شوره سر تا 50 درصد افراد را تحت تأثیر قرار می دهد. خارش پوست سر و پوسته پوسته شدن از علائم بارز این بیماری است، اما ممکن است علائم دیگری مانند لکه های چرب روی پوست سر و سوزن سوزن شدن پوست را نیز ایجاد کند.
علل زمینه‌ای شوره سر عبارتند از: خشکی پوست، درماتیت سبورئیک، حساسیت به محصولات مو و رشد نوع خاصی از قارچ که روی پوست سر زندگی می‌کند.
در حالی که بسیاری از محصولات بدون نسخه برای درمان شوره سر طراحی شده اند، درمان های طبیعی می توانند موثر باشند.
اعتماد به نفس پایین و داشتن حس ناخوشایند از نمایان شدن دانه‌های سفید شوره سر بر روی لباس، معضلی است که از قدیم برای همه به خصوص جوانان آزاردهنده بوده است و در این مواقع، فرد حاضر است هر راهی را برای خلاصی از شر آن، امتحان کند. بنابراین ما در این پست از مجله اینترنتی طبایع، سعی کردهایم ضمن توضیحی مختصر در خصوص شوره سر، به درمان آن از منظر طب سنتی بپردازیم.
شوره سر چیست؟
شوره سر نوعی اختلال رایج در لایه سطحی پوست سر و در واقع سلول‌های مرده سر است. شوره سر میان مو جمع شده و مرتب ریزش می‌کند و بر روی شانه‌ها، صورت، ابرو و لباس سرازیر می‌شود.
- شوره سر یا به شکل پوسته‌های نازک، ظریف و به مقدار اندک و یا به شکل پوسته‌های ضخیم و به مقدار زیاد در سطح سر ایجاد می‌شود.
- بسیاری از افراد در دوره‌های مختلف زندگی – و به ویژه در دوران بلوغ، نوجوانی و اوایل جوانی – به این مشکل مبتلا می‌شوند.
- خارش مکرر سر که اغلب در همراهی با شوره سر دیده می‌شود؛
- گاهی پوست نقاطی مثل اطراف گوش نسبت به این شوره‌ها حساس است و قرمزی و خارش و التهاب این نواحی به تابلوی بیماری افزوده می‌شود.
- گاهی هم خود پوست سر دچار التهاب و قرمزی و خارش شدید است که با اندک تحریک یا برس زدن، دچار خونریزی می‌شود و بیمار را به درد سر مضاعفی مبتلا می‌کند.
چرا موهامون شوره می‌زنه؟
علل اصلی و رایج شوره موی سر عبارتند از:
- تغییرات فصلی و آب و هوایی
- کم شستن یا شستن و خشک کردن نادرست موها
- خشکی پوست سر
- مشکلات و حساسیت‌های پوستی مثل اگزما، پسوریازیس
- پوست سر تحریک شده یا چرب
- واکنش منفی و آلرژیک پوست سر به یک شامپو یا لوسیون
- تعویض یا استفاده مداوم محصولات مراقبت از مو یا محصولات آرایشی مو (مانند: ژل، موس، رنگ مو، فر)
- تغییرات هورمونی
- رژیم غذایی نامتعادل
- تعرق بیش از اندازه
- سوء مزاج داخلی
- عدم تعادل در کارکرد کبد و عدم توانایی این عضو برای تجزیه تحلیل و دفع مواد نامطلوب و اضافی بدن
- بیماری‌های قارچی مانند قارچ مالاسزیا گلوبوسا
- یبوست
- کمبود خواب و استرس‌های روحی
- اختلالات عصبی
- چاقی مفرط
نکات مهم:
- در بین این علل، عفونت‌های قارچی و خشکی پوست سر در نتیجه سوء مزاج و مشکلات داخلی، رایج‌ترند.
- از طرفی هر مشکلی در پوست صرفاً مختص به پوست و مو نمی‌باشد. برای مثال، اگر شوره سر چرب باشد، باید بیشتر به فکر اصلاح وضعیت گوارشی و درمان مشکلات معده و یبوست بود.
علت شوره سر در طب سنتی
شوره سر یک مادّه دفعی بدن است که بدن به هر دلیل نتوانسته است آن را به روش معمول بیرون بریزد و به همین جهت متوسل به یک راه غیر عادی یعنی دفع ماده از راه پوست سر شده است. اساس تمام روش‌های پیشگیرانه و درمانی طب قدیم برای درمان شوره سر همین تئوری ساده است.
