طب ایرانی بر اساس معیارهای خاص خود سردردها را به انواع مختلف تقسیم کرده است. تعدادی از این سردردها بر اساس مزاج ها حاکم بر طبیعت و بدن انسان مورد بررسی قرار گرفته و تعداد دیگری نیز معیارهای متفاوتی دارند که سعی شده است در کتاب درمان قطعی سردردها، به آن اشاره شود.
معرفی کتاب درمان قطعی سردردها از دیدگاه طب ایرانی (سنتی)
- کتاب درمان قطعی سردردها از دیدگاه طب ایرانی (سنتی) تالیف سید محمد موسوی، محقق، درمانگر و عضو هیات علمی جامع طب ایرانی اسلامی می‌باشد.
- در کتاب درمان قطعی سردردها از دیدگاه طب ایرانی سعی شده است که نسخه ها و نظریات پراکنده و مفاهیم متداول درج شده در کتب پزشکی قدیمی جمع آوری شده و دیدگاهی مختصر و کلی از طب ایرانی ارائه شود تا از این طریق گامی هر چند کوچک در جهت درمان بیماری ها و معرفی دانش پزشکی ایران به جهان برداشته شود.
- در این کتاب، مولف با استفاده از طب ایرانی و بر اساس معیارهای خاص سردردها را به انواع مختلف تقسیم کرده است بطوریکه تعدادی از این سردردها را بر اساس مزاج‌های حاکم بر طبیعت و بدن انسان و تعداد دیگری را نیز طبق معیارهای متفاوت مورد بررسی قرار داده است در ضمن آنکه با جداسازی انواع سردرد و علل آن، به درمان اصولی آن بطور جداگانه و مفصل پرداخته است.
دیدگاه مولف نسبت به سردرد
- سید محمد موسوی، نویسنده این کتاب معتقد است که سردرد بیماری دیر آشنا و مانوس با بشر با قدمت عمر انسان هاست؛ سردرد پیش از آنکه یک بیماری باشد در حقیقت نشانه یک بیماری است که ریشه در اعضای درونی بدن انسان دارد.
- وی بر این تاکید دارد که برای درمان سردرد بیش از هر چیز باید به منشاء و علت اساسی پیدایش آن توجه نمود و از این رو استفاده کردن از مسکن‌ها و مخدرها برای از بین بردن دردهای مختلف بدن، از جمله سردردها را در حقیقت نوعی خود فریبی و سرپوش گذاشتن بر درد می‌داند که نه تنها بیماری را درمان نمی‌کند بلکه آن را کهنه کرده و سبب می‌شود که عامل اصلی درد در نهان به رشد خود ادامه دهد.
فهرست مطالب کتاب درمان قطعی سردردها از دیدگاه طب ایرانی
پیشگفتار
- نظریه مزاج ها و اخلاط چهارگانه
- پاکسازی (تصفیه) اساس درمان های طب ایرانی
- منضج (پزنده) و مسهل در طب ایرانی
فصل اول : سردردهای صفراوی
- منضج ها یا پزنده های صفرا
- مسهل های صفرا
- سایر داروهای سردرد صفراوی
فصل دوم : سردردهای بلغمی
- منضج ها و مسهل های بلغم
- سایر داروهای سردرد بلغمی
فصل سوم : سردردهای سوداوی
- مسهل ها و منضج های سودا
- سایر داروهای سردرد سوداوی
فصل چهارم : سردردهای دموی
خون درمانی
- حجامت
- رگ زنی (فصد)
- زالو درمانی
فصل پنجم : درد شقیقه یا میگرن
دیدگاه طب غربی
درمان از دیدگاه طب غربی
دیدگاه طب سنتی
نسخه قطعی علاج درد شقیقه-میگرن
- جوشانده پایه میگرن
- بخور و شستشوی میگرن
- زالو درمانی
- تدهین
- نسخه علاج میگرن دموی (خونی)
- نسخه علاج میگرن سودائی
- نسخه علاج میگرن صفراوی
- نسخه علاج میگرن بلغمی
- سایر داروهای میگرن
فصل ششم : سایر اقسام سردردها
- سردرد آفتابی
- سردرد ضربه ای
- سردرد ناشی از نرسیدن خون کافی به مغز
- سردرد معدی
- سردرد سینوزیتی
- سردرد ناشی از خستگی و کار زیاد
- سردرد با منشاء کلیوی
- سردرد ناشی از تومورهای مغزی
گزیده ای از کتاب درمان قطعی سردردها
الف) سردرد آفتابی
سردردی که از آفتاب حادث شده؛ علامت آن خشکی سر و دهان است و بیمار دچار بی‌قراری می‌شود، داروهای زیر را در درمان سردرد آفتابی می‌توان به کار برد.
