زردی در نوزادان
یکی از بیماری‌های شایع در بین نوزادان تازه متولد شده که موجب نگرانی والدین می‌شود «زردی نوزادان» است که باوجود روش‌های مختلف و ساده درمانی، اکثرا از دستگاه برای درمان زردی نوزادشان استفاده می‌کنند.
در حالی که زردی نوزاد از جمله بیمارهایی است که در مراحل اولیه کم‌خطر بوده و در منزل نیز قابل درمان می‌باشد، بنابراین ما در این پست قصد داریم تا شما را با علت و علائم این بیماری و راهکارهای طب سنتی به منظور درمان آن، آشنا نماییم.
زردی در نوزادان نشانه چیست؟ (دیدگاه طب نوین)
زردی نوزادان بالا بودن میزان بیلی روبین (رنگدانه زرد رنگ) در بدن نوزاد را نشان می‌دهد که در نتیجه فرآیند طبیعی تخریب و تجزیه بخشی از گلبول‌های قرمز رخ می‌دهد. این بیلی روبین عموماً محلول در آب بوده و به راحتی در کبد پردازش و دفع می‌گردد.
ابتلا نوزاد تازه متولد شده به زردی، طبیعی است، چون کبد آن هنوز نابالغ است و تا کبد او شروع به کار کردن طبیعی کند، چند روز طول می‌کشد تا بیلی روبین دفع و زردی از بین برود.
در اکثر موارد، زردی نوزادان نگران کننده نیست، اما گاهی اوقات ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل اساسی باشد. زردی که در طولانی مدت از بین برود، بروز مشکلات پزشکی را در پی خواهد داشت.
زردی نوزدان از دیدگاه طب سنتی
از دیدگاه طب ایرانی زردی نوزادی یکی از انواع یرقان است که ناشی از زیاد شدن خلط صفرا در بدن است.
علل یرقان از منظر طب سنتی
- تغییرمزاج بدن به سمت گرمی
- ورم، ضعف و سوءمزاجات کبد
- کیسه صفرا
- بسته شدن مجاری کبد و صفرا
انواع زردی در نوزادان
زردی محلول در آب: در این نوع، بیلی روبین محلول در آب بوده و در کبد پردازش و از طریق ادرار یا مدفوع دفع می‌گردد و کم خطر است
زردی غیرمحلول در آب: در این نوع بیلی روبین غیرمحلول در آب است و قابل دفع از طریق ادرار نیست و اگر به موقع درمان نشود، میزان بیلی روبین بیش از حد افزایش یافته و در مغز رسوب می‌کند و عقب ماندگی نوزاد، فلج مغزی یا ناشنوایی را به دنبال خواهد داشت.
علل مختلف و احتمالی ابتلاء نوزادان به زردی
- کبد نابالغ نوزاد که قادر به پردازش مقدار طبیعی بیلی روبین نیست
- کبودی و یا آسیب داخلی در طی زایمان
- مشکلات کبدی نوزاد و ناهنجاری‌های ناشی از ضربه و فشار زایمان
- تخریب و تجزیه غیرطبیعی گلبول‌های قرمز که منجر به بالارفتن میزان غیر طبیعی بیلی روبین می‌شود.
- کمبود آنزیم عفونت
نشانه‌های رایج زردی در نوزادان
- زرد شدن پوست
- زردی سفیدی چشم، داخل دهان، کف پا و کف دست
- تب و تغذیه ضعیف
- ظاهر ضعیف و بیمار
نشانه‌های نگران کننده زردی
از جمله علائم و نشانه‌های نگران کننده که مداخله پزشک را می‌طلبد عبارتند از:
- درست غذا نخوردن نوزاد
- بلند گربه کردن نوزاد و آرام نشدن
- رنگ زرد و سایه سیاه در نوزاد.
- داشتن تب بیش از 100 درجه فارنهایت.
چه نوزادانی بیشتر در معرض زردی هستند؟
- نوزادانی که زودتر از موعد یعنی 7 ماهگی به دنیا می‌آیند.
- نوزادانی که قبل از هفته 37 بارداری به دنیا می‌آیند.
- نوزادانی که تغذیه درستی نداشته در شکم مادر نداشته‌اند.
راهکارهای طب سنتی برای رفع زردی نوزاد
در مکتب طب سنتی، رعایت نکاتی در سبک زندگی در کنار توصیه‌های طب رایج به کاهش میزان زردی و کوتاه شدن زمان بیماری و کاهش عوارض آن کمک می‌کند.
از نظر مکتب طب ایرانی به دلیل تغذیه نوزاد از شیر مادر، توجه به سبک زندگی و عادات غذایی در مادر و نوزاد هر دو ضروری است و درمان بسیاری از بیماری‌های نوزادان از جمله زردی نوزادی در مکتب طب ایرانی از طریق اصلاح سبک زندگی مادر نزدیک زایمان و بعد از زایمان صورت می‌گیرد.
