دستگاه تناسلی داخلی زنان از منظر طب سنتی و مقایسه آن با طب امروزی

مقدمه: امروزه دانشجویان پزشکی از همان سال اول تحصیل، درس آناتومی را به صورت واحدهای نظری و عملی می گذرانند و با حضور در سالن های تشریح، با اعضای درونی بدن آشنا می شوند، اما سوال این جاست با توجه به محدودیت در امکانات و ممانعت های فرهنگی در علم تشریح، پزشکان طب سنتی تا چه حد از درون بدن و مخصوصا اندام تناسلی زنانه شناخت داشتند و دانش آن ها تا چه حد با علم امروزی تطابق داشته است ؟ همچنین آن ها مفاهیم آناتومی را چگونه به دانشجویان خود انتقال می دادند.

روش: این مقاله حاصل یک مطالعه مروری توصیفی بر بیش از 20 کتاب مرجع طب سنتی از قرن 3 تا 13 هجری قمری می باشد که به بررسی توصیفات آناتومیک موجود در کتب طب سنتی از دستگاه تناسلی داخلی زنانه و مقایسه آن با علم امروزی می پردازد. همچنین شیوه آموزش آناتومی در کتب طب سنتی به صورت اجمالی معرفی می شود.

یافته ها: پس از انجام این تحقیق مشخص شد اگرچه پزشکان سنتی، به دلیل ملاحظات فرهنگی، بیشتر از تشریح حیوانات برای یادگیری و آموزش استفاده می کردند، اما بعضی توصیفات آناتومیک آن قدر دقیق و مو به مو است که نشان از تشریح جسد انسان، ولو مخفیانه دارد. آن ها برای توصیف و آموزش اعضای بدن آن ها را به چیزهای ملموس تشبیه می کردند، اندازه ها را معمولا با واحد بند انگشت توصیف می نمودند. همچنین با وجودی که تجهیزات عکاسی وجود نداشته، ولی توصیفات بسیار روان و ملموس و قابل درک است. آموزش های تصویری و با اشکال نقاشی در کتب آناتومی از قرن هشتم هجری به بعد دیده می شود. همچنین پزشکان طب سنتی ایران، لااقل از قرن سوم و حتی قبل از زمان بوعلی سینا، علاوه بر شناخت دستگاه تناسلی خارجی، قسمت داخلی و اجزای مختلف دستگاه تناسلی زنانه را به خوبی شناخته، نامگذاری کرده و عملکرد آن را توصیف نموده اند. آن ها دستگاه تناسلی داخلی را شامل رحم، لوله های رحمی (اوعیه رحمی)، سرویکس (فم رحم)، واژن (عنق رحم) و تخمدان ها (انثیین) می دانستند. توصیفاتی که از آناتومی و مجاورت های این اعضا در کتب سنتی به چشم می خورد، بسیار مشابه یافته های علمی امروزی است.

بحث و نتیجه گیری: پزشکان طب سنتی ایران، دید باز و شناختی نسبتا دقیق از آناتومی دستگاه تناسلی زنانه داشته اند. از این رو قادر به درمان انواع بیماری های زنان بوده اند که حاصل آن کتاب های مفصلی در درمان امراض زنان است.