معرفی بیماری هاشیموتو و علل و علائم آن

 معرفی بیماری هاشیموتو

بیماری هاشمیوتو یا تیروئیدیت خود ایمن یک نوع بیماری کم‌کاری غده تیروئید است که در آن سیستم ایمنی بدن دچار اشتباه شده و به این غده حمله کرده و فعالیت آن را مختل می‌کند، در این حالت تیروئید نمی‌تواند هورمون‌های تنظیم‌کننده متابولیسم بدن را به اندازه کافی بسازد و به خون تزریق کند.

بیماری هاشیموتو یا تیروئیدیت مزمن لنفوسیتیک شایع‌ترین نوع تیروئیدیت در انسان است. این بیماری نخستین بیماری خودایمنی است که در سال ۱۹۱۲ به‌وسیله یک پزشک ژاپنی بنام هاکارو هاشیموتو کشف شد و بیماری به نام او ثبت گردیده است.

کم کاری تیروئیدی خودایمن (هاشیموتو) ممکن است با بیماری های دیگری نظیر دیابت نوع یک، ویتیلیگو، آدیسون، آنمی پرنیشیوز یا وخیم، آلوپسی آره آتا به طور شایعی همراهی داشته باشد.

این نوع از کم‌کاری تیروئید، در زنان و مردان بین سی تا پنجاه ساله شایع است امّا باید بدانید که هورمون‌های جنسی باعث شده‌اند که خانم‌ها بیش از آقایان به آن مبتلا شوند.

غده تیروئید روند مصرف انرژی حاصل از غذاها توسط سلول‌ها را تحت کنترل دارد. به این پروسه متابولیسم یا سوخت‌ و ساز بدن می‌گویند.

غده تیروئید برای عملکرد درست خود به ید نیاز دارد، بنابراین ید موجود در مواد غذایی را جذب کرده و آن را به هورمون‌های تیروئیدی، تیروکسین (T4) و تریدوتیرونین (T3) تبدیل می‌کند. عملکرد مغز، قلب، کلیه ها، روده‌ها، کبد، پوست، مو، چشم‌ها و … همگی مدیون عملکرد غده تیروئید است.

عملکردهای ضروری بدن مانند تنظیم میزان سوخت و ساز و مصرف کالری در بدن که روی افزایش یا کاهش وزن تاثیر می‌گذارد، میزان ضربان قلب، دمای بدن، چگونگی عبور مواد غذایی از دستگاه گوارش، کنترل سرعت جایگزینی سلول‌های مرده، متابولیسم چربی (کلسترول، تری گلیسیرید) و کربوهیدرات و پروتئین‌ها، میزان تنفس، میزان رشد و مقاومت ماهیچه‌ها، کنترل چگونگی انقباض عضلات، رشد سیستم عصبی، رشد دستگاه تناسلی و تنظیم چرخه قاعدگی خانم‌ ها همه و همه تحت تاثیر هورمون های تیروئیدی هستند.

غده تیروئید یکی از مهم‌ترین غدد درون‌ریز بدن است. این غده در ناحیه جلو گردن و بر روی غضروف‌های تراشه به شکل دو بال پروانه قرارگرفته است. عملکرد اصلی غده تیروئید تولید هورمون تیروئید است که پدیده سوخت‌وساز یا متابولیسم بدن را تنظیم می‌کند.

در این بیماری مواد غیرطبیعی بنام آنتی‌بادی یا پادزهر از سیستم ایمنی بدن علیه غده تیروئید به داخل خون ترشح می‌شوند. این آنتی‌بادی که اصطلاحا آنتی‌بادی ضد آنزیم پراکسیداز تیروئید نامیده می‌شود عمدتاً علیه یکی از آنزیم‌های ضروری در چرخه سنتز هورمون تیروئید که آنزیم تیروئید پراکسیداز نام دارد وارد عمل می‌گردد و عملکرد آن را مختل می‌کند و به‌تدریج باعث اختلال عمل غده تیروئید و بروز کم‌کاری آن می‌شود.

رسوب سلول‌های لنفاوی نیز در غده تیروئید باعث تخریب و فیبروز نسج آن می‌گردند. علت اصلی روند خود ایمنی ناشناخته است و می‌تواند با سایر بیماری‌های خود ایمنی مانند دیابت نوع 1 یا بیماری سلیاک، لوپوس و سایر بیماری‌های خود ایمنی همراه باشد.

