معرفی گیاه علف چای
گیاه علف چای (به انگلیسی: Hypericum perforatum) را با نام های دیگری همچون گل راعی، هوفاریقون، گل شهناز، مخمر یوحنای مقدس و هزار چشم نیز می شناسند. برخی این گیاه را از روی نامش با چای کوهی اشتباه می گیرند، در صورتیکه این دو گیاه کاملا متفاوت می باشند.
علف چای گیاهی علفی، گلدار و پایا از تیره گل‌راعیان است که معمولا به صورت خودرو در میان کشتزارها و دشت ها یافت می‌شود. دمنوش این گیاه یکی از پرخاصیت ترین دمنوش های گیاهی است که در ادامه خواص آن را بیان خواهیم کرد.
این گیاه می تواند برای دام ها بسیار مضر و خطرناک باشد، حتی برای انسان نیز در صورت عدم توجه به روش مصرف، این موضوع ممکن است صدق کند.
از این گیاه به شکل های دمنوش یا چای، روغن علف چای، قرص، کپسول، قطره و پماد استفاده می شود. قسمت مورد استفاده این گیاه سرشاخه گلدار تازه یا خشک شده گیاه می باشد.
زمان برداشت این گیاه در فاصله خرداد و تیر است که سرشاخه های گل دار را جدا می کنند و پیکر رویشی را از نزدیک سطح زمین قطع می کنند.
ریخت شناسی گیاه علف چای
هوفاریقون یا گل راعی تقریباً تا اندازه یک متری رشد می کند و دارای گلهایی به رنگ زرد و سفید می باشد و پرچمهای گل های آن بیرون زده است و به خاطر وجود لکه های ریز شفاف در زیر برگ های آن به این گیاه هزار چشم نیز گفته می شود.
علف چای گیاهی است علفی ، چند ساله و پایا به ارتفاع 100-50 سانتیمتر که ارتفاع آن به شرایط اقلیمی محل رویش هم بستگی دارد. ساقه های متعدد و منشعب آن