اسهال چیست؟
اسهال به دفع مدفوع به صورت مایع که حدود سه بار در روز اتفاق می افتد را می گویند که معمولا چند روز ادامه دارد. این مشکل باعث کم شدن آب بدن می شود که خود کمبود آب باعث مشکلات بسیاری میگردد. عامل اصلی به وجود آورنده این بیمار عفونت روده بوده که می تواند بر اثر ویروس، باکتری یا انگل باشد. عموما از طریق آب و غذا این ویروس ها وارد بدن انسان می شوند.این بیماری به سه دسته اسهال آبکی کوتاه مدت،اسهال خونی کوتاه مدت و اگر مدت بیماری بیش از سه هفته گردد به آن اسهال پایدار گویند. را های پیشگیری ای بیماری عموما رعایت بهداشت، شستن دست ها، آب آشامیدنی سالم و استفاده از تغذیه سالم و تمیز می باشد.
درمان اسهال از نظر طب جدید چیست؟
به یاد داشته باشید که در زمان ابتلا به اسهال بدن با بی آبی شدید مواجه می شود که باید در مصرف آب کاستی نشود.
درمان دارویی اسهال هم در کنار این درمان ها کامل کننده است که رایج ترین قرص برای متوقف کردن و درمان اسهال قرص دیفنوکسیلات است.
غذاهای سرخ شده و چرب برای کسانی که دچار اسهال شده اند، مضر است. همچنین نباید غذاهایی را که فیبر زیاد دارند مصرف کنید، مانند سبوس و میوه ها و سبزیجاتی که باعث افزایش نفخ می شوند. اینجا غذاهایی را معرفی می کنیم که باید در مواقع ابتلا به این بیماری از خوردن آنها اجتناب کرد:
- شیرین کننده های مصنوعی (که در آدامس، نوشابه های رژیمی و مواد جایگزین شکر وجود دارد)؛
- لوبیا
- انواع توت ها
- کلم بروکلی
- کلم
- گل کلم
- نخود
- قهوه
- ذرت
- بستنی
- شیر
- نخودفرنگی
- فلفل
- چای
- آلو
- سبزیجات با برگ های سبز (مثل کاهو)
درمان دارویی
در موارد خفيف ميتوان از داروهايي مثل لوپراميد و پپتوبيسمول استفاده كرد. امكان دارد ساير داروهاي ضداسهال تجويز شوند. در صورت شناسايي يك انگل يا باكتري به خصوص به عنوان علت اسهال، امكان دارد آنتيبيوتيك تجويز شود.
در موارد زیر باید درمان خانگی را متوقف کرد و سریعاً به پزشک مراجعه کرد:
- اگر اسهال بیش از ۴۸ ساعت طول بکشد
- درد شدیدی در شکم و یا روده به وجود آید.
- درجه تب به ۳۸ درجه سانتیگراد یا بالاتر برسد.
- مخاط، خون یا کرم در مدفوع ظاهر شود.
همان طور که اشاره شد اگرچه تغییر در رژیم غذایی اولین قدم در درمان اسهال است اما به منظور تسریع در روند بهبودی داروهای مختلفی به منظور درمان اسهال تولید شدهاند که در ادامه به صورت اجمالی به برخی از این داروها اشاره میشود.
لوپرامید
قرص لوپرامید (Loperamide) یکی از داروهای ضد اسهال است که در صورت مصرف ممکن است عوارضی مثل سرگیجه، خوابآلودگی و تهوع به دنبال داشته باشد. توجه داشته باشید که این دارو برای اسهالهای ناشی از عفونت توصیه نمیشود زیرا دفع میکروبها را از روده به تأخیر میاندازد.
دیفنوکسیلات
قرص دیفنوکسیلات (Diphenoxylate) دارویی برای درمان اسهال و بیماریهای التهاب روده میباشد. تاری دید یا خشکی پوست از عوارض دیفنوکسیلات است. این دارو با کاهش دادن حرکات روده زمان عبور غذا از رودهها و جذب آب اضافی را افزایش میدهد و در نتیجه سبب کاهش میزان اسهال میشود. توجه داشته باشید که دیفنوکسیلات دارویی است برای رفع علایم اسهال و به هیچ وجه علت زمینهای اسهال را درمان نمیکند. مصرف طولانی مدت دارو ممكن است موجب بروز تحمل و استفاده مقادیر زیاد آن موجب وابستگی به دارو شود.
بیسموت ساب سیترات
قرص بیسموت ساب سیترات (Bismuth Subcitrate) برای مشکلات گوارشی نظیر عفونت یا زخم معده مصرف میشود.استفراغ از عوارض قرص بیسموت ساب سیترات است.این دارو برای درمان زخم معده و روده و نیز اسهال مسافرتی استفاده میشوند. مقدار مصرف این دارو برای هر بیمار باید طبق نظر پزشک تعیین گردد اما به طور کلی برای بزرگسالان دو قرص دو بار در روز و یا یک قرص چهار بار در روز مصرف میشود.
اسهال در بارداری
دلایل ایجاد این بیماری که با بارداری در ارتباط هستند، شامل موارد زیر میباشند:
- افزایش حساسیت به غذاهایی که پیش از بارداری هرگز مشکلساز نبودند.
- تغییرات در رژیم غذایی، که در زمان اطلاع خانم از بارداری خود رخ میدهند، میتوانند باعث ناراحتیهایی در سیستم گوارش شوند.
- تغییرات هورمونی معمولاً سیستم گوارش را آهسته کرده و باعث بروز یبوست میشوند، اما بروز اسهال نیز در این مورد محتمل است.
