پشه هایی که آواز می خوانند خون شما را نمی مکند، آن ها نر هستند، اما پشه های ماده خون انسان را می مکند! چرا پشه ها با عده ای از مردم کاری ندارند ولی عده ای دیگر را می گزند؟
امروزه با پیشرفت تمدن، زباله ها زودتر جمع می شوند، دهات و باغات سمپاشی می شوند. بسیاری از مردم خانه های خود را نیز سمپاشی می کنند. انواع و اقسام وسایل کشتن حشرات از قبیل حشره کش برقی، حلقه های دود ضد حشره، امشی، و ده ها مایع حشره کش دیگر در اختیار مردم است و همه از آنها استفاده می کنند.
با این حال باز با کمال تعجب می بینیم که روز بروز بر مزاحمت این حشرات موذی اضافه می شود و با اینکه از وسایل نامبرده در شمال شهر تهران بیشتر از جنوب آن استفاده میشود، علنا می بینیم که پشه و مگس در شمال این شهر، به مراتب بیشتر است و اکنون چند سوال مطرح است که ما می خواهیم به آنها جواب دهیم.
باوجود این داروهای حشره کش، چرا تعداد پشه و مگس زیادتر شده است؟
در جواب سوال اول که پرسیده شد «چرا داروها و وسایل حشره کش نتوانستند تعداد این حشرات مزاحم را کم کنند؟» سه دلیل قاطع وجود دارد:
- یکی قانون بقای نسل است که هر جانوری می کوشد به هر وسیله که ممکن شود، نسل خود را حفظ کند و نگذارد از بین برود.
- دلیل دوم که از همان قانون بقای نسل سرچشمه می گیرد، مصونیت این جانوران در برابر سموم حشره کش می باشد که روز بروز بالا می رود و هر قدر قدرت کشندگی این داروها زیادتر شود، مصونیت آن ها شدیدتر می گردد و اگر خوانندگان فراموش نکرده باشند، در ابتدای پیدایش امشی هیچ پشه و مگسی در برابر آن مقاومت نداشت و امروز برعکس، در برابر آن مقاومت نشان می دهند. این موضوع در برابر تمام ترکیبات و مایعات حشره کش دیده می شود.
- دلیل سوم، این ترکیبات حشره کش علاوه بر پشه و مگس سایر جانوران را که خوراکشان حشرات کوچک است مثل عنکبوت، مارمولک، سوسک و غیره را نیز از بین می برند و چون تولید مثل پشه و مگس زیاد است، با از بین رفتن دشمن زیادتر می شوند.
چرا در زمستان هم پشه ها دست از ساکنان شمال شهر بر نمی دارند؟
یکی از فواید سرما، کشتن حشرات است که قدرت تولید مثل آن ها زیاد می باشد و اگر از بین نروند دنیا را تسخیر خواهند کرد؟ خانه های ما در گذشته، دارای یک حیات کوچک یا بزرگ بود و اتاق ها در اطراف آن قرار داشتند.
بهترین وسیله گرم کردن ما، کرسی بود که زیر آن می خوابیدیم یا می نشستیم و خود را از شر سرما حفظ می کردیم، ولی فضای اتاق های ما کاملا سرد بود و حتی کاسه آبی که شب روی کرسی می گذاشتیم، یخ می بست.
مستراح و آشپزخانه هم از ساختمان جدا بود و چاه آن ها هم در وسط حیات قرار داشت، ولی امروزه نقشه ساختمان ها عوض شده است و ساختمان ها به صورت آپارتمان در آمده و هر آپارتمان دارای یک هال و چند اتاق است.
مستراح و آشپزخانه و حمام و چاه های آن ها هم در داخل عمارت قرار دارند و غالبا با بخاری یا شوفاژ گرم می شوند و چون داخل این ساختمان ها گرم است، پناهگاه خوبی برای پشه ها و مگس ها می باشند. آن ها از گرمای بنا استفاده کرده ، شب ها خون ما را می مکند و بعد تخم خود را در چاه های مستراح، آشپزخانه، و حمام می گذارند و در تمام سال تولید مثل می نمایند.
چرا در شمال شهر تهران، تعداد پشه و مگس بیشتر از جنوب شهر است؟
سوالی بسیار جالب و پر اهمیت است و دو علت اساسی دارد. یکی اینکه در جنوب تهران هنوز اکثر خانه های قدیمی است و پناهگاه زمستانی برای پشه و مگس ندارند، ولی یک علت دیگر هم وجود دارد که می توان آن را یکی از عجایب خلقت و طبیعت شمرد.