اما نقش قارچ مالاسزیا گلوبوسا حداکثر به عنوان یک عامل فرعی قابل پذیرش است؛ به این معنا که اگر به واسطه مشکلات کبدی، در پوست سر زمینه مساعد فراهم آید این قارچ فعالیت می‌کند. یک نکته جالب هم این است که بعضی از مسائلی که به عنوان عامل زمینه ساز فعّالیت قارچ‌ها ذکر شد؛ مشکلاتی هستند که باعث ایجاد مشکل در کارکرد کبد یا نتیجه آن هستند (ازجمله کم‌خوابی، تغذیه نامناسب، آلرژی ها و ….)
نشانه‌ها و علائم ابتلا به شوره سر
- پوسته پوسته شدن سر
- خارش پوست سر
- وجود دانه‌های سفید خشک بر روی مو و شانه‌ها
درمان پوسته پوسته شدن سر طب سنتی
چنانکه گفتیم هدف گیری اصلی در درمان شوره سر، اصلاح سیستم گوارش و کارکرد کبد است و نه محو سریع شوره‌ها تا به این ترتیب یک درمان ماندگار برای بیمار فراهم شود؛ بنابراین:
1.حتماً و حتماً و حتماً اگر یبوست دارید آن را درمان کنید، درمان یبوست گاهی به تنهایی برای درمان شوره سر کفایت می‌کند.
2. از مصرف هرگونه مواد غذایی که باعث اختلال عملکرد معده و کبد می‌شود و خشکی مزاج را تشدید می‌کند، پرهیز کنید. در این میان به ویژه بر انواع فست فودها و غذاهای آماده، سرخ کردنی‌ها و غذاهای چرب، غذاهای تند و پرادویه، آجیل های بوداده، انواع نوشابه‌ها، شیرینی‌ها و شکلات‌های مصنوعی، قند و شکر زیاد، سس‌های کارخانه‌ای و …. تاکید می‌کنیم.
3. شاید کمتر چیزی به اندازه استرس، کارکرد کبد را تحت تاثیر قرار دهد. لذا همزمان با درمان شوره سر به فکر ایجاد آرامش روانی برای خود نیز باشید.
4. انجام حداقل ورزش روزانه با بهبود عملکرد کبد و خونرسانی به پوست سر در بهبود شوره نقش موثری خواهد داشت.
نکات مهم برای پیشگیری و درمان
قبل از هر گونه اقدام به درمان موضعی نیز اقدامات زیر را به خاطر بسپارید:
- ابتدا از سلامت سیستم گوارشی (سلامت و کارکرد خوب معده و کبد و نداشتن یبوست) خود اطمینان لازم را کسب نمایید.
- اگر پوست سر خارش زیادی داشت، هرگز آنرا با ناخن نخارانید چرا که این کار ممکن است باعث ایجاد عفونت گردد؛ برای این کار از نوک انگشتان خود برای این کار استفاده کنید.
- در هنگام شستشوی مو، پوست سر را به خوبی ماساژ دهید. بعد از شستشو حتما موها را خشک کنید.
- از فشار پخش شده دوش آب و از آب با گرمای مناسب و ترجیحاً ولرم برای شستشوی سر استفاده نمایید.
- موی سر را با دمای پایین سشوار (باد خنک) و با فاصله زیاد خشک کنید.
- موها را لا به لای حوله نپیچید که گره بخورد.
- بهداشت مو و سر خود را رعایت کنید و روکش بالش را مدام عوض کنید.
- از شامپوی ملایم و مناسب با توجه به پوست سر ( از نظر خشکی یا چرب بودن) استفاده نمایید.
- روزهایی که هوا خیلی سرد است، باد شدید می‌وزد و یا آفتابی شدید است؛ اگر می‌خواهید برای مدت زمان طولانی در فضای آزاد باقی بمانید، کلاه نرم و راحتی به سر بگذارید.
- مصرف رنگ مو و محصولات حالت دهنده مو به خصوص آن‌هایی که حاوی الکل هستند را به حداقل برسانید.
- به اندازه کافی بخوابید.
- اگر از دخانیات استفاده می کنید و مبتلا به شوره سر هستید بهتر است استفاده از دخانیات را کنار بگذارید.
- مصرف متعادل جوانه گندم – به صورت تازه یا پودر شده – همراه سالاد یا درون غذا و ماست به عنوان میان وعده به همه بیماران جهت تقویت مو، جلوگیری از ریزش و شوره سر به همگان توصیه می‌شود.
- سپس بعد از رعایت نکات فوق به سراغ درمان‌های موضعی سنتی بروید.
