معرفی فوفل
درخت نخل هندی یا فوفل با نام علمی Areca catechu L، به انگلیسی Areca، به فرانسه Arequier دارای میوه ای با نام فوفل، به انگلیسی Betel nut، به فرانسه Arec می باشد که با نام های دیگری مانند گیاه سپاری، تانبول، کوثل، پوفل، پوپل و فاطویل نیز شناخته می شوند.
این درخت و اجزای آن در طب های سنتی موارد استفاده زیادی داشته و دارند. جویدن مخلوط میوه و برگ فوفل سنتی تاریخی است و در بسیاری از کشورهای آسیایی و اقیانوسه رایج است. قسمت های مورد استفاده گیاه فوفل شامل دانه، پوست دانه، شاخه های جوان، جوانه ها، برگ ها و تا حدودی ریشه درخت بوده که خواص دارویی دارند.
ریخت شناسی فوفل
درخت فوفل با قامتی تقریبا بلند که ارتفاع آن به 25 متر هم می رسد، از خانواده نخل ها می باشد و ظاهری شبیه نخل دارد. تنه ی آن باریک و بلند است و شاخه و برگ های این درخت در انتهای آن رشد می کنند. برگ های سبز رنگ آن پهن و بزرگ هستند و به صورت گروهی و جمعی در انتهای درخت و بر روی شاخه ها رشد می کنند.
میوه فوفل در ابعاد یک تخم مرغ است، هنگامی که نارس است، رنگ پوست خارجی آن سفید و پس از رسیدن رنگ آن زرد مایل به نارنجی می شود.
در داخل میوه فوفل یک عدد دانه بیضی شکل که درازای آن حدود 2 سانتی متر است قرار دارد که رنگ غشای آن قهوه ای بوده، طعم دانه تلخ، قابض و بویی شبیه پنیر دارد. از میوه آن ماده کاشو را به دست می آورند. کاشو ماده قابض مقوی معده و محرک است که از چوب یک نوع آکاسیا گرفته می شود.
از دانه درخت فوفل مخلوط با اجزای دیگر برای تهیه ماستیک یا سقزی به نام بتل استفاده می شود. بتل ماده است که جویدن آن موجب ازدیاد ترشح بزاق می شود.
گل‌های آن به رنگ سفید، خوشبو و دارای اسانس می‌باشند. رشد گل های این گیاه به صورت نر و ماده است که پس از گرده افشانی بارور می شوند و به میوه تبدیل می شوند. زمان گل دهی این گیاه دارویی در فصل بهار است.
چوب فوفل رنگی شبیه به قهوه ای سیر اخرایی دارد. خط های تیره رنگ تر از زمینه در بافت این چوب دیده می شود. به واسطه ی بافت نرمی که دارد در نقاط مختلف جهان مورد استفاده قرار می گیرد. استحکام زیاد، ظرافت موجود در کار و سایر ویژگی های این چوب، آن را برای استفاده در کارهای هنری و تولید سازهای موسیقی مناسب ساخته است.
از چوب این گیاه دارویی در صنعت نجاری بهره می برند و همچنین الیاف پوست آن را برای نساجی مناسب و سودمند قرار داده است. موارد استفاده ی آن در هنرخاتم کاری و نیز ساخت اوره یا نقوش مثلث از دیرباز رواج داشته است. همچنین از این چوب در ابعاد ریز و میکروسکوپی برای ساخت آلات موسیقی مانند سنتور بهره می برده اند.
خاستگاه فوفل
درخت فوفل در مناطق مناطق استوایی و دارای بارش زیاد، مناطق گرم آسیا، هندوستان، پاکستان، چین، جزایر سنت و مجمع الجزایر مالایی، مالزی، سیلان و جاوه کی روید. به دلیل عدم رویش آن در کشور ایران، این کالا جزء موارد وارداتی است.
شرایط کاشت فوفل
این داروی گیاهی به روش های کاشت بذر و نیز پاجوش، تکثیر می شود. به منظور رشد بذر این گیاه باید یک دوره ی سرمادهی طی شود. این کار به این ترتیب انجام می شود که به مدت 24 تا 48 ساعت آن را در آب ولرم می خیسانند، بعد آن را از آب بیرون می آورند و به مدت چند ماه آن را درون پلاستیکی قرار داده، در قسمت سرد یخچال می گذارند.
بعد از گذشت مدت زمان بیان شده، آن را از یخچال بیرون می آورند و در جای مناسبی مثل باغچه، گلدان یا زمین های زراعی و در فاصله ی سه تا پنج سانتی متری خاک قرار می دهند و با خاک نرم روی آن را می پوشانند.
حالا نوبت به آبیاری محل کاشت می رسد. مرطوب نگه داشتن بستر خاک تا زمانی که گیاه جوانه بزند به انجام هر چه سریع تر این عمل کمک می کند. تقریبا با گذشت 14 تا 20 روز، جوانه زدن گیاه شروع می شود و رشد آن آغاز می شود. در صورت مساعد بودن شرایط محیطی ارتفاع آن تا 25 متر هم می رسد.
