پیشگیری و درمان کم خونی بارداری در پزشکی جدید

کم خونی بارداری چیست؟

امکان ایجاد کم خونی در بارداری زیاد می باشد که انواع آن فقر آهن، فقر فولات و کمبود ویتامین ب ۱۲ است. عوامل ایجاد آن معمولا حاملگی چند قلو بارداری های مکرر، بارداری سنین کم، نخوردن غذا های آهن دار، کم خونی پیش از بارداری و… می باشد. علائم و نشانه های آن معمولا ضعف، خستگی ، عدم تمرکز، افزایش ضربان قلب، تنفس کوتاه، رنگ پریدگی و… می باشد. خطرات این کم خونی زایمان زودرس و نارسی، کم خونی کودک، افسردگی بعد از زایمان، رشد دیرتر کودک می باشد. راه های درمان آن استفاده از مواد غذایی آهن دار و رژیم غذایی مناسب زیر نظر دکتر می باشد.

معرفی مختصر

هنگامی که باردار هستید، ممکن است دچار کم خونی شوید. با کم خونی در بارداری ، خون شما به اندازه کافی گلبول قرمز سالم برای انتقال اکسیژن به بافت های شما و کودک شما را ندارد. در دوران بارداری بدن شما برای حمایت از رشد کودک خون بیشتری تولید می کند. اگر به اندازه کافی آهن یا مواد مغذی خاصی دریافت نمی کنید، ممکن است بدن شما قادر به تولید مقدار گلبول های قرمز خون برای تولید این خون اضافی نباشد.

وجود کم خونی در بارداری به خصوص خفیف آن کاملا طبیعی است. اما ممکن است از کمبود آهن یا ویتامین یا به دلایل دیگر کم خونی شدیدتر داشته باشید. کم خونی می تواند احساس خستگی و ضعف را در شما به وجود آورد. اگر شدید باشد اما درمان نشود، می تواند خطر عوارض جدی مانند زایمان زودرس را افزایش دهد.

در اینجا باید آنچه در مورد دلایل ، علائم و درمان کم خونی در بارداری وجود دارد را بدانید.

انواع بیماری

چندین نوع کم خونی در بارداری ایجاد می شود. این شامل:

• نارسایی کمبود آهن
• کم خونی فولات
• کمبود ویتامین B12

به همین دلیل ممکن است این نوع کم خونی ایجاد شود:

نارسایی کمبود آهن

این نوع کم خونی زمانی رخ می دهد که بدن آهن کافی برای تولید مقادیر کافی هموگلوبین نداشته باشد. این پروتئین در گلبول های قرمز است. این ماده اکسیژن را از ریه ها به بقیه بدن منتقل می کند. در کم خونی فقر آهن، خون نمی تواند اکسیژن کافی را به بافت های بدن منتقل کند. کمبود آهن شایعترین علت کم خونی در بارداری است.

کم خونی فولات

فولات ویتامین است که به طور طبیعی در برخی غذاها مانند سبزیجات دارای برگ سبز وجود دارد. یک نوع ویتامین B، بدن برای تولید سلول های جدید از جمله گلبول های قرمز خون سالم به فولات احتیاج دارد.

در دوران بارداری، زنان به فولات اضافی احتیاج دارند. اما گاهی اوقات آنها به اندازه کافی از رژیم غذایی خود دریافت نمی کنند. هنگامی که این اتفاق می افتد، بدن نمی تواند گلبول های قرمز طبیعی نرمال را برای انتقال اکسیژن به بافت ها در بدن ایجاد کند. مکمل های فولات ساخته شده توسط انسان اسید فولیک گفته می شود. کمبود فولات به طور مستقیم می تواند در انواع خاصی از نقایص هنگام تولد، مانند ناهنجاری های لوله عصبی (اسپینا بیفیدا) و وزن کم هنگام تولد نقش داشته باشد.

کمبود ویتامین B12

بدن برای تشکیل گلبول های قرمز سالم به ویتامین B12 نیاز دارد. هنگامی که یک زن باردار به اندازه کافی ویتامین B12 از رژیم غذایی خود دریافت نکند، بدن او نمی تواند گلبول های قرمز سالم کافی تولید کند. زنانی که گوشت، مرغ، لبنیات و تخم مرغ نمی خورند، خطر بیشتری برای ابتلا به کمبود ویتامین B12 دارند که ممکن است به نقایص هنگام تولد مانند ناهنجاری های لوله عصبی منجر شود و باعث به زایمان زودرس شود.

نکته: ریزش خون در حین و بعد از زایمان نیز می تواند باعث کم خونی شود.

عوامل خطر کم خونی در بارداری

همه زنان باردار در معرض خطر کم خونی هستند. دلیل این امر آن است که آنها بیش از حد معمول به آهن و اسید فولیک احتیاج دارند. اما موارد زیر عوامل خطر کم خونی در بارداری هستند:

• شما با بیش از یک کودک باردار هستید.
• دو بارداری در کنار هم داشته اید.
• بخاطر بیماری صبحگاهی زیاد استفراغ می کنید.
• یک نوجوان باردار هستید.
• به اندازه کافی غذاهای سرشار از آهن میل نمی کنید.
• قبل از بارداری کم خونی داشتید.