- گل ختمی و اسفرزه
دستور مصرف: داروها را به میزان مساوی در آب جوش بریزند تا لعاب بدهد. از صبح تا شب ساعت به ساعت و کم کم لعاب را میل کنند و مقداری از همان لعاب را روی سر و شقیقه‌ها بمالند. علاوه بر آن شربت‌هایی مانند خاکشیر، ترنجبین، تخم شربتی و امثال آن میل شود.
- طلا (داروی مالیدنی)
این دارو رافع سردرد آفتابی و بی‌قراری حاصل از آن است.
صندلین، انزروت هر کدام یک درم، افیون دو دانک، زعفران یک دانک، بذرالبنج نیم درم
دستور مصرف: داروها را کوبیده و الک کنند و با مقداری گلاب بمالند و مالش دهند، سپس با آب گشنیز یا کاسنی مخلوط و بر موضع درد بمالند.
- سعوط
کافور ۲ حبه، آب کاهو، سرکه و روغن کدو با هم مخلوط و سعوط نمایند.
- طلا برای سردرد برودتی
همانگونه که از نام آن برمی‌آید از برودت و سردی شدید هوا حادث می‌شود.
مرمکی نیم کوفته ۵/۲ گرم، عنبر ۵ گرم، لادن گداخته ۵ گرم، روغن زیتون یا کنجد ۵۰ گرم، مشک مقداری
دستور مصرف: داروها را مخلوط کرده و روی سر طلا کنند.
ب) سردرد ضربه‌ای
گل‌ختمی، نیلوفر، بنفشه، گل‌سرخ و بابونه هر کدام ۶ گرم، اکلیل‌الملک ۳ گرم، آرد جو ۹ گرم، روغن بنفشه بادام مقداری
دستور مصرف: داروها را پودر کرده و با قدری روغن بنفشه بادام و آب بپزند تا قوام آید مثل فالوده روی پارچه نازکی بمالند و روی سر ضماد کنند.
ج) سردرد ناشی از نرسیدن خون کافی به مغز
معمولاً در این گونه بیماری فشار خون میل به نزول دارد، اما همیشه چنین نیست. علائم بالینی این بیماری پریدگی رنگ، آثار کم خونی در صورت، سرگیجه و سردرد و حالت تهوع و درد در بالا و وسط سر می‌باشد. بیمار هنگام رکوع یا سجود احساس درد و تکان خوردن محتوای جمجمه را دارد، همچنین هنگام قاعدگی زنان این حالات بیشتر می‌شود. داروی زیر سبب افزایش فشارخون خواهد شد:
فرنجمشک، تخم شربتی و بالنگو به اندازه مساوی
دستور مصرف: دارو را نیم کوب کنید و روزانه یک تا دو بار، هر بار یک قاشق مرباخوری از دارو را با نصف استکان گلاب و نصف استکان عرق بیدمشک مخلوط و با شکر شیرین کرده و میل کنند.
علاوه بر داروی فوق، هر سه روز یکبار یک عد مغز گوسفند را پخته و میل نمایند.
