مقدمه
بیماری قلبی از جمله مهمترین عوامل مرگ و میر در جوامع مختلف جهان هستند. از طریق تغذیه، فعالیت‌های ورزشی منظم، کاهش استرس، و داروهای موردنیاز می توان به بهبود و پیشگیری از این بیماری‌ها کمک کرد. همچنین، طب سنتی یا طب سنتی ایرانی نیز دارای مفاهیم و روش‌هایی است که به بهبود و درمان بیماری‌های قلبی می پردازد. در این مقاله، به برخی از روش‌های درمان بیماری‌های قلبی با استفاده از طب سنتی پرداخته خواهد شد.
بیماری قلبی چیست؟
بیماری قلبی به عبارتی کلی به مجموعه‌ای از مشکلات و نقص‌هایی در عملکرد قلب اطلاق می شود. این بیماری‌ها ممکن است از عوامل مختلفی ناشی شوند و تأثیر مختلفی بر سلامت قلب داشته باشند. بیماری‌های قلبی از جمله شامل موارد زیر هستند:
بیماری قلبی ایسکمیک (بیماری عروق کرونری): این بیماری به علت تخلیه ناکافی خون و اکسیژن به عضله قلب ناشی از چاقوی‌های آلتراسوندی که در دیواره عروق قلبی ایجاد می شوند، به وجود می آید. دو نوع عمده از این بیماری شامل آنژین صدری (درد قلبی) و انفارکتوس میوکارد (سکته قلبی) هستند.
فشار خون بالا (هایپرتانسیون): این بیماری معمولاً بدون علائم خاصی شروع می شود و در صورت عدم کنترل، می تواند به مشکلات قلبی از جمله فشار خون بالا و بیماری‌های عروقی منجر شود.
بیماری عروقی (آترواسکلروز): این بیماری به علت تجمع چربی و کلسترول در دیواره عروق خونی به وجود میاید. این توده‌ها به نام “پلاک” شناخته می شوند و می توانند جریان خون را محدود کرده و منجر به عوارض مختلف شوند.
بیماری‌های میوکاردیت (بیماری‌های عضله قلب): این بیماری‌ها شامل التهابات میوکارد (عضله قلب) و بیماری‌های کاردیومیوپاتی هستند که به نقص در ساختار یا عملکرد عضله قلب منجر می شوند.
بیماری صمیمی قلب (بیماری‌های قلبی ساختاری): این بیماری‌ها ممکن است با نقص‌های از تولد در ساختار قلب مرتبط باشند، مثلاً تنگی‌های دریچه‌های قلبی یا سوراخ‌ها در دیواره‌های قلب.
بیماری‌های عروقی (بیماری‌های عروق خونی): این بیماری‌ها شامل بیماری‌های عروقی مغزی و بیماری‌های عروقی پایی مانند دیابتیک پرفورانت، آترروم‌های مزمن و آنگیوپاتی هستند.
بیماری‌های قلبی می توانند با عوامل مختلفی مانند ژنتیک، نژاد، سن، تغذیه نامناسب، عادات زندگی ناسالم، عفونت‌ها و استفاده از مواد مخدر مرتبط باشند.
اثرات اعراض نفسانی بر قلب
اعراض نفسانی به معنی حالات روحی مانند هیجان ها، غم، شادی، خشم و غضب می باشد. همانگونه که همه ما تجربه کرده ایم، حالات روحی و روانی ذکر شده می توانند بطور مستقیم روی ضربان قلب، قدرت و عملکرد آن تأثیر بگذارد.
برای مثال یک حرف نامناسب از سوی یک فرد می تواند ضربان قلب را از 70 ضربان در دقیقه تا 150 ضربان در دقیقه افزایش دهد. و یا دیدن یک صحنه خاص ممکن است با افزایش ضربان قلب و در نتیجه نرسیدن موقت خون به سلول های قلبی و درد همراه شود.
از این دسته عوامل محرک می توان به گوش دادن به موسیقی های خاص و دیدن عکس ها و یا تماشای فیلم ها اشاره نمود که همه این ها به نوبه خود می توانند اثرات سوئی بر روی قلب داشته باشند.
از نظر طب سنتی بیشترین اثرات منفی روی قلب از طریق دیدن اتفاق می افتد. جالب است که ما در روایات اسلامی نگاه ناروا را تیری زهرآگین از تیرهای شیطان می یابیم. همچنین می بینیم برای جلوگیری از اصابت این تیرهای زهرآگین به قلب انسان ها در احکام مقدس اسلامی تأکید بر رعایت پوشش مناسب برای مردان و زنان شده است و از مومنین و مومنات خواسته شده تا چشم های خود را محافظت نمایند.
قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ يَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِكَ أَزْكى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِما يَصْنَعُونَ وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها
«به مؤمنان بگو چشم هاى خود را (از نگاه به نامحرمان) فرو گيرند. و فروج خود را حفظ كنند. اين براى آن ها پاكيزه تر است. خداوند از آنچه انجام می دهيد آگاه است و به زنان با ايمان بگو چشم هاى خود را (از نگاه هوس آلود) فرو گيرند و دامان خويش را حفظ كنند و زينت خود را جز آن مقدار كه ظاهر است آشكار ننمايند.
رسانه های جمعی
امروزه به علت توسعه فراوان رسانه های جمعی و سوء استفاده دولت های استثمارگر از آن ها متاسفانه به قلب انسان ها و بخصوص جوانان مرتباً آماج تیرهای زهرآگین شیطانی می گردند. و همچنین توسعه روز افزون موسیقی های محرک اعصاب متاسفانه موجب ضعف قلب های افراد جامعه می گردد. و به دنبال ضعف قلب تمام سامانه های بدن دچار ضعف می گردند.
یکی از علایم ضعف قلبی وجود تپش قلب است که به علت بالا رفتن ضربان قلب نیاز به مصرف اکسیژن را در سلولهای قلبی افزایش می دهد. عروق قلبی کفاف طولانی مدت این افزایش نیاز را نمی دهد، و نرسیدن خون کافی موجب درد می گردد.
بنابراین هر استرسی را که موجب افزایش بی مورد ضربان قلب می گردد که از مهمترین عوامل آن اعراض نفسانی است، بخصوص آنهایی که در اثر گناهان بوجود می آیند. پس بیائید با رعایت دستورات الهی جامعه ای سالم و عاری از ناپاکی برای داشتن قلب هایی سالم برای هم فراهم نمائیم.
رعایت رژیم غذایی
رژیم غذایی برای بهبود و حفظ سلامت قلبی یک جزء مهم در پیشگیری و درمان بیماری‌های قلبی محسوب میشود. در ادامه، یک رژیم غذایی سالم برای حفظ سلامت قلب و کاهش عوامل ریسک بیماری‌های قلبی را معرفی می کنیم:
مصرف مواد چربی سالم:
استفاده از روغن‌های نباتی سالم مانند روغن کنجد، روغن زیتون، روغن آووکادو به عنوان منابع اصلی چربی در رژیم غذایی.
کاهش مصرف چربی‌های اشباع و ترانس چربی‌ها که در مواد غذایی فراوانی مانند خامه، بیسکویت، و سرخ کردنی‌ها وجود دارند.
مصرف میوه و سبزیجات:
مصرف روزانه حداقل 5 میوه و سبزیجات مختلف به عنوان منابع غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر.
میوه‌ها و سبزیجات به عنوان مکمل‌های غذایی باید به صورت تازه یا بدون افزودن شکر یا نمک مصرف شوند.
مصرف غله‌ها و فیبر:
مصرف غله‌های کامل مانند گندم کامل، برنج قهوه‌ای و جو به عنوان منابع بالایی از فیبر.
فیبر می تواند به تنظیم قند خون و کاهش کلسترول خون کمک کند.
ماهی و منابع پروتئینی:
مصرف ماهی 2 تا 3 بار در هفته، به ویژه ماهی چرب مانند ماهی سالمون و ماهی ماهی‌های کوچک که دارای امگا-3 هستند.
منابع پروتئینی سالم مانند مرغ، مرغابی، تخم مرغ، نخود، عدس و حبوبات.
کنترل مصرف نمک:
کاهش مصرف نمک به حداقل تا پیشگیری از افزایش فشار خون و بیماری‌های قلبی.
توجه به میزان نمک موجود در مواد آماده و خوراکی‌ها.
کنترل مصرف قند:
مصرف قندهای اضافی و شکرهای پرفراز مانند شکر رفینه و شکرهای تجاری را کاهش دهید.
به جای اینها، از شکرهای طبیعی مانند عسل یا میوه‌ها به عنوان منابع شیرین‌کننده استفاده کنید.
کنترل اندازه و تقسیم وعده‌های غذایی:
تقسیم وعده‌های غذایی به 5 تا 6 وعده کوچک در طول روز به جای 2 یا 3 وعده بزرگ.
کنترل اندازه وعده‌های غذایی به کمک کم کردن مصرف کالری و کنترل وزن کمک می کند.
نوشیدنی‌های سالم:
مصرف آب به میزان کافی برای حفظ رطوبت بدن و کاهش خطر تشکیل سنگ‌های کلیه.
توصیه به مصرف چای سبز یا چای سبز بدون شکر به عنوان منبع آنتی‌اکسیدان‌ها.
مداومت در رژیم غذایی:
مهمترین نکته این است که رژیم غذایی سالم را به صورت مداوم و به عنوان یک سبک زندگی پایدار ادامه دهید.
با اجرای این رژیم غذایی سالم و معتدل، می توانید به بهبود و حفظ سلامت قلب خود کمک کرده و خطر بیماری‌های قلبی را کاهش دهید. همچنین، قبل از شروع به هر نوع رژیم غذایی یا تغییرات در رژیم خود، توصیه می شود که با پزشک خود مشاوره کنید تا متناسب با نیازهای خاص خود عمل کنید.
