در کودکان بالای یکسال، به کاهش دفعات دفع یا دفع سخت و دردناک، یبوست گفته میشه! اما این که علتش چیه و چیکار میشه کرد رو در ادامه با هم مرور می‌کنیم.
معمولاً دوره یبوست کودکان کوتاه مدته و درمان‌های ساده و معمولی کفایت می‌کنه، اما اگه با تدابیر گفته شده هم یبوست بهبود نیافت، مراجعه به پزشک اطفال ضروریه!
زمان‌های شایع یبوست در کودکان
زمان‌های شایع ایجاد یبوست در کودکان عبارتند از:
- زمان شروع تغذیه کمکی
- زمان گرفتن کودک از شیر مادر
- سنین مهد و مدرسه
نکته کنکوری: در نوزادی که فقط با شیر مادر تغذیه می‌شود، عدم دفع 3 الی 4 روز، یبوست محسوب نمی‌شود!
چرا کودکان دچار یبوست می‌شوند؟
در شیرخواران:
- شروع غذای کمکی
- تغییر نوع شیرخشک
- اضافه کردن شیر خشک به رژیم غذایی شیرخواری که قبل از این از شیر مادر تغذیه می‌شده.
در کودکان سنین مهد و مدرسه
- اجتناب از رفتن به توالت
- اضطراب و تنبیه و سختگیری والدین و مربیان
- کم تحرکی و فعالیت بدنی کم
- عدم مصرف میوه و سبزی
- مصرف زیاد غذاهای غلیظ یا خشک مانند برنج، ماکارونی، سیب زمینی، پنیر، کشک و موز و …
- مصرف تنقلات چسبنده و شور مانند چیپس و پفک، چیپس، بیسکوئیت های شور و چوب شور و …
تدابیر خانگی درمان یبوست در کودکان
گام اول: اصلاح رژیم خوراکی کودکان
- پرهیز از شوری خواری (نمک زیاد، چوب شور، چیپس و پفک)
- پرهیز از تند خواری (فلفل و ادویه و سس تند)
- حذف ادویه جات تند و خشک کننده غذای کودک
- پرهیز از تهیه غذاهای خشک و غلیظ برای کودک
گام دوم: مصرف خوردنی‌های ساده و مناسب برای رفع یبوست کودکان
همگی مفید و علاوه بر رفع یبوست، به خونسازی و رشد کودکان نیز کمک می‌نماید:
- مایعات: (آب برگه زردآلو یا آلو بخارا خیسانده، شیرگرم، شربت خاکشیر، شربت انجیر ، شربت آلو، اسموتی آلو)
- میوه‌ها: (انجیر، آلو، زردآلو، هلو، گلابی، انبه، آناناس)
- تنقلات: (انجیر، مویز، توت و لواشک و برگه میوه)
- پوره میوه و سبزیجات: (زردآلو، آلو، هلو، کدو حلوایی، هویج)
- مارمالاد میوه و مربا: (گل محمدی، گلابی، انجیر، آلو، زردآلو)
- لواشک و برگ میوه: (آلو، زردآلو، انجیر، هلو)
- سالاد سبزیجات: حاوی (هویج، کرفس، کاهو، جعفری، گشنیز، جوانه ها، پودر گل محمدی و روغن زیتون)
- حریره بادام و فرنی
- سوپ حاوی سبزیجات (هویج، گشنیز، جعفری، کدو حلوایی، آلو بخارا و روغن زیتون)
- خورش آلو اسفناج، مرغ و آلو، قیمه آلو یا آش آلو
- اضافه کردن روغن بادام شیرین خوراکی و زیتون به غذا و سوپ کودکان مبتلا به یبوست
گام سوم: تدابیر موضعی
1) ماساژ ملایم شکم با روغن بادام شیرین یا روغن زیتون
- ماساژ دورانی در جهت عقربه‌های ساعت یا از بالای شکم به سمت پایین باشد.
- فشار به شکم در حین ماساژ ملایم و آرام باشد.
- ماساژ شکم یکساعت بعد از شیردهی یا غذاخوردن باشد.
- می‌توان در حمام یا وان آب گرم هم انجام داد.
2) انجام حرکات موضعی
- خم کردن آرام زانوهای کودک و جمع کردن آن‌ها به سمت شکم در حالت خوابیده
- یا دوچرخه زدن (رکاب زدن) ملایم و متناوب در حالت خوابیده
3) تنقیه با آب گرم
- نشاندن کودک در وان یا تشت آب گرم (نه داغ) به مدت 10 تا 20 دقیقه
4) چرب کردن مقعد و اطراف آن با روغن زیتون یا بادام شیرین
- چرب کردن مقعد و تحریک و ماساژ ملایم آن با نوک انگشت آغشته به روغن
توصیه‌های عمه جان بلقیس ممنوع!
نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌کنند و کودکان زیر یکسال مشکل یبوست ندارند و قطعاً مشکل تغذیه است.
از طرفی بدن و مزاج نوزاد و حتی کودک بسیار لطیفه و در نتیجه اثرپذیری شدیدتری در برابر داروها دارد و کلاً در کودکان زیر ۵ تا ۶ سال باید در مصرف تمام ملین‌ها احتیاط و قبل مصرف حتماً حتماً با پزشک مشورت کرد.
پس مصرف مسهل‌های خوراکی از جمله سنا، سیاه توسه، روبارب، صبرزرد و فلوس و ترنجبین و … در کودکان ممنوعه! خودسرانه به نوزاد یا کودک خود شیرخشت و ترنجبین و فلوس و صبر زرد و … ندهید.
منبع:
دکتر فرنوش فلاحت
