«بی اختیاری ادرار» از منظر طب کهن ایرانی

«بی اختیاری ادرار» بر اساس تعریف جامعه بین المللی کنترل ادرار عبارت است از شکایت از هرگونه از دست دادن غیر ارادی ادرار. بی اختیاری ادرار کشنده نیست، اما عوارض جدی و ناخوشایند زیادی بر زندگی شخصی و اجتماعی مبتلایان گذاشته و در زنان، افراد با شاخص توده بدنی بالا و سالمندان، شیوع بیشتری دارد.

در کشور ما به دلیل تداخلی که بی اختیاری ادرار با آداب و سنن عبادی ـ مذهبی مبتلایان دارد، تقاضا برای درمان آن بیشتر است. با توجه به نارسایی و عوارض ناشی از انواع روش های درمانی از قبیل جراحی و دارویی به ویژه در سالمندان مبتلا و با توجه به غنای طب ایرانی در درمان انواع بیماری ها، بر آن شدیم تا در قدم اول، بی اختیاری ادرار را از منظر حکما مورد بازبینی قرار داده و ضمن مرور کلی بر رویکرد ایشان به بیماری ها به طور عام، دیدگاه آن ها را به بیماری های مثانه از جمله بی اختیاری ادرار به طور خاص استخراج نموده، جمع بندی و به زبان امروزی بازنویسی کنیم.

«خروج بول بلا اراده» و «سلس البول» که به معنی دفع غیر ارادی یا ناخواسته ادرار و «بول فی الفراش» که به معنای شب ادراری است واژگانی هستند که در کتب معتبر طبی قدیم معادل بی اختیاری ادرار گرفته شد و علل به وجودآورنده و راهکارهای کلی تشخیص و درمان آن ها در قالب این مقاله که یک مطالعه مروری ـ تحلیلی است، آورده شد. پیشینیان بیشترین علت بی اختیاری ادرار را، غلبه سردی و رطوبت بر مثانه و عضله ارادی واقع بر گردن مثانه، ذکر کرده اند.

این دو کیفیت تضعیف کننده قُوای طبیعی مثانه به ویژه قوه ماسکه یا قوه نگاه دارنده ادرار می باشند. امروزه نیز نتایج مطالعات اپیدمیولوژیک و یافته های حاصل از شرح حال و معاینات بالینی در مبتلایان، موید همین امر است. نگاه تازه از قاب قدیمی و البته اصیل طب ایرانی به این معضل بهداشتی، می تواند منجر به رویکردهای تشخیصی و درمانی تازه ای برای بی اختیاری ادرار شود.