د) سردرد معدی
این سردرد در ارتباط با اخلاط معده و امتلاء آن است و برای بر طرف کردن آن از تمام نسخه‌های پاکسازی کننده اخلاط معده که در بخش مسهل‌ها ذکر شده است منجمله مسهل‌عام می‌توان استفاده کرد. نسخه زیر نیز در رفع این گونه سردردها مؤثر است:
سعدکوفی، سنبل‌الطیب، افسنتین، فقاح(شکوفه) اذخر، تخم کرفس، بادیان، نانخواه (زینان) و زیره از هر کدام یک استکان، صبرزرد ۳۰ گرم، روغن بید انجیر یا روغن بادام تلخ ۶ گرم،، آب ۵/۴ لیتر
دستور مصرف: داروها را با آب بجوشانند تا رنگ آب کاملاً قرمز شود، صاف کنند و صبرزرد را در آن حل کنند. ۳ روز در آفتاب نگهدارند، سپس ۳۷ گرم آن را با ۶ گرم روغن بادام تلخ یا روغن بید انجیر یا ۳ گرم از هر کدام مخلوط و بیاشامند.
ه) سردرد سینوزیتی
- بخور
تخم گشنیز ۲۵۰ گرم، اکالیپوس و آویشن هر کدام ۲۵ گرم، بابونه، مرزنجوش، بنفشه و ختمی هر کدام ۲۰ گرم
دستور مصرف: هر شب قبل از خواب یک استکان از مخلوط داروها را در یک کاسه آب سرد بجوشانند و به مدت ۱۰ دقیقه زیر چادر بخور دهند.
- انفیه‌ی عطسه آور
کندش ۵/۲ گرم ، تخم گشنیز ۲۰ گرم، بنفشه ۲۰ گرم
دستور مصرف: داروها را پودر کرده و در شیشه در بسته نگهداری کنند. بلافاصله بعد از اتمام بخور هر شب به اندازه نوک قاشق چای خوری پودر انفیه را کف دست ریخته و در بینی بکشند تا شروع به عطسه کنند.
- قطره روغن بنفشه _ بادام
مقدار ۱۵ گرم گل بنفشه با مقداری کمی آب و ۷۵ گرم روغن بادام شیرین روی شعله ملایم بجوشانند تا آب بخار شده و روغن باقی بماند. صاف کنند و پس از اتمام عطسه‌ها در هر سوراخ بینی ۱ قطره روغن بنفشه-بادام بچکانند.
- شستشو
صبح‌ها بعد از خواب مقداری آب نمک ولرم و رقیق استنشاق کنند
- تدهین
بهتر است موقع خارج شدن از منزل پیشانی و محل سینوس‌ها در دو طرف بینی زیر چشم‌ها را با روغن اسقیل و از این قبیل چرب کنند.
و) سردرد ناشی از خستگی و کار زیاد
علاج این سردرد در استراحت کردن، استحمام با آب گرم و استفاده از داروهای تقویت اعصاب زیر است:
گاوزبان، سنبل‌الطیب، افسنتین، مرزنجوش، تخم‌خشخاش، بادرنجبویه، پونه، بسفاویج
دستور مصرف: داروها را مخلوط و نیم کوب کنند. بعد از هر غذا یک قاشق غذاخوری از داروها را در ۵/۱ لیوان آب سرد بجوشانند تا ۱ لیوان بماند. صاف کرده و با شکر یا نبات میل نمایند.
به جای جوشاندۀ فوق می‌توانند عرقیات گاوزبان، سنبل‌الطیب و بیدمشک را با عرق آویشن مخلوط و شیرین کرده و هر بار یک استکان میل نمایند. تعداد دفعات مصرف دارو به تناسب نیاز آن در روز است.
ز) سردرد با منشاء کلیوی
این سردرد بیشتر در ناحیه پیشانی ایجاد می‌شود و با سردرد سینوزیتی تفاوت دارد. علاج آن درمان بیماری‌های کلیه با داروهای گیاهی می‌باشد. که در کتاب دیگر مؤلف مفصلاً تشریح شده است.
ح) سردرد ناشی از تومورهای مغزی
این نوع سردردها در کتاب دیگر مؤلف تحت عنوان«درمان تومورهای مغزی» کاملاً تشریح شده‌اند.
نویسنده یا مترجم
- نویسنده: سید محمد موسوی
- ویراستار: الهام صدیقی
انتشارات
انتشارات فجر قرآن
