فلوس گیاهی با چند نام مختلف است که بصورت خودرو می‌روید و بیشتر متعلق به مناطق گرمسیر است. این گیاه خواص منحصر بفردی را بدنبال خود به یدک می‌کشد، یکی از این خواص ملین بودن است. با ما در ادامه همراه باشید تا کمی بیشتر در مورد این گیاه و میوه آن بدانیم.
مشخصات ظاهری گیاه فلوس
درختی است خودرو که دارای مشخصات زیر می‌باشد:
- درختی به ارتفاع ۱۰-۱۵ متر که به حالت خودرو در بستر نقاط گرمسیر دنیا مانند آفریقا، هند و جنوب می‌روید.
- در بعضی نواحی ایران به نام خرنوب هندی و خیار شنبر نیز معروف است.
- نام انگلیسی Cassia و نام علمی آن Cassia Fistula است.
- میوه فلوس یه طول ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر و به قطر ۳-۲ سانتیمتر است.
- اگر فلوس درقسمت طول آن شکافته شود تیغه‌ها و پردههای متعدد در آن دیده می‌شود که فلوس را به خانه‌های متعدد گاهی تا ۱۰۰ خانه تقسیم می‌کند.
- در داخل این خانه‌ها مایع چسبنده تیره رنگی وجود دارد که عسل خیار شنبر نامیده می‌شود. طعم این مایع کمی شیرین ولی نامطبوع است.
- مهم: برای این که پرده‌ها به راحتی از هسته و پوست جدا شود، قبل از شکستن، آن را کمی روی آتش حرارت دهید تا به راحتی بشکند.
- مغز میوه فلوس دارای اکسی آنتراکینون، مواد قندی، صمغ، اسانس و مواد روغنی است.
خواص و مزاج
- طبع این ملین بی‌نظیر، معتدل است و بعضی گرم و تر گفته‌اند.
- خواص ملینی دارد.
- خاصیت ملینی فلوس مربوط به چند ماده شیمیائی است که از مشتقات آنتراکینون می‌باشد.
- برای رفع درد مفاصل به خصوص مفاصل گرم و خشک موثر بوده و می‌تواند به صورت موضعی استفاده شود.
- برای کلیه ها مفید است.
- یکی از بهترین داروها برای رفع یبوست می‌باشد.
- نرم کننده سینه می‌باشد.
- غرغره ترکیب فلوس و آب گشنیز برای درمان دیفتری کاربرد دارد.
طریقه مصرف
شیره فلوس
- برای مصرف خواص این ماده، باید غلاف آن را به طور مستقیم بر روی حرارت بگیرید تا بشکند و منتظر بیرون آمدن شیره آن باشید.
- معمولاً این شیره چسبنده را به عنوان ماده ای ملین مورد استفاده قرار می‌دهند.
- بعد کمی آب جوش همراه با یک قاشق مرباخوری روغن بادام شیرین یا گل سرخ روی پرده‌ها و شیره جدا شده بریزید و بعد لعاب دادن، صاف نموده و با خیال راحت استفاده کنید.
فلوس و یبوست کودکان!
کودکان زیر یکسال، مشکل یبوست ندارند و قطعاً مشکل تغذیه است و اگر دیر به دیر شکم آن‌ها کار می‌کند باید به تدریج کمی روغن زیتون یا کره گاوی به غذایشان اضافه شود.
- بدن و مزاج نوزاد و حتی کودک بسیار لطیف است و در نتیجه اثرپذیری شدیدتری در برابر داروها دارد و کلاً در کودکان زیر 5 تا 6 سال باید در مصرف تمام ملین‌ها احتیاط نموده و قبل مصرف حتماً حتماً با پزشک مشورت کرد.
- مسهل‌های خوراکی از جمله سنا، سیاه توسه، روبارب، صبرزرد و فلوس، از دسته مسهل‌های آنتراکینونی هستند که مصرف آن‌ها در کودکان ممنوع است
- ملانوزیز کولی (melanosis-coil) یک عارضه ناشی از پیگمانتاسیون دیواره کولون است و با مصرف بیش از حد مسهل‌های حاوی آنتراکینون‌ها ایجاد می‌شود که با ترکیبات فعال گیاهی باعث تخریب سلول‌های روده و آپوپتوز (نوعی مرگ سلولی) می‌گردند.
- پس با تفاسیر مذکور اکیداً توصیه می‌شود از مصرف خودسرانه هر گونه گیاه دارویی یا داروی گیاهی علی الخصوص در کودکان، با این پیش فرض که طبیعی و ایمن هستند، بپرهیزید.
شیره فلوس و ترنجبین
- این ترکیب در درمان یبوست و همچنین برای تسکین دردهای روده و نرمی سینه به کار می‌رود.
- رنگ قرمزی که در ساخت این محلول حاصل می‌شود مربوط به اثر رنگ فلوس است.
- مصرف این ترکیب در افراد دارای کبدچرب یا کم کاری تیروئید مشکلی ندارد.
طرز تهیه
- یک قاشق غذاخوری شیره و پرده های فلوس را با یک لیوان آب بجوشانید تا در آن حل شود.
- سپس آن را صاف کنید و با حرارت ملایم بجوشانید تا به قوام عسل برسد.
- آنگاه مقداری عسل ترنجبین به آن بیفزایید و میل کنید.
عسل ترنجبین (شیرین‌کننده‌ای با حرارت کمتر از عسل): مقداری ترنجبین را در دیگ ریخته و چهاربرابر آن آب اضافه نمایید و اجازه دهید تا بجوشد و تمام ترنجبین حل شود، سپس به مدت یک شب، کنار می‌گذارند تا گل و مواد زائد ته نشین شود. بعد صاف نموده و از نو حرارت می‌دهند تا گل و مواد زائد ته نشین شود.
فلوس پخته
فلوس پخته از ترکیب قسمت مرکزی فلوس (مغز فلوس) با شکر یا قند به دست می‌آید و با درجه حرارت متوسطی پخته می‌شود.
آیا فلوس واقعاً بی ضرر است؟
فلوس در طب ایرانی بی ضرر و بی غائله ذکر شده است حتی در بارداری.
- اما چون هنوز مطالعات بیشتری را می‌طلبد بهتر است در دوران بارداری به هیچ عنوان مصرف نشود.
- در نوزادان و کودکان زیر 5سال خودسرانه مصرف نشده و حتی قبل آن با پزشک مشورت گردد.
- مصرف روزانه فلوس نیز در کتب طب ایرانی بین 5 تا 20 مثقال ذکر شده است (هر مثقال معادل ۴٫۲۵ گرم است). بنابراین سعی شود از این مقدار تجاوز نگردد، چرا که فلوس نیز در صورتی که بدون قاعده و بیش از اندازه مصرف شود، قطعاً دارای مضرات و معایبی خواهد بود و موجب به هم چسبیدن روده ها می‌شود و برای معده‌های ضعیف خطرناک خواهد بود.