علائم کم خونی در دوران بارداری

شایع ترین علائم کم خونی در بارداری عبارتند از:

• پوست، لب ها و ناخن های کمرنگ
• احساس خستگی یا ضعف
• سرگیجه
• تنگی نفس
• ضربان قلب سریع یا آریتمی
• مشکل تمرکز

در مراحل اولیه کم خونی، ممکن است علائم واضحی نداشته باشید. بسیاری از علائم علائمی هستند که ممکن است در هنگام بارداری حتی اگر کم خونی نداشته باشید، داشته باشید. بنابراین حتماً آزمایشات معمول خون را برای بررسی کم خونی در قرارهای قبل از تولد انجام دهید.

مطالعه بیشتر با تغییرات قلب در زنان مبتلا به بیماری قلبی هنگام بارداری

خطرات

کم خونی شدید یا درمان نشده و یا کم خونی در دوران بارداری می تواند خطر شما را برای ابتلا به موارد زیر بالا ببرد:

• یک نوزاد نارس یا کم وزن
• انتقال خون (اگر مقدار قابل توجهی خون را هنگام زایمان از دست دهید)
• افسردگی پس از زایمان
• کودک مبتلا به کم خونی
• کودکی که دارای تاخیر در رشد است.

کمبود فولات بدون درمان می تواند خطر ابتلا به موارد زیر را در شما افزایش دهد:

نوزاد نارس یا کم وزن

کودک با نقص جدی هنگام تولد ستون فقرات یا مغز (نقص لوله عصبی)

نکته: کمبود ویتامین B12 درمان نشده همچنین می تواند خطر ابتلا به کودک با نقص لوله عصبی را افزایش دهد.

آزمایش کم خونی

در اولین ملاقات قبل از زایمان، آزمایش خون انجام می شود تا پزشک بتواند بررسی کند که آیا شما کم خونی دارید یا خیر. آزمایش خون به طور معمول شامل موارد زیر است:

آزمایش هموگلوبین

این میزان هموگلوبین را کنترل می کند. هموگلوبین پروتئین غنی از آهن در گلبول های قرمز خون است که اکسیژن را از ریه ها به بافت های بدن منتقل می کند.

تست هماتوکریت

این میزان گلبول های قرمز را در یک نمونه خون اندازه گیری می کند.

اگر پایین تر از حد طبیعی هموگلوبین یا هماتوکریت وجود داشته باشد، ممکن است کم خونی فقر آهن داشته باشید. پزشک شما ممکن است آزمایش های دیگر خون را بررسی کند تا مشخص شود که شما کمبود آهن دارید یا دلیل دیگری برای کم خونی شما است. حتی اگر در ابتدای بارداری کم خونی ندارید، به احتمال زیاد پزشک توصیه می کند آزمایش خون دیگری انجام دهید تا در سه ماهه دوم یا سوم خود کم خونی را بررسی کنید.

درمان کم خونی در بارداری پزشکی مدرن چیست؟

اگر در دوران بارداری خود کم خونی دارید، ممکن است علاوه بر ویتامین های دوران بارداری، مصرف مکمل آهن یا مکمل اسید فولیک را نیز شروع کنید. پزشک ممکن است به شما توصیه کند که غذاهای بیشتری را که از نظر آهن و اسید فولیک سرشار هستند به رژیم غذایی خود اضافه کنید. علاوه بر این، از شما خواسته می شود بعد از یک دوره زمانی خاص، آزمایش خون دیگری را برگردانید تا پزشک معالج بتواند بررسی کند که سطح هموگلوبین و خون سازی شما بهبود می یابد.برای درمان کمبود ویتامین B12، پزشک ممکن است شما را به مصرف مکمل ویتامین B12 توصیه کند.

بزشک همچنین ممکن است توصیه کند که غذاهای حیوانی بیشتری را در رژیم غذایی خود بگنجانید، مانند:

• گوشت
• تخم مرغ
• محصولات لبنی

جلوگیری از کم خونی در طب مردن

برای جلوگیری از کم خونی در بارداری، اطمینان حاصل کنید که آهن کافی دریافت می کنید. وعده های غذایی متعادل بخورید و غذاهای بیشتری را که از نظر آهن سرشار هستند به رژیم غذایی خود اضافه کنید.

حداقل سه وعده در روز از غذاهای غنی از آهن مانند:

• گوشت قرمز، مرغ و ماهی بدون چربی
• سبزیجات برگ سبز و تیره (مانند اسفناج، کلم بروکلی و کلم)
• غلات و غلات غنی شده آهن
• لوبیا، عدس و توفو
• آجیل و دانه ها
• تخم مرغ

غذاهایی که سرشار از ویتامین C هستند می توانند به بدن شما در جذب آهن بیشتری کمک کنند. این شامل:

• مرکبات و آب میوه
• توت فرنگی
• کیوی ها
• گوجه فرنگی ها
• فلفل دلمه ای

همزمان با خوردن غذاهای غنی از آهن، سعی کنید آن غذاها را بخورید. به عنوان مثال، می توانید یک لیوان آب پرتقال بنوشید و یک غلات غنی شده از آهن را برای صبحانه میل کنید.