داشتن دورههای اسهال در ابتدای حاملگی، کاملاً نرمال و بسیار شایع است. با نزدیک شدن به زایمان، بدن شما پروستاگلاندین ترشح میکند که هورمونی است که به نرم شدن و آماده شدن رحم کمک میکند. پروستاگلاندین همچنین باعث تحریک مدفوع و تکرر آن شده و میتواند به اسهال منجر شود. ابتلا به اسهال در سه ماههی سوم بارداری به این معنی نیست که خیلی به زایمان نزدیک هستید، این یکی از چندین علامت آماده شدن بدن شما برای زایمان است.
این نوع از اسهال، یک پاسخ فیزیولوژیکی طبیعی بدن بوده و به شما یا کودک شما آسیب نمیزند. با این وجود، درمان آن در سریعترین زمان ممکن، مهم است و ایجاد تغییر در رژیم غذایی دوران بارداری میتواند به تسکین اسهال کمک کند.
اسهال در کودکان
اسهال یکی از بیماریهای شایع دوران شیرخواری و کودکی است. کودکان بین سنین یک تا سه سال ممکن است به اسهال نوپایان یا کودکان دچار شوند.
متخصصین اطفال در رابطه با علتهای معمول اسهال در نوزادان و کودکان دلایل زیر را برشمردهاند:
- آلرژی به شیر، عدم سازگاری دستگاه گوارش با یک نوع غذا یا دیگر شرایط بهداشتی خطرناک میتواند منجر به اسهال در کودکان شود.
- عفونتهایی مانند عفونت ژیاردیاز نیز از این مسئله مستثنی نیست.
- “اسهال کودکان نوپا” به دلیل مصرف مقدار فراوانی آب میوه یکی دیگر از این احتمالات است. اسهال شیر خوارها معمولا از سنین ۶ ماه تا ۳۰ ماهگی شروع میشود. زمانی که کودک ۴ سالگی را رد میکند، علاوم این بیماری دور میشود. یک کودک ممکن است روزانه دو بار مدفوع آبکی داشته باشد، و همچنین وزن از دست بدهد.
در صورت ابتلا چه غذاهایی بخوریم و چه موقع آن ها را مصرف کنیم ؟
- از مایعات بیشتر استفاده کنید :
آب ، چای کم رنگ، آب سیب و ژلاتین می تواند در صورت ابتلا به اسهال موثر واقع شود. این مایعات روده های شما را از فعالیت بیش از حد حفظ می کنند و در جلوگیری از اسهال موثر خواهند بود.
- تعداد وعده های غذایی خود را افزایش اما مقدار آن را کم کنید :
با این کار بدن شما هنگام گوارش مواد غذایی به یکباره با حجم بالا مواجه نمی شوند و گوارش را بهتر انجام می دهند.
- دو روز پس از گذشت این مشکل، رژیم مایعات را شروع کنید و از غذاهای با فیبر کم استفاده کنید که رژیم برای شما قابل تحمل باشد :
این رژیم باعث می شود که حساسیت روده ها کاهش پیدا کند و مواد مغذی هم به بدنتان برسد. بعد از هر بار اسهال ، حداقل یک لیوان مایعات بنوشید تا بدن شما با کم آبی مواجه نشود.
در صورت ابتلا چه چیزهایی بخوریم و چه چیزهایی نخوریم ؟
- غذاهایی بخورید که پکتین بالایی دارند ؛ مثل سیب ، موز و ماست . پکتین یک فیبر حلال محلول در آب است و به کاهش اسهال کمک می کند.
- غذاهایی را بخورید که پتاسیم بالایی دارند ؛ مثل آبمیوه ، نوشیدنی های ورزشی و سیب زمینی بدون پوست و موز . پتاسیم اغلب برای از بین بردن اسهال موثر است.
- مواد غذایی مصرف کنید که سدیم بالایی دارند ؛ مثل سوپ ، نوشیدنی های ورزشی ، کراکرها و چوب شور و نمک . سدیم به نگهداشتن آب در بدن کمک می کند و بنابراین بدن با کم آبی مواجه نمی گردد.
- به اندازه کافی پروتئین بخورید :گوشت گاو کبابی ، گوشت بوقلمون ، مرغ و تخم مرغ پخته شما را از خستگی در چنین شرایطی دور نگه می دارد.
- هنگام استفاده از سبزیجات و میوه ها، آنها را به خوبی بپزید و خام مصرف نکنید: مواد غذایی را استفاده کنید که در آن ها هویج ، قارچ ، کرفس ، پوره گوجه فرنگی ، مارچوبه ، سیب زمینی بدون پوست به صورت پخته یا سوخاری به کار رفته باشد. از نوشیدنی های کربنیزه ، الکلی ، کافئین دار و همچنین غذاهای سرد یا داغ استفاده نکنید.
- از محصولاتی که حاوی تنباکو هستند ، دوری کنید :زیرا گوارش شما را به مشکل می اندازد.
- از غذاهای بیش از حد چرب و سرخ کردنی استفاده نکنید ، زیرا چنانچه در بارها در بخش های مختلف سلامت نمناک گفته ایم موجب افزایش اسهال می شوند.
- از مواد خوراکی که باعث نفخ می شوند ، مثل جویدن آدامس و نوشیدنی های کربن دار دوری کنید، زیرا گوارش شما را به مشکل می اندازند.
- مصرف محصولات حاوی شیر و خود شیر را محدود کنید زیرا هضم سختی دارند و اسهال را افزایش می دهند.
- از آجیل ، میوه خام ، سبزیجات ، نان غلات کامل و محصولات سبوس دار استفاده نکنید زیرا مشکلات گوارشی زیادی را برای شما به وجود خواهد آورد.