ترکیبات شیمیایی فوفل
فوفل شامل تانن، مواد چرب، قند ساکارز، بتا سیتوسترول، آلفا کاتچین، مانان، گالاکتان، آرکولین (آرکولین اثرى شبیه به اثر نیکوتین دارد)، کولین، ایزولوسین، گوانوزین می باشد.
طبع فوفل
طبع فوفل سرد و خشک است.
خواص فوفل
- ضد کرم قوی.
- مدر.
- مسکن دردهای گرم بدن از جمله درد پهلو.
- هضم کننده غذا.
- ضد تب مالاریا.
- ضد باکتری و مفید برای بیماری بری‌بری (کمبود ویتامین B1).
- ضد تب نوبه‌ای.
- از بین برنده قارچ و انگل‌های بدن.
- درمان سستی اعصاب.
- ضد استسقاء.
- تقویت کننده کبد.
- اشتهاآور.
- افزاینده تمایلات جنسی.
- بهبود آفتاب‌زدگی.
- ضد اسکوربوت.
- قابض و ضد اسهال و در عین حال جویدن دانه آن مسهل و ضد یبوست است.
- کاهنده التهاب چشم.
- مسکن درد معده.
- ضد سرفه و مسکن سرفه‌های کهنه.
- افزاینده ترشح بزاق.
- کاهنده ورم گلو و حنجره.
- از بین برنده جوش‌ها.
- درمان بیماری‌های گرم دهان، سستی دندان‌ها و لثه‌ها و خونریزی لثه.
- درمان نزله‌های برونشیتی.
- قاعده آور و درمان کننده پریودهای نامنظم.
- مقوی.
- درمان ناراحتی ترشح ادرار.
- ترشح عرق را کاهش می دهد.
- خوشبو کننده دهان.
- درمان سستی و بی‌حسی زبان و دهان.
- مصرف جوانه های خام فوفل کرم کش برای اطفال است.
- درمان مشکلات تنفسی مثل آسم.
- رفع آفت دهان و برفک دهان.
- کرم کش در حیوانات.
روش های استفاده از فوفل
- دوز 30 گرم آرد دانه در تنقیه غیر سمی است و هر وقت از سایر داروها برای معالجه مایوس شدید با اطمینان از این دارو استفاده کنید و یک تنقیه از جوشانده دانه فوفل برای از جا کندن سر انگل کرم نواری از روده کولون کاملا موثر است.
- کولون یا قولون به قسمتی از روده بزرگ که بین روده کور و راست روده واقع است، گفته می شود، که بیشتر محل چسبیدن این انگل است. برای تنقیه دانه فوفل در حدود 40 دانه فوفل را در 300 سی سی آب به مدت نیم ساعت می جوشانند تا مقدار آن به 120 سانتیمتر مکعب برسد و آن را خنک کرده و قبل از صبحانه ناشتا تنقیه بنمایند. کاملا برای کشتن و اخراج انگل ها موثر است.
- اسانس معطری که از برگ های درخت فوفل با تقطیر گرفته می شود برای معالجه ناراحتی های نزله ای بسیار مفید و موثر است و به عنوان یک ماده ضد عفونی برای رفع ورم گلو و حنجره و لوله های برونشیت مفید است و به علاوه غرغره آن و بخور آن برای دیفتری موثر و مفید است.
- غشای نازک دانه فوفل را پس از گرم کردن بین انگشتان فشار داده و برای تسکین خارش به مواضع می مالند.
- جویدن مخلوط میوه و برگ فوفل در بسیاری از کشورهای آسیایی و اقیانوسه رایج است. باید کاملا رسیده مصرف شود و مقدار مصرف خوراکی آن به طور معمول 4 گرم در روز است.
- سه نوبت درروز، در هر نوبت پنج میوه فوفل را در یک قوری آب جوش ریخته، پس از مدت 15 دقیقه آنرا صاف کرده و میل نمایید. همچنین می توان در هر نوبت یک قاشق مرباخوری از پودر فوفل را به تنهایی یا همراه شیر و یا عسل میل کرد.
- سرمه کردن آن برای سستی و سنگینی پلک چشم و التهاب و سرخی چشم و خارش جرب آن مفید و مقدار مصرف دارویی آن یک مثقال است.
- با مالیدن جوشانده ریشه فوفل بر روی لب و پوست، هر گونه خشکی و ترک خوردگی پوست را به آسانی درمان نمایید.
- برای کودکان مبتلا به سوء هاضمه، برگ فوفل را کمی به همراه آب بجوشانید بعد از آن مواد را فشار دهید، سپس دو قاشق چایخوری از این مخلوط را به بچه‌ها دو مرتبه در روز بدهید.
عوارض و موارد منع مصرف فوفل
- فوفل اعتیاد آور بوده و زیاده‌روی در مصرف آن باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان‌های دهان می شود.
- اشخاصی که سنگ کلیه و مثانه دارند، بایستی از خوردن این گیاه خودداری کنند.
- سینه را خشونت می دهد و برای رفع این مضرات باید با کتیرا خورده شود.
- مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی ممنوع است.
- چنانچه دانه نارس فوفل خورده شود، باعث سرگیجه و خفقان شده، در چنین شرایطی باید آب سرد خورده و از راه دهان در گوش‌ها هوا دمید.
منبع: تیم تولید محتوای طبایع
