واریکوسل چیست؟
علت ها
تاکنون دلایل مختلفی برای بروز مشکل واریکوسل معرفی شده اند. ممکن است دریچه های درون رگ ها به خوبی کار نکنند و یا وجود نداشته باشند. اگر جریان خون کند شود، احتمال جمع شدن آن در داخل رگ ها وجود دارد. همچنین رگ های خونی که بیضه ها را به قلب متصل می کنند در سمت چپ و راست با ساختار متفاوتی قرار دارند.
بنابراین برای سمت چپ از این بخش بدن فشار بیشتری نیاز است تا جریان خون را بین بیضه ها و قلب برقرار کند. اگر خون به عقب برگردد و یا در رگ ها جمع شود، همین عامل منجر به بزرگ شدن رگ ها می شود. به ندرت پیش می آید که تورم غدد لمفاوی و یا اجرام غیر نرمال در پشت شکم فرد عامل مسدود شدن جریان خون شوند. این می تواند منجر به ورم ناگهانی در رگ های موجود در کیسه بیضه های فرد شود. این معمولا می تواند دردناک باشد.
عوامل موثر ابتلا به واریکوسل
یک توضیح برای ابتلا به واریکوسل اختلال عملکرد دریچه های مجاری طناب اسپرم بر می باشد. این مجاری خون را به بیضه ها برده و از آن خارج می کنند.
دلیل رخداد این مشکل کاملا مشخص نیست اما شبیه به علت واریس پا می باشد. دریچه های یک طرفه در سیاهرگ ها باید همواره به خون اجازه دهند تا به سمت قلب حرکت کند. دریچه هایی که مشکل دارند می توانند جریان خون را مختل کنند. در این وضعیت، خون به جای داشتن حرکتی روان به سمت قلب درون این رگ ها تجمع می یابد.
این تجمع خون سبب اتساع یا بزرگ شدن سیاهرگ ها می شود. اختلال در جریان خون می تواند بیضه ها را مانند هر عضو دیگری از کارکرد مناسب خود بازدارد.
واریکوسل می تواند بر اساس موارد زیر طبقه بندی شود:
- نوع فشار: در این وضعیت، سیاهرگ بیضه از خون پر شده و سبب به وجود آمدن سطح ۱ واریکوسل می شود.
- نوع شدت: یک تجمع شدید خون سبب رسیدن آسیب به سیاهرگ بیضه و دیگر سیاهرگ ها شده که این آسیب سبب بزرگ تر شدن آن ها و ابتلا به واریکوسل سطح ۲ و ۳ می شود.
بیضه چپ احتمال بیش تری جهت ابتلا دارد. با این حال، در صورتی که حتی یک بیضه به واریکوسل دچار شود، این وضعیت می تواند تولید اسپرم در دو بیضه را تحت تاثیر قرار دهد.
راه های پیشگیری از واریکوسل در پزشکی جدید چیست؟
پیشگیری از واریکوسل می تواند روش های زیادی داشته باشدو به چند مورد از عوامل مهم آن در زیر اشاره کرده ایم:
- سلامت سیستم عروقی خود را حفظ کنید
- فشار خون و وزن بدن خود را کنترل کنید
- به سبک زندگی غیرفعال پایان دهید
- ناحیه کشاله ران خود را بیش از حد تحت فشار قرار ندهید
- مقدار زیادی مایعات هیدراته بنوشید
- سیگار کشیدن ممنوع است
درمان واریکوسل در پزشکی جدید چگونه است؟
درمان نوع خفیف با دارو
از هر 10 نفر آقا، 4 نفر به واریکوسل خفیف دچار هستند. گاهی واریکوسل خفیف نیازی به درمان دارویی هم ندارد. اگر زوجی بعد از 12 ماه نزدیکی البته در صورت سلامت زن، باز هم بچه دار نشوند، در این صورت درمان واریکوسل با دارو اولویت پیدا می کند.
هر چقدر واریکوسل خفیف تر باشد، نیاز به جراحی کمتر است. از آنجا که در واریکوسل خفیف ما با رگ های باریک مواجه هستیم، عمل واریکوسل می تواند عوارضی چون: کوچک شدن بیضه و یا آب آوردن بیضه را همراه داشته باشد.