چگونه از بیماری هاشیموتو مطلع شویم؟

معمولا با انجام آزمایش خون، میزان هورمون‌های تیروئید و تی.اس.اچ (ماده محرّک تیروئید که توسط هیپوفیز ترشح می‌شود) اندازه گیری می شود، در حالت کم‌کاری تیروئید هورمون‌های آن پایین هستند و سطح تی.اس.اچ بالاتر است.

برای تشخیص هاشیموتو میزان آنتی‌بادی‌های خون که توسط سیستم ایمنی تولید می‌شوند هم اندازه‌گیری می‌شود، از آنجا که هاشیموتو یک بیماری سیستم ایمنی هست، در آن آنتی‌بادی‌ها غیرطبیعی می‌شوند.

اگر سطح TSH خون بالاتر از حد نرمال باشد به این معنی است که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون T4 تولید نمی‌کند. در این آزمایش کم کاری قابل تشخیص است.

سطح پایین T4 در خون نشان دهنده ابتلا به کم کاری تیروئید و بیانگر آن است که تیروئید قادر نیست به اندازه کافی هورمون به خون آزاد کند.

وجود آنتی بادی‌های ضد تیروئید حاکی از خطر ابتلا به کم کاری تیروئید هاشیموتو است. علاوه‌بر آزمایش Anti TPO، تجویز آزمایشات تصویربرداری مانند سونوگرافی غده تیروئید نیز محتمل است. در سونوگرافی اندازه و ظاهر تیروئید و همچنین وجود ندول تیروئید (ندول های تیروئید توده های جامد یا پر از مایع هستند که در تیروئید ایجاد می شوند) قابل تشخیص است.

بیماری گریوز در مقابل بیماری هاشیموتو

بیماری گریوز(Graves) یک بیماری خود ایمن دیگر است که برعکس بیماری هاشیموتو باعث افزایش ترشح هورمون‌های تیروئید و پرکاری آن می‌شود. اگرچه تمام افراد در معرض این بیماری هستند اما این بیماری در زنان کمتر از ۴۰ سال شایع‌تر است.

علائم این بیماری عبارتند از:

• تغییر در چرخه‌ی قاعدگی.
• اختلال در نعوظ.
• مشکلات قلبی مانند تغییر در تعداد ضربان قلب.
• پف کردن و قرمز شدن چشم‌ها، حساسیت به نور، دوبینی و کاهش بینایی.
• قرمز و ضخیم شدن پوست در ناحیه‌ی ساق پا یا بالاتر.
• علائم عمومی مانند خستگی و بی‌حالی، تغییر خلق وخو و افسردگی.

علائم بیماری هاشیموتو

• بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر).
• خسـتگی.
• ضـعف.
• خواب‌آلودگی.
• احسـاس سـرما.
• رنگ پریدگی.
• یبوست.
• ضعف حافظه.
• افزایش وزن.
• کاهش اشتها.
• کاهش تعریق.
• خشکی پوست و پوسته‌پوسته شدن آن.
• اپیدرم نازک.
• کهیر مزمن.
• خشکی  مو و موهای زبر و نازک و و ریزش مو.
• کم پشت شدن ابروها.
• ناخن‌های شکننده.
• کند شدن رشد ناخن ها.
• ضعف و دردهای عضلانی.
• تورم پاها.
• درد و سفتی مفاصل شبیه علائم آرتریت.
• افسردگی و تغییرات خلقی، روان پریشی، اضطراب، تحریک پذیری و نوسانات خلقی.
• مشکل در تمرکز.
• گرفتگی صدا، صدای خشن.
• ناراحتی در ناحیه گردن.
• خشکی واژن.
• بی‌نظمی‌های قاعدگی مانند احتباس طمث یا آمنوره و سنگین‌تر یا دردناک‌تر شدن قاعدگی.
• تغییرات در بافت سینه مانند حساسیت یا بزرگ شدن.
• مشکلات باروری هم در مردان و هم در  زنان.
• افزایش سطح کلسترول LDL (بد).
• پف و تورم، به ویژه در اطراف چشم‌ها و صورت.
• کاهش ضربان قلب.
• سرگیجه.
• غش.
• کاهش تحمل ورزش.
• زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد، مشکلات رشدی در نوزاد و کاهش شیر مادر.
• آبریزش از دهـان هنگـام خـواب.
• نفـخ و تـرش کـردن معده.
• وجود خلط پشت حلق.
• این علائم در فصول سرد سال تشدید و در فصول گرم سـال تـا حدودی کمتر می شود.

