درباره کتاب برهان رسا
برهان رسا بازنويسى فارسی كتاب مقامع رشيق لمنكری طب العتيق تألیف اعتماد الاطباء ميرزا حسین همدانى است. مرحوم اعتماد الاطباء كتاب مقامع الرشيق را كه گفتمانى است علمى، متقن و خواندنى و با ارزش در مورد طب قديم و جديد و پاسخى در مقابل كسانى كه با ورود طب غربى اساس طب سنتى ایران را نامقبول و خرافى مىپنداشتند در سال 1349 ق به پايان برده است..
آشنایی با محتوای کتاب برهان رسا
برهان رسا در يک مقدمه و سه فصل تنظيم شده است. فصل اول و دوم مشتمل بر چندين بخش و بخش سوم نيز مشتمل بر هفت دستور است. نثر متن كتاب كمى سنگين است و لذا براى نسل جديد مطالعه آن كمى دشوار است.
محقق اين اثر درباره ويژگىهاى اين اثر مىنويسد: «شايد مهمترين نقطه قوت علمى اثر، نزدیکى زمان تأليف و تجربيات آن به زمان حاضر است. چنانكه مىدانيم تطور زمان باعث دگرگونى در مزاج داروها و همچنين انسانها است، بنابراین نزدیکى زمان باعث مىشود از نظر نوع بيمارىها و همچنين دوز داروها قابليت اطمينان بيشترى نسبت به نسخههاى مربوط به زمانهاى بسيار دور به وجود آيد. شجاعت و صراحت بيان مرحوم اعتماد الاطباء نيز قابل توجه است.
از طرفى در مورد مسائل سياسى و اجتماعى روز، چندين بار رويكرد بهداشت و درمان زمان خود را به انتقاد مىگيرد و از سويى، در يك مورد با بيان عوارضى كه يكى از شيوههاى درمانى براى بيمارش داشته، نتايج را بدون تعصب و جهت عبرت و دقت ديگران در كتاب مطرح مىكند.
عناوين و مطالب فصول اين اثر به ترتيب فصول عبارت است از:
- اصطلاحات طبى به ترتيب حروف تهجى.
- استعمال ادويه: اين فصل را مىتوان مقدمهاى درباره استعمال ادويه دانست.
- نسخهجات: اين فصل در مورد ساخت انواع داروهاى تركيبى است. اين فصل كه بيشترين بخش را به خود اختصاص داده به هفت بخش كوچكتر تحت عنوان دستور تقسيم شده است: 1- دستور در منضجات؛ 2- دستور در مطبوخات جهت احتقان؛ 3- دستور در مسهلات؛ 4- دستور در مدرّات؛ 5-دستور در نقوعات؛ 6-دستور در معرقات؛ 7-دستور در نطولات و نشوقات و لخالخ و اطليه.
در خاتمه نيز مؤلف زندگىنامهاى از ابن سينا و رازى نقل مىكند.