درصد موفقیت واریکوسل خفیف با جراحی بسیار پایین است. لذا درمان دارویی واریکوسل خفیف در اولویت است.
برای جلویگری از واریکوسل نوع درمان دارویی واریکوسل کاملا بستگی به شکل اسپرم، تعداد و نوع حرکت آنها دارد. خوشبختانه امروزه داروهای زیادی در دسترس است که برای درمان واریکوسل خفیف استفاده می شوند.
برای درمان واریکوسل خفیف از داروهایی استفاده می شود که تولید اسپرم را بالا برده و فعالیت آنها را افزایش دهد. معمولا برای درمان واریکوسل از داروهایی استفاده می شود که باعث افزایش تستروژن می شوند.
در کنار آن داروهای آنتی اکسیدان نیز ممکن است، تجویز شوند. توجه داشته باشید که یک سری از داروهای درمان واریکوسل خفیف فرآیند نطفه سازی را تحریک می کنند. اما چون داروهای نطفه ساز با عوارضی همراه هستند، حتما می بایست با نظر متخصص ارولوژی مصرف شوند.
قرص واریکوسل
در اغلب موارد به همراه واریکوسل نطفه وجود دارد ولی حرکت و تعداد آن ها کم می باشد که ما در چنین شرایطی از قرص برای درمان واریکوسل استفاده می کنیم:
1- قرص ونوویتال برای واریکوسل
- عصاره بذر شاه بلوط از طریق تقویت مویرگ ها و رگ های خونی نه تنها از بیماری هایی مانند واریس و بواسیر جلوگیری می کند، بلکه می تواند در ترمیم آسیب های عروقی و التهابی رگ نیز موثر باشد. قرص ونوویتال یک داروی گیاهی شامل عصاره شاه بلوط است که دارای خاصیت ضد انعقادی می باشد. این قرص با بهبود جریان برگشتی وریدی، مانع از رسوب پروتئین ها در دیواره ی دریچه های لانه کبوتری می شود. با این حال قرص ونوویتال به تازگی مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته و استفاده از آن به عنوان درمان قطعی واریکوسل تایید نهایی نشده است.
بنابراین درمان واریکوسل با قرص ونوویتال هنوز از نظر علمی قطعی نیست.
2- کلومنیس سیترات
- این دارو با دوز 50 میلی گرم شروع می شود. مکانیسم اثر آن افزایش تحریک ترشح هورمون FSH از هیپوفیز می باشد که جهت تحریک اسپرم سازی در مردان و از طرفی جهت تحریک تخمک گذاری در زنانی که عادت ماهانه شان مختل و نامنظم می باشد استفاده می گردد. عوارض آن تهوع، استفراغ، حساسیت پستان ها و اختلال در خلق و خو و همچنین تحریک کیست تخمدان در خانم ها است.
3- آمپول HCG
- که شامل هورمون LH و FSH بوده و لذا تزیق آنها باعث تحریک سلول های نطفه ساز جهت تولید اسپرم و تحریک تولید تستوسترون توسط هورمون LH می شود.
4- قرص بروموکریپتین
- در بعضی از افراد نابارور سطح هورمون پرولاکتین بالا است که می تواند به علت ترشح بیش از حد هورمون پرولاکتین توسط مغز باشد که باعث ناباروری می شود. قرص بروموکریپتین باعث کاهش هورمون پرولاکتین شده و به بارور شدن فرد کمک می کند. عوارض آن تهوع، استفراغ، سرگیجه و کاهش فشار خون می باشد.
5- آمپول GNRH
- در کسانی که در مغز و قسمت هیپوفیز تالاموس هورمون های تحریک کننده GNRH ترشح نمی شود و کمبود دارند از این آمپول به عنوان جایگزین تزریق و لذا باعث تحریک نطفه سازی در مرد و تخمک گذاری در زن می شود.
6- انواع ویتامین ها
- ویتامین E، مولتی ویتامین و آسپرین نیز جهت درمان باروری استفاده می گردد.