علل ابتلا به بیماری هاشیموتو

• وراثت و ژنتیک.
• قرار گرفتن در معرض تشعشعات رادیواکتیو و یا پرتودرمانی.
• جراحی و برداشتن غده تیروئید.
• مصرف دارو هایی همچون اینترفرون آلفا و لیتیوم و آمیودارون و … که در جهت درمان مریضی های روحی و قلبی و سرطانی استفاده می شوند.
• اختلال دستگاه ایمنی.
• ویروس های مختلف مثل اوریون و آنفلوانزا.
• عفونت باکتریایی غده تیرویید.
• بارداری.
• جنسیت: زنان ۷ برابر بیشتر از مردان به هاشیموتو مبتلا می‌شوند.
• یائسگی: کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی.
• سن: این بیماری بیشتر در میان‌سالی بروز می‌کند.
• کمبود ید.
• سایر بیماری‌های خودایمنی مانند ویتیلیگو، آرتریت روماتوئید، آدیسون، دیابت نوع ۱ و کم خونی.
• استعمال دخانیات.
• استرس.
• کم‌خوابی.
• مصرف غذاهای کم‌کالری.
• سوءتغذیه.
• کم‌تحرکی.

در صورت درمان نشدن هاشیموتو چه اتفاقی رخ می دهد؟

بیماری هاشیموتو اگر به موقع تشخیص داده شود و روش های درمانی چه از طریق طب نوین و چه از طریق طب سنتی به موقع اجرا شود قابل کنترل و درمان است ولی در صورتیکه دیر تشخیص داده شود یا اینکه درمان آن را آغاز نکنیم عوارض زیر را مخصوصا برای مادران باردار به دنبال خواهد داشت:

• اولین علامت برای خطرناک شدن هاشیموتو تورم تیروئید و یا خستگی و افسردگی مفرط است، و در صورت درمان نشدن این بی‌حالی ممکن است به کُمای میگزدم یا کمای میکس ادم (Myxedema Coma) که با نام های میکزدم، میگزدم یا میکزودم منجر شود که حیات بیمار را به خطر می‌اندازد. این نوع کما ممکن است به نارسایی قلبی، تشنج، کما طولانی و در موارد نادر منجر به مرگ شود.
• گواتر : بزرگ شدن غده تیروئید را گواتر می‌نامند. گواتر موجب بروز مشکلاتی در تنفس و بلع غذا می‌ گردد.
• مشکلات قلبی، مانند بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی.
• مسائل مربوط به سلامت روان، از جمله افسردگی.
• تجمع مایع در اطراف ریه‌ها (پلورال افیوژن) یا قلب (پریکاردیال افیوژن).
• پف دور چشم.
• کاهش میل جنسی در زنان و مردان.
• از دست رفتن همیشگی کارکرد تیرویید.
• کاهش ضربان قلب.
• به وجود آمدن درد در نواحی مفاصل.
• بروز زخم معده.
• افزایش وزن.
• کاهش دمای بدن.
• هاشیموتو درمان‌نشده در دوران بارداری می‌تواند خطر سقط‌جنین، تولد زودرس، کمبود وزن و ناقص بودن نوزاد، اختلال تنفسی نوزاد و تولد نوزاد مرده و همچنین خونریزی غیر طبیعی بعد زایمان را افزایش دهد یا ممکن است باعث افزایش خطرناک فشارخون (به نام پره اکلامپسی)، کم خونی، پایین آمدن سطح هورمون‌ استروژن، درد عضلانی و ضعف، نارسایی احتقانی قلب و دفع غیر طبیعی پروتئین در ادرار در اواخر دوران بارداری شود. کم‌کاری تیروئید درمان‌نشده همچنین می‌تواند بر رشد و نمو بدن و رشد مغز کودک تأثیر بگذارد و کودک دچار مانند عقب ماندگی های جسمی و ذهنی، ناشنوایی و لالی شود.

در این قسمت ما به معرفی بیماری، علائم و علل ابتلا به بیماری هاشیموتو پرداختیم. شما می توانید روش های درمانی طب نوین و طب سنتی را در مطلبی با عنوان ” روش های درمانی بیماری هاشیموتو با طب سنتی و طب نوین” و همچنین بررسی مزاجی این بیماری را در مطلبی با عنوان ” بررسی بیماری هاشیموتو از منظر مزاج شناسی ” در سایت طبایع مطالعه کنید.

منبع:  تیم تولید محتوای طبایع