پیشگیری و درمان زخم معده در پزشکی جدید

زخم معده چیست؟

زخم معده نوعی آسیب دیدگی دستگاه گوارشی می باشد که بر اثر ترش اسید معده می باشد. از علائم این بیماری می توان دل درد، سوزش سر معده، سوء هاضمه و نیز وجود خون در مدفوع اشاره کرد. معمولا افرادی سیگاری، سالمندان و اشخاص با گروه خونی اُ بیشتر درگیر این بیماری می شوند و استرس نیز تاثیر زیادی بر آن دارد.

راه های درمان آن معمول با اصلاح تغذیه و عدم خوردن مواد ترش، الکل، نوشابه گاز، ادویه های تند مواد داغ و… و عدم استفاده از برخی دارو مثل ضد التهاب و کورتون می باشد. از عوارض زخم معده می توان به خونریزی دستگاه گوارش، سوراخ شدن معده، مسدودی های گوارشی، سرطان بدخیم معده، راه یافتن اسید معده به سایر قسمت ها و… می باشد.

پزشکی مدرن برای پیگیری از زخم معده چه توصیه هایی دارد؟

پیشگیری از بیماری زخم معده معمولا شامل مراقبت ها و تغییراتی در سبک زندگی شخص می باشد. که در زیر به چند مورد مهمی از آن ها اشاره کرده ایم:

• سیگار نکشید یا تنباکو مصرف نکنید.
• از خوردن نوشابه خودداری کنید.
• مصرف قهوه و شکلات را قطع یا بسیار محدود کنید.
• هیچ‌گاه سرخود از آسپیرین یا مسکن‌های مانند بروفن استفاده نکنید. در دردهای معمولی می‌توانید استامینوفن مصرف کنید.
• معده خود را برای طولانی مدت خالی نگاه ندارید. سعی کنید وعده‌های‌ غذایی‌ را زیاد و حجم‌ آنها را کم‌ کنید.
• از خوردن هر چیزی که موجب تحریک و سوزش معده شود، اعم از فلفل، ادویه یا پیتزا خودداری کنید.
• اسیدیته غذاهای مصرفی در مبتلایان به زخم های گوارشی اهمیت زیادی ندارد، مگر این‌که بیمار علاوه بر زخم دچار ضایعات و زخم‌هایی در دهان یا مری نیز باشد.
• توصیه شده است که مبتلایان به این بیماری از مصرف وعده غذایی حجیم قبل از خواب اجتناب کنند.
• در گذشته شیر غذای مهمی‌در درمان زخم معده محسوب می‌شد، علت مصرف آن این بوده است که تصور می‌شد شیر باعث خنثی‌سازی محتویات معدی می‌شود. اما ثابت شده به علت این‌که محتوی کلسیم و پروتئین شیر بالاست، یک تحریک‌کننده قوی ترشح اسید معده است. به همین دلیل مصرف متناوب و مکرر شیر برای درمان زخم‌های پپتیکی توصیه نشده است.
• توجه داشته باشید همیشه احتمال عود این بیماری وجود دارد بنابراین هیچ‌گاه فکر نکنید کاملا خوب شده اید و جانب احتیاط را رها کنید.

درمان زخم معده در پزشکی جدید چگونه صورت می گیرد؟

اگر به این بیماری دچار هستید، درمان زخم معده بر اساس علت آن انجام می گیرد. درمان این بیماری در اغلب موارد به بهبودی بعد از گذشت یک یا دو ماه منجر می گردد. اگر زاین بیماری در اثر عفونت هلیکوباکتر پیلوری ایجاد شده باشد، یک دوره درمان زخم معده با آنتی بیوتیک ها و داروهای مهار کننده پمپ پروتونی انجام می شود.

این رژیم برای درمان زخم معده که در اثر عفونت اچ پیلوری و مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی ایجاد شده است نیز به کار می رود.

اگر زخم تنها در اثر مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی ایجاد شده باشد، راه درمان زخم معده مصرف داروهای مهار کننده پمپ پروتونی می باشد. در این موارد مصرف داروهای ضد التهاب متوقف می شود و داروهای ضد درد دیگری جایگزین می گردند.

در مواردی ممکن است آنتاگونیست های گیرنده H2 به جای مهارکننده های پمپ پروتونی برای درمان زخم معده تجویز شوند. داروهای ضد اسید نیز ممکن است برای رفع کوتاه مدت علائم در رژیم درمان زخم معده جای گیرند.

برای ارزیابی روند درمان زخم معده، ممکن است آندوسکوپی چهار تا شش هفته بعد از درمان مجددا تکرار شود. در روند درمان زخم معده، دستورالعمل هایی برای تغییر در سبک زندگی توصیه نمی شود اما پرهیز از استرس، مصرف الکل، غذاهای تند و سیگار کشیدن می تواند در کاهش علائم زخم معده هنگامی که زخم در حال ترمیم است کمک کننده باشد.

آنتی بیوتیک ها

اگر شما دچار عفونت اچ پیلوری شده باشید، شما اغلب درمان زخم معده را با دو نوع آنتی بیوتیک که هر یک باید دو بار در روز برای یک هفته مصرف شوند آغاز می کنید. آنتی بیوتیک هایی که عموما به عنوان راه درمان زخم معده به کار می روند آموکسیسیلین، کلاریترومایسین و مترونیدازول هستند.