جراحی واریکوسل
سه روش جراحی واریکوسل برای این افراد موجود است:
واریکوسلکتومی
این مورد از جراحی واریکوسل که تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام می شود. در این روش جراح از طریق کشاله ران یا در برخی موارد از طریق شکم یا بالای ران به ناحیه مورد نظر دسترسی پیدا خواهد کرد.
جراحان با استفاده از سونوگرافی و میکروسکوپ های جراحی، سیاهرگ های مشکل دار را بسته و خون را به وسیله عروق سالم دیگر هدایت می کنند. درد پس از جراحی معمولا خفیف بوده و فرد می تواند پس از مدت کمی به فعالیت های عادی خود بازگردد.
جراحی لاپاراسکوپیک
در این جراحی، جراح برشی کوچک در ناحیه شکم ایجاد کرده و یک ابزار جراحی کوچک را به درون آن وارد می کند.
آمبولیزاسیون پوستی
پروسه درمانی آمبولیزاسیون یا همان آمبولیزه کردن توسط یک رادیولوژیست انجام می شود. یک لوله مخصوص و باریک وارد رگ های بدن در ناحیه کشاله ران و یا گردن می شود. از یک دستگاه اشعه ایکس استفاده می شود تا با آن بتوان رگ های بزرگ شده پانپینیفورم پلکسوس مشاهده شوند.
سپس فنر ها و یا بالون ها در داخل این لوله باز می شوند تا رگ های مورد نظر مسدود شوند. این کار جریان خون در رگ های پامپینیفورم پلکسوس را مسدود می کند و واریکوسل فرد کوچک خواهد شد. آمبولیزه کردن پوستی معمولا به کمک بی هوشی عمومی فرد پیگیری می شود و تا چندین ساعت به طول می انجامد. از جمله برخی مشکلات این روش می توان به موارد زیر اشاره داشت:
- باقی ماندن واریکوسل و یا بازگشت دوباره آن (واریکوسل مکرر)
- جابجا شدن فنر از جایی که در ابتدای کار در آن قرار گرفته شده بود.
- احتمال بروز عفونت در ناحیه ای که لوله قرار گرفته بود.
- این روش درمانی در بیشتر مراکز مورد استفاده قرار نمی گیرد.
خطرات جراحی واریکوسل
از آن جایی که پزشکان جراح اخیرا استفاده از برش های کوچک تر بر روی پوست برای انجام عمل جراحی را آغاز کرده اند، مدت زمان بهبود و همچنین پایداری درد در هر دو روش عمل جراحی باز و یا لاپروسکوپی یکسان است. بروز مشکلات و عوارض جانبی پس از هر کدام از این دو روش جراحی بسیار نادر هستند. از جمله این مشکلات احتمالی می توان به موارد زیر اشاره داشت:
- باز ماندن رگ های بزرگ شده واریکوسل ( مقاومت آن ها) و یا بازگشت دوباره آن ها (واریکوسل مکرر)
- شکل گرفتن مایعات در اطراف بیضه ها (هیدروسل)
- بروز صدمه به شریان بیضوی فرد
یک احتمال بسیار کوچک وجود دارد که عمل جراحی نتواند مشکل را حل کند. در برخی موارد بسیار نادر، آسیب رسیدن به شریان بیضه ها می تواند منجر به از دست دادن بیضه شود. مشکل باز ماندن واریکوسل و یا بازگشت دوباره آن در کمتر از ۱ در ازای هر ۱۰ نفری که عمل را انجام می دهند رخ می دهد. ضریب وقوع دوباره واریکوسل و یا باز ماندن آن در کیسه بیضه در زمانی که عمل جراحی با ذره بین های پزشکی انجام می شود بسیار پایین است. در اکثر شرایط، افراد پس از دو روز می توانند با کمی درد به زندگی عادی و فعالیت های روزمره خود برسند.
ترومبوز وریدی کلیوی نیز می تواند به ندرت اتفاق افتد. این وضعیت می تواند کلیه ها را تحت تاثیر قرار داده و نیاز به جراحی بیش تر باشد.
گاهی اوقات عروقی که برای انتقال خون انتخاب شده اند پس از جراحی متورم می شوند که در این صورت درمان های بیش تری ممکن است نیاز باشد.