تدابیر و توصیه های غیرتغذیه ای
- توصیه می شود از ایجاد تنش های روحی- روانی در مادر و نوزاد پرهیز شود.
- شست و شوی مداوم نوزاد با آب ولرم نیز در کاهش حرارت بدن و کاهش این بیماری موثر است.
- پاشویه مادر و نوزاد با گلاب، سرکه، عرق کاسنی و آب نیز تا حدودی موثر است.
- کودک را در مقابل نور خورشید نگه دارید فقط مراقب باشید که در معرض مستقیم نور خورشید قرار نگیرد.
- لینت مزاج مادر و نوزاد نیز در دفع صفرای زائد بدن نوزاد موثر است.
- مادر و نوزاد خواب کافی داشته باشند. بی خوابی در تشدید زردی موثر است.
- مقداری ترنجبین را در آب حل کرده با یک پارچه، آن را به پیشانی و پشت گوش نوزاد بمالید.
- آرد جوی نرم و الک شده را روی بدن نوزاد(به جز صورت و ناف او) بپاشید.
- حجامت، درمانی قاطع و موثر برای زردی کودکان است. بر لبه بیرونی لاله گوش و نیز پوست پشت نوزاد، خراش‌های ظریفی وارد می‌شود. درد حجامت کودکان فوق‌العاده کم است. کاهش زردی معمولا بلافاصله پس از حجامت شروع می‌شود.
- البته جهت حجامت نوزاد حتماً با پزشک متخصص مشورت شود و در این حجامت نباید اقدام به بادکش گذاری و ساکشن کرد.
تدابیر و توصیه های تغذیه ای
- مادر از هفته سی و هشتم بارداری و بعد از زایمان از مصرف غذاهای چرب، تند و دارای مزاج بسیار گرم پرهیز کند.
- بیشتر خنکی مصرف کنید و از مصرف گرمی‌ها تا حدودی پرهیز کنید. (مختص مادر)
- البته از مصرف دسته‌ای از مواد غذایی سرد که باعث سردی معده شده و برای شرایط بعد از زایمان مناسب نیست (مانند ماست، خیار، هندوانه و …) بپرهیزید.
- از سردی‌هایی که موجب رفع غلبه صفرا و کاهش حرارت کبد می‌شوند شامل عرق کاسنی، آبلیموی تازه، خرفه، به ترش بعد از غذا و … مصرف کنید.
- لازم است مادر لینت مزاج داشته باشد و با مصرف غذاهای آبکی و افزودن چاشنی هایی مانند آلوبخارا و میوه تمرهندی در غذا به لینت مزاج مادر کمک شود.
- بعضی از ترکیبات طبیعی اگر چه در حالت معمول قابل تجویز به نوزاد نیست، اما اگر مادر آن را مصرف کند از طریق ترشح مواد موثر آن در شیر به نوزاد منتقل می شود.
- ماءالشعیر طبی که از جوشاندن جو و صاف کردن آب آن به دست می آید یکی از این ترکیبات است. دقت داشته باشید که این ماء الشعیر با ماءالشعیر موجود در بازار متفاوت است.
- استفاده از غذاهایی که در آنها ماش، عدس، جو، کدو، زرشک، رب انار و روغن بادام شیرین به کار رفته است توسط مادر، می تواند در درمان کمک کننده باشد.
- مصرف گیاهانی مانند شیرخشت، ترنجبین، عناب، گل بنفشه و گل ختمی توسط مادر بعد از زایمان به کاهش زردی نوزادی فیزیولوژیک کمک می کند.
- مصرف ترکیبی از عرق کاسنی، شاهتره توسط مادر به کاهش زردی نوزادی فیزیولوژیک کمک می کند.
- مصرف انار و رب انار (برای مادر) در بهبود زردی نوزاد بی‌نظیر است.
- مصرف گوشت (بجز گوشت مرغ، جوجه خروس و سایر پرندگان)، میوه زیاد، چربی، غذاهای گرم و خشک و ادویه زیاد تا رفع زردی با احتیاط باشد.
- اگر نوزاد خوب غذا بخورد و چند بار شکمش کار کند، حجم زیادی از صفرا را دفع خواهد نمود و بحران را پشت سر خواهد گذاشت.
- اگر کودک با شیر خشک تغذیه می‌شود، می‌توان چند قطره آب جوانه‌ی گندم را به آن افزود.
- اگر کودک توسط شیر مادر تغذیه می‌شود، مادر باید خودش آب جوانه‌ی گندم را مصرف کند.
- از شیرخشت، گزانگبین و ترنجبین که یکی از موثرترین روش‌های درمان زردی نوزاد است، استفاده کنید.
نکته مهم
تمام راهکارهای ذکر شده مختص درمان در منزل و زمانی است که زردی علائم کم‌خطری دارد. اما در صورت وجود علائم خطرناک، نوزاد باید تحت معالجه پزشک از طریق فتوتراپی و یا سایر روش‌های تخصصی قرار گیرد.