همچنین، غذاهایی را که دارای فولات زیاد هستند، انتخاب کنید تا از کمبود فولات جلوگیری کنید. این شامل:

• سبزیجات سبز برگ
• مرکبات و آب میوه
• لوبیای خشک
• نان و غلات غنی شده با اسید فولیک

توجه:

• دستورالعمل پزشک خود را برای مصرف ویتامین قبل از تولد که حاوی مقدار کافی آهن و اسید فولیک است، دنبال کنید.
• گیاهخواران باید در مورد اینکه آیا باید در زمان بارداری و مکمل ویتامین B12 مصرف کنند، با پزشک خود صحبت کنند.

تاثیر کم خونی مادر بر جنین

دانش فعلی نشان می دهد که کم خونی فقر آهن در بارداری یک عامل خطر زایمان زودرس و متعاقب آن وزن کم هنگام تولد است و منجر به کاهش سلامتی نوزاد می شود. داده ها برای تعیین میزان کم خونی مادر در مرگ و میر مادران کافی نیستند. حتی برای زنانی که با ذخایر مناسب آهن وارد حاملگی می شوند، مکمل های آهن باعث بهبود وضعیت آهن در دوران بارداری و مدت قابل توجهی از زمان پس از زایمان می شوند، بنابراین در حاملگی از برخی از محافظت در برابر کمبود آهن استفاده می کنند. شواهد موجود نشان می دهد که کمبود آهن مادر در دوران بارداری باعث کاهش ذخایر آهن جنین در سال اول زندگی می شود. به طور کلی کم خونی مادر بر جنین اثر منفی دارد و باعث آسیب به کودک به ویژه در رشد می شود.

نکته:

شیوع کمبود آهن به مراتب بیشتر از شیوع کم خونی و فقر آهن (کم فریتین سرم و آهن پراکنده یا غایب موجود در مغز استخوان) اغلب در مراحل بعدی بارداری حتی در خانم هایی که با ذخایر آهن نسبتاً کافی وارد بارداری می شوند، توسعه می یابد. به همین دلیل و به دلیل شک و تردید در مورد فواید مکمل آهن در نتیجه بارداری، در مورد اینکه آیا مکمل آهن روتین در زنان باردار ضروری است، عدم اطمینان وجود دارد.

تنظیم انتقال آهن به جنین

انتقال آهن از مادر به جنین با افزایش قابل توجه در جذب آهن مادر در دوران بارداری حمایت می شود و توسط جفت تنظیم می شود. فریتین سرم معمولاً بین ۱۲ تا ۲۵ هفته از بارداری آزاد می شود، علت آن احتمالاً در نتیجه استفاده از آهن برای گسترش توده گلبولهای قرمز مادر است.

بیشتر انتقال آهن به جنین بعد از هفته ۳۰ بارداری اتفاق می افتد، که مربوط به زمان اوج کارآیی جذب آهن مادر است. ترانسفرین سرم آهن را از گردش خون مادری به گیرنده های ترانسفرین واقع در سطح پوشش اپیتلیال ویلی جفت باعث آزاد شدن آهن از طریق آندوسیتوز می شوند و آپوترانسفرین به گردش خون مادر منتقل می شود.

سپس آهن آزاد در سلول های جفت به فریتین متصل می شود و در آنجا به آپوترانسفرین منتقل می شود، که از طرف جنین جفت وارد می شود و به عنوان هولوترانسفرین وارد گردش جنین می شود. این سیستم انتقال آهن جفت حمل و نقل آهن به جنین را تنظیم می کند. هنگامی که وضعیت آهن مادر ضعیف باشد، تعداد گیرنده های ترانسفرین جفت افزایش می یابد به طوری که آهن بیشتری توسط جفت جذب می شود. انتقال سنگین آهن به جنین ممکن است با سنتز جفت فریتین جلوگیری شود.

تأثیر کم خونی در بارداری بر مرگ و میر مادران

نگرانی عمده درباره عوارض جانبی کم خونی بر زنان باردار وحود دارد، اعتقاد بر این است که این جمعیت بیشتر در معرض خطر مرگ و میر است. برخی از داده ها ارتباط بین خطر بالاتر مرگ و میر مادران و کم خونی شدید را نشان می دهد، اگرچه چنین داده هایی مشاهدات گذشته نگر از ارتباط بین غلظت هموگلوبین مادر در یا نزدیک به زایمان و مرگ و میر متعاقب آن بودند. این داده ها ثابت نمی کنند که کم خونی مادر باعث مرگ و میر بیشتر می شود زیرا هم کم خونی و هم مرگ و میر ناشی از آن ممکن است به دلیل شرایط دیگری ایجاد شود.

نکته: خطر مرگ و میر مادران می تواند تا حد زیادی تحت تأثیر کیفیت مراقبت های بهداشتی یک زن قرار بگیرد.