان بیماریهای تنفسی و ایجاد آرامش در بدن کمک میکند.
برای بهرهمندی از خواص رایحه درمانی بهتر است از گیاهان سالم، طبیعی و با نظر متخصص طب سنتی استفاده کنید تا بیشترین اثر درمانی را تجربه نمایید.
