نقش ابعاد آنتروپومتری بدن انسان در تعیین مزاج طب سنتی ایرانی

سابقه و هدف: از دیدگاه طب سنتی ایران، مزاج هر فرد بسیاری از خصوصیات جسمی و فیزیولوژیک وی از جمله ابعاد بدن را تحت تاثیر خود قرار می دهد. هدف از مطالعه حاضر، مروری بر علل تنوع اندازه های آنتروپومتری انسان و جایگاه آنها در تعیین مزاج افراد می باشد.

مواد و روش­ها: در این مطالعه مروری تشریحی، با استفاده از کلید واژه های فارسی «آنتروپومتری»، «ارگونومی» و «مزاج» و معادل انگلیسی آنها در پایگاه های اینترنتیSID، Scopus، PubMed ، Magiran و Google Scholar مقالات مربوطه بررسی شد. همچنین کتب معتبر طب سنتی ایران نظیر القانون فی الطب، کامل الصناعه، المنصوری فی الطب، خلاصه الحکمه، ذخیره خوارزمشاهی و بحرالجواهر مورد بررسی قرار گرفتند.

یافته ­ها: بر اساس یافته های این تحقیق، بین افزایش وزن، BMI و ابعاد بافت نرم بدن که عمدتا نمایانگر چاقی و افزایش چربی هستند با بیماریهای قلب و عروق و نیز دیابت رابطه مستقیم وجود دارد. از آنجا که افزایش شاخص های مذکور از دیدگاه طب سنتی ایران می تواند بیانگر سردی و تری مزاج باشد، بنابراین میتوان گفت افراد دارای مزاج سرد و تر استعداد بیشتری جهت ابتلا به این بیماری ها دارند. در منابع طب سنتی ایران، مزاج به عنوان عامل ایجاد تفاوت ابعاد بدن ذکر شده و از میان شاخص های تعیین مزاج، «هیئت اعضا» و «سحنه» به ترتیب به ابعاد آناتومیک بدن و وضعیت چاقی و لاغری و ارتباط آنها با مزاج می پردازند. بزرگی قفسه سینه و اندام ها نشانه گرمی، لاغری بدن نشانه خشکی، غلبه بافت عضلانی نشانه گرمی و تری و غلبه بافت چربی نشانه سردی و تری مزاج می باشد. همچنین افراد با مزاج سرد و تر استعداد بیشتری جهت ابتلا به بیماریها دارند.

نتیجه گیری: بر اساس نتایج این مطالعه، تنوع ابعاد آنتروپومتریک با لوکوس های ژنی مرتبط است. اثبات فرضیه ارتباط ابعاد آنتروپومتریک با مزاج در طب سنتی ایران و نیز تایید احتمال ارتباط مزاج با پلی مورفیسم ژنی مستلزم پژوهش های بیشتر است. در صورت تایید ارتباط مذکور فرایند دسترسی به ابزار استاندارد تعیین مزاج تسهیل می گردد