عوارض جانبی آنتی بیوتیک های مصرفی در درمان این بیماری معمولا خفیف بوده و شامل موارد زیر هستند:

• احساس ناخوشی
• اسهال
• احساس طعم فلز در دهان

بعد از گذشت چهار هفته از اتمام مصرف آنتی بیوتیک ها برای درمان این مشکل مجددا تستی برای ارزیابی بهبود عفونت اچ پیلوری در معده انجام می شود. اگر هنوز عفونت وجود داشته باشد، آنتی بیوتیک های دیگری در دوره درمانی جدید برای ریشه کن کردن عفونت و درمان زخم معده تجویز می شوند.

مهارکننده های پمپ پروتونی

این داروها با کاهش مقدار اسید تولید شده در معده از آسیب بیشتر به پوشش معده پیشگیری کرده و به درمان زخم معده کمک می کند. این داروها اغلب برای چهار تا هشت هفته برای درمان زخم معده تجویز می شوند.

امپرازول، پنتوپرازول و لانزوپرازول از جمله این داروها هستند که عموما برای درمان زخم معده به کار می روند. عوارض جانبی این داروها خفیف بوده و شامل موارد زیر می باشد:

• سردرد
• اسهال یا یبوست
• احساس ناخوشی
• درد شکمی
• سرگیجه و راش پوستی

این عوارض اغلب با اتمام دوره دمان زخم معده برطرف می شوند.

آنتاگونیست های گیرنده H2

همانند مهار کننده های پمپ پروتونی، آنتاگونیست های H2 نیز با کاهش مقدار اسید تولید شده در معده به درمان این مشکل کمک می کنند. رانیتیدین پر کاربردترین داروی این دسته در درمان زخم معده است. عوارض جانبی ناشی از این داروها شیوع چندانی ندارد و شامل موارد زیر می باشد:

• اسهال
• سردرد
• سرگیجه
• راش پوستی
• خستگی

 ضد اسیدها و آلژینات ها

تمام راه های بالا برای درمان این بیماری برای اثرگذاری به چند ساعت زمان نیاز دارند بنابراین پزشک مصرف داروهای ضد اسید را برای خنثی کردن اسید معده و رفع سریع اما کوتاه مدت علائم توصیه می کند. بعضی از آترکیبات ضد اسید همچنین حاوی دارویی به نام آلژینات هستند که یک پوشش محافظتی بر روی پوشش معده ایجاد می کنند.

این داروها می توانند هنگامی که شما دچار علائم می شود یا احتمال بروز آن ها وجود دارد برای مثال بعد از وعده های غذایی یا هنگام خواب مصرف شوند. ضد اسیدهای حاوی آلژینات ها بهتر است بعد از وعده های غذایی برای درمان زخم معده مصرف شوند. عوارض این داروها در رژیم درمان زخم معده خفیف بوده و شامل موارد زیر می باشد:

• اسهال یا یبوست
• نفخ
• کرامپ های معده
• احساس ناخوشی

موارد کمک کننده درمان

رژیم غذایی سالم

• در برنامه غذایی خود مقدار زیادی میوه (به‌خصوص میوه‌های دارای ویتامین‌های آ و ث)، سبزی و غلات سبوس‌دار بگنجانیم. اگر غذاهای سرشار از ویتامین نخوریم، ترمیم زخم معده به‌کندی پیش می‌رود.

خوردنی‌‌های دارای پروبیوتیک

•  مانند ماست پروبیوتیک، پنیر کمی مانده و قدیمی، کلم قرمز مانده در سرکه و نوشیدنی کفیر (نوعی نوشیدنی تخمیری حاصل از شیر).

غذاها و نوشیدنی‌های تشدیدکننده

• باید بیشتر دقت کنیم. خوردن بعضی از غذاها ممکن است درد معده را تشدید کند. از خوردن این غذاها بپرهیزیم. این غذاها فهرست ثابتی ندارند و هر فردی باید غذاهایی که دردش را بیشتر می‌کنند خودش پیدا کند.

تغییر داروی مسکن

• اگر برای یک درد ساده مدت زیادی است در حال مصرف یک داروی مسکن غیر نسخه‌ای هستیم، حتماً آن را با دکتر داروساز یا پزشک معالج مطرح کنیم. شاید تغییر دادن آن به یک داروی مسکن که روی معده تأثیر ندارد به روند درمان کمک زیادی بکند.

کنترل استرس

• فشار روانی، درد زخم معده را بدتر می‌کند. منشأ استرس خود را بیابیم و اگر می‌توانیم از آن دوری کنیم. برخی استرس‌ها قابل‌اجتناب نیستند، اما می‌توانیم کاری کنیم که استرس کمتری به ما وارد شود یا تأثیر آن روی سلامت ما کمتر شود. انجام مرتب یک ورزش سبک مانند پیاده‌روی، نوشتن احساسات به‌طور کامل در یک دفتر خاطرات کاغذی یا دیجیتال و گذراندن وقت با دوستان خوب از بهترین راه‌ها برای کاهش تأثیر استرس محسوب می‌شوند.

دوری از دود دخانیات

•  استعمال انواع دخانیات، حفاظت لایه داخلی معده را ضعیف می‌کند و بدین ترتیب، فرد، مستعد ابتلا به زخم معده می‌شود. استعمال دخانیات میزان تولید اسید معده را هم زیاد می‌کند.

پرهیز از نوشیدنی‌های الکلی

• مصرف بیش‌ازحد نوشیدنی‌های الکلی باعث آسیب به لایه داخلی معده و روده می‌شود و تداوم آن می‌تواند به التهاب و خونریزی بیانجامد.

خواب کافی

• خواب خوب بزرگ‌ترین کمک به دستگاه ایمنی بدن و راهی مؤثر برای کاهش تأثیر استرس به شمار می‌آید.