استفاده از گیاهان دارویی
استفاده از گیاهان دارویی به عنوان درمان‌های طبیعی و تکمیلی در حفظ و بهبود سلامت قلبی می تواند مفید باشد. برخی از گیاهان دارویی معروف و مؤثر در این زمینه به شرح زیر هستند:
گل رزماری (Rosemary): گل رزماری دارای اثرات ضد التهابی و ضد اکسیدانی است. مصرف منظم آن می تواند به کاهش فشار خون و بهبود عملکرد قلبی کمک کند.
زردچوبه (Turmeric): زردچوبه حاوی ماده فعال کورکومین است که خواص ضد التهابی و ضد اکسیدانی دارد. مصرف زردچوبه می تواند به بهبود سلامت عروق خونی و کاهش التهابات در سیستم قلبی-عروقی کمک کند.
سیر (Garlic): سیر به عنوان یک گیاه دارویی دارای خواص ضد التهابی و ضد اکسیدانی است. مصرف منظم سیر می تواند به کاهش کلسترول خون و فشار خون کمک کند.
کرفس (Celery): کرفس دارای پتاسیم و فلاونوئید‌ها است که می تواند به کاهش فشار خون و بهبود سلامت عروق خونی کمک کند.
زنجبیل (Ginger): زنجبیل دارای خواص ضد التهابی و ضد اکسیدانی است. مصرف زنجبیل می تواند به بهبود عملکرد قلبی و کاهش التهابات کمک کند.
بادرنجبویه (Rosmarinus officinalis): بادرنجبویه دارای خواص ضد التهابی و ضد اکسیدانی است که می تواند به کاهش التهابات و مقابله با آسیب‌های اکسایشی در بدن کمک کند.
بیدمشک (Mentha spicata): بید مشک خواصی که به بهبود عملکرد قلب و کاهش عوامل خطر قلبی کمک می کند ندارد، اما خواص آرامش‌بخش و تسکینی دارد که به کاهش استرس و فشارهای روحی می تواند منجر به سلامتی قلبی عمومی شود.
گیاهان دارویی دیگر:
سایر گیاهان دارویی مانند دم نوش شنبلیله، بالریان، گوجه‌سبز، و پونه نیز به عنوان درمان‌های طبیعی برای حفظ سلامت قلب مورد استفاده قرار می گیرند.
یادگیری تنفسی و مدیتیشن
یادگیری تنفسی و مدیتیشن به عنوان تمرینات روانی و جسمی می توانند به بهبود سلامت قلبی کمک کنند. این تمرینات به کاهش استرس، افزایش آگاهی از تنفس و آرامش عمیق تأثیر می گذارند. در ادامه، توضیحاتی درباره این دو تمرین آمده است:
- یادگیری تنفسی:
یادگیری تنفسی یک تمرین ساده و موثر برای کاهش فشار خون و تقویت سلامت قلبی-عروقی است. روش‌های مختلفی برای تمرین تنفسی وجود دارد، اما یک روش ساده می تواند به افراد کمک کند:
نشسته یا دراز کشیده، با آرامش و تمرکز، نفس بکشید و به تدریج آن را افزایش دهید. به تنفس عمیق و مرکزی توجه داشته و تنها از دیافراگم خود برای تنفس استفاده کنید.
نفس خود را به اندازه زمان مشخصی (مثلاً 4 ثانیه) نگه دارید.
سپس نفس خود را به مدت مشخصی دیگر (مثلاً 4 ثانیه) آهسته تخلیه کنید.
این عملیات را تکرار کنید و تا 10-20 دقیقه ادامه دهید.
- مدیتیشن:
مدیتیشن یک تمرین روانی است که به تمرکز، آرامش و کاهش استرس کمک می کند. این تمرین می تواند تأثیرات مثبتی بر سلامت قلبی داشته باشد. روش‌های مختلف مدیتیشن وجود دارد، اما یک روش ساده به نام “مدیتیشن ذهن آگاهی” را در نظر بگیرید:
نشسته یا دراز کشیده، به آرامش و تمرکز نفس بکشید.
تمرکز خود را بر روی نفس‌های خود قرار دهید و نفس‌های آرام و عمیق بگیرید.
تمرکز خود را بر روی حالت حال حاضر قرار دهید، بدون اندیشه‌های اضافی.
اگر اندیشه‌هایی در ذهن شما آمده، آن ها را به آرامی بگذرانید و دوباره به نفس‌های خود تمرکز کنید.
مدت زمان مدیتیشن را به تدریج افزایش دهید، از 5 دقیقه شروع کنید و به 20 دقیقه یا بیشتر برسید.
مدیتیشن روزانه می تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کرده و برای سلامتی قلبی مفید باشد.
منبع: سایت دکتر حسن اکبری – متخصص و دانشیار آسیب شناسی، محقق و مدرس طب اسلامی ایرانی