از بیست سال پیش تاکنون یک نوع موش بزرگ در جنوب تهران پیدا شده است که یکی از اسرار طبیعت در نهاد آن ها قرار دارد. این موش ها از خارج از کشور در وسط کالاهای تجارتی به وسیله کشتی به خرمشهر آمده و از آنجا با قطار به جنوب تهران رسیده اند .
این جانوران موذی دارای این خاصیت هستند که پشه از آن ها فرار می کند و هر کجا باشند، در شعاع معینی پشه دیده نمی شود. این خاصیت که هنوز دانشمندان نتوانسته اند علت حقیقی آن را پیدا کنند، در بعضی از حیوانات و بعضی از گیاهان مانند گل آفتابگردان وجود دارد و شما می توانید با قرار دادن یکی از این موش ها در قفس این معجزه طبیعت را با چشم خود ببینید و تا آنجا که من اطلاع دارم، در چندین دانشگاه و مراکز تحقیقات علمی دنیا، روی این موش ها مطالعه می شود و تا کنون علت آن پیدا نشده است.
بالاخره ما با این پشه های مزاحم چه باید بکنیم؟
باری، با این مقدمات، برویم سر اصل موضوع و ببینیم که با این حشرات سمج و مزاحم چه باید کرد و چگونه می توان از شر آن ها خلاص شد؟ ما ایرانیان در زبان فارسی، معمولا به حشرات کوچک که پرواز می کنند، پشه می گوییم و دارای انواع و اقسام زیاد می باشند که همگی از راسته دو بالان وبند پایان هستند.
ولی همه آن ها خونخوار و مردم آزار نیستند. دسته ای از آن ها به ترشی علاقه مند بوده و ما آن ها را روی ظروف ترشی، خمره سرکه و خمره شراب می بینیم.
دسته ای دیگر گیاهخوار بوده و روی درختان و علف ها زندگانی می کنند و از ساقه و برگ تغذیه می نمایند. مهمترین این دسته پشه گز است که روی درخت گز زندگانی می کند و از ساق و برگ آن می خورد و تخم های خود را در ساقه های درخت گز پنهان می سازد. این نوع پشه از خود شهدی تراوش می کند که ما به آن گز خوانسار می گوییم.
دسته دیگر از پشه ها در محیط قلیایی زندگانی می کنند و مخصوصا به گاز آمونیاک علاقه مند بوده و چنانچه در شیشه آمونیاک باز شود، فورا به آن محل هجوم می آورند و شما می توانید هجوم آنها را در اطراف دکان های فتوکپی که با آمونیاک کار می کنند، ببینید.
پشه های معمولی، پشه مالاریا و پشه خاکی هم به آمونیاک و محیط قلیایی علاقه مند بوده و بیشتر در مستراح ها و گنداب ها و زباله دانی ها و آغل ها که گاز آمونیاک وجود دارد، زندگانی کرده ، تخم خود را در چاه های مستراح و زباله دانی ها می گذارند و این دسته از حشرات هستند که خون انسان را می مکند و شب ها مزاحم خواب ما هستند.
در اینجا بد نیست بدانید پشه ای که شب بالای سر شما وزوز کرده و باصطلاح آواز می خواند، پشه نر بوده و گزنده نیست، بلکه آواز او برای جلب توجه پشه ماده ایست که در همان موقع مشغول مکیدن خون شما می باشد.
یک نوع دیگر پشه هم سابقا در ایران وجود داشت که در آب های راکد مثل آب انبارها زندگانی می کرد و ناقل انگل سالک بود که خوشبختانه در اثر لوله کشی از بین رفت.
پشه مالاریا نیز در اثر مبارزه از بین رفته و این بیماری ریشه کن شده است و تنها پشه ای که مزاحم ما می باشد، همین پشه های معمولی آواز خوان و گاهی پشه خاکی است. پشه خاکی را می توان با از بین بردن زباله دانی ها و سمپاشی خاک های آلوده و آغل ها، به آسانی از بین برد.
تنها پشه های معمولی آوازخوان هستند که مبارزه با آن ها تا اندازه ای مشکل شده است و چون در حال حاضر نسبت به اکثر سموم حشره کش مصونیت پیدا کرده اند، از بین بردن آن ها به آسانی میسر نیست و یگانه راه چاره جلوگیری از تولید مثل آنهاست. این ها بطوری که گفتیم در چهار فصل سال در اطاق های معتدل شده منازل سکونت داشته و در چاه های مستراح، آشپزخانه، حمام و مجاری آن ها تخم گذاری کرده و تولید مثل می نمایند و روی این اصل همه ساله در فصل گرما تذکر داده می شود که برای مبارزه با آنها هر ده روز یکبار، مقداری نفت در چاه های داخل ساختمان بریزید.