درمان شوره سر چرب در طب سنتی
روش اول
برای درمان شوره‌های خفیف و نازک سر و اگر دچار سوء مزاج نیستید این گونه عمل کنید:
- دو ساعت قبل از حمام روغن‌هایی مانند روغن گل سرخ، روغن گل بنفشه، لعاب گل ختمی، لعاب اسفرزه یا آب چغندر پخته را بر روی سر مالیده و در صورتی که برایتان مفید بود هر بار قبل از حمام این کار را تکرار کنید.
- هنگامی که روی گل ختمی و دانه اسفرزه آب گرم بریزید بعد از مدتی مایع غلیظی به دست می‌آید که باید با پارچه‌ای این لعاب را از گل یا دانه جدا کرده و لعاب را بر روی سرتان بمالید.
- در صورتی‌که با چند بار استفاده از مواد به نتیجه مطلوب نرسیدید احتمالا بدن دچار نوعی از سوءمزاج است و به پاکسازی نیاز دارد که در این شرایط باید به پزشک متخصص طب‌سنتی مراجعه شود.
روش دوم
- یک ظرف شیشه‌ای را پر از گل ختمی کنید و روی آن سرکه انگور ریخته شود تا سرکه روی گل ختمی را بگیرد.
- یک هفته این ظرف، روزها در آفتاب باشد و شب‌ها در خانه و در جای گرم قرار داده شود.
- بعد از یک هفته ترکیب آماده است.
- شب‌ها دست را به این ترکیب آغشته و روی سر و پوست سر ماساژ داده و صبح سر خود را بشویید.
روش سوم
در صورت نداشتن مشکل جدی گوارشی، این روش هم برای شوره خشک و هم برای شوره چرب خفیف تا متوسط، موثر است:
- نصف فنجان عرق مورد را با نصف فنجان گلاب (گلاب با غلظت بالا یا اصطلاحاً دو آتیشه نباشد) مخلوط کنید.
- پس از شستشو و خشک شدن موها، به کف سر، اسپری کنید و اجازه دهید خودش خشک شود.
- این ترکیب به عنوان تقویت کننده خوب پوست و مو هم اثر می‌کند.
روش چهارم
- اگر پوسته‌ها خشک و پودری است، قبل از استحمام،پوست سر خود را با روغن گرم شده زیتون یا روغن نارگیل یا روغن بادام ماساژ دهید و سپس با حوله گرم پوشانده و به مدت یک شب تا صبح یا دو تا سه ساعت صبر کنید و سپس بشویید.
روش پنجم
- اگر خارش و التهاب پوست سر زیاد است می‌توانید برای مدتی از شستشوی سر با سدر بهره بگیرید. برای این کار هفته ای دو سه بار، در حمام، کمی سدر را با آب گرم مخلوط کرده روی پوست سر خود ماساژ داده بعد از 10 دقیقه بشوئید.
- یک راه ساده و درعین حال موثر آن است که نیم سیر گل خطمی (37.5 گرم) را با ۲ لیوان آب به آرامی حدود نیم ساعت بجوشانید و سپس صاف کنید. مایع باقیمانده را با شامپوی خود مخلوط کنید (مهم نیست که از چه شامپویی استفاده می‌کنید.)
- هر بار که حمام می‌روید شامپو را کاملاً تکان دهید تا با این آب مخلوط شود و سپس شامپو کنید. این کار علاوه بر نرم کردن موها اثر خوبی در کاهش شوره‌ها و خارش و التهاب آنها دارد.
- توجّه داشته باشید که عصاره گل خطمی حتما باید با شامپو مخلوط شود و یا به محض تهیه شدن استفاده گردد. در غیر این صورت خیلی سریع فاسد خواهد شد.
حرف پایانی
در طب سنتی به مساله شوره سر به عنوان مشکلی بیرونی نگاه نمی‌شود. شاید مهم‌ترین دلیل توانایی روش‌های طب سنتی در درمان شوره سر هم همین تفاوت دیدگاه باشد. پس ابتدا وضعیت داخلی بدن خود را مورد بررسی و درمان قرار دهید و سپس درمان‌های موضعی را به کار ببندید.
اگرچه شوره سر می تواند یک مشکل ناامید کننده باشد، اما داروهای طبیعی زیادی وجود دارد که می توانند علائم را کاهش داده و تسکین دهند. دفعه بعد که شروع به لکه بینی کردید، چند مورد از این درمان های طبیعی را امتحان کنید. از این داروها به تنهایی استفاده کنید یا آنها را با محصولات بدون نسخه مانند شامپوهای ضد شوره همراه کنید تا اثربخشی درمان را به حداکثر برسانید.