این دستور خوبی است، ولی عملا نتیجه خوبی نداده است. موقعی این دستور مفید است که مقدار نفت به حدی باشد که روی تمام سطح آب چاه را بپوشاند، تا بچه این حشرات که ابتدا به صورت کرم در آب زندگانی می کند، راه تنفس نداشته باشد و از بین برود، ولی چون سطح چاه معلوم نیست و این چاه ها غالبا دارای خزینه بوده و سطح آن ها وسیع است و یکی دو لیتر نفت برای پر کردن روی آن ها کافی نیست، نتیجه مطلوب به دست نمی آید.
ولی اگر ما این چاه ها را سالی یکی دو بار سمپاشی کنیم، یعنی برای هر چاه دویست گرم گرد «د.د.ت» را در چهار لیتر نفت داغ حل کرده، گرما گرم آن را از دهانه های مختلف در چاه بریزیم و چند ساعت دهانه ها را محکم ببندیم ، گاز نفت همراه با «د.د.ت» فضای چاه را پر کرده و باعث سمپاشی تمام قسمت ها و سوراخ و سنبه های چاه شده و نسل این جانوران موذی را در آن چاه از بین می برد و تا مدتی نیز اثر سم باقی می ماند.
چنانچه پشه دیگری از خارج وارد ساختمان شود و برای تخم ریزی داخل آن گردد، خواهد مرد و چنانچه تمام درها و پنجره ها دارای توری باشد و پشه نتواند از خارج وارد شود، مدت مدیدی راحت خواهید بود.
اینکار از سمپاشی اتاق های ساختمان که هوای اتاق را مسموم کرده و تنفس را مشکل می کند، به مراتب مفیدتر و نتیجه آن درخشانتر است. اگر به گرد خالص «د.د.ت» دسترسی ندارید و محلول کردن آن در نفت داغ برای شما میسر نیست، می توانید این سمپاشی را با سایر مایعات حشره کش انجام دهید و برای اینکه اثر بیشتری داشته باشد، این مایعات را با ظروف فلزی خود، مدتی در آفتاب بگذارید تا گرم شوند و بعد در چاه بریزید. به جای نفت می توانید از گازوئیل استفاده کنید.
چرا پشه ها با عده ای از مردم کاری ندارند ولی عده ای دیگر را می گزند؟
در خاتمه ، سوال دیگری را مطرح می کنیم: این پشه های معمولی به بدن بعضی ها نزدیک نمی شوند و آن ها را نمی گزند و برعکس به عده ای دیگر علاقه مند بوده و به سراغ آن ها می روند و جای سالم در بدن آن ها باقی نمی گذارند و به همین جهت عده ای علت این امر را پرسیده اند.
جواب این سؤال را ما در سطور بالا نوشتیم و گفتیم که این دسته از پشه ها به گاز آمونیاک و محیط قلیایی راغب بوده و از محیط ترش فرار می کنند. کسانی که پوست بدنشان قلیایی بوده و عرق بدنشان کمی بوی آمونیاک می دهد و همچنین کسانی که قطره قطره ناخودآگاه ادرار کرده و زیر جامه آن ها کمی بوی ادرار می دهد، بیشتر مورد هجوم این حشرات واقع می شوند.
برعکس، کسانی که پوست بدنشان ترشی بیشتری دارد، این پشه ها کمتر به سراغ آن ها می روند و چنانچه دسته اول خود را تمیز کنند و بعد کمی ترشی، مثل آبلیمو به بدن خود بمالند، مصونیت زیادتری پیدا خواهند کرد.
این نکته را نیز بد نیست بدانید که این پشه ها از دود و اسانس بعضی از گیاهان فراری هستند که مهمترین آنها جوهر سقز کاج است که در داروخانه ها به نام اسانس تربانتین به فروش می رسد. پاشیدن این اسانس زیر تخت و مالیدن کمی از آن به بدن، از نزدیک شدن پشه جلوگیری می کند و در صنعت داروسازی با این اسانس پمادهایی می سازند که به اسامی مختلف برای جلوگیری از گزش پشه فروخته می شوند.
منبع : کتاب زبان خوراکی ها و تیم تولید محتوای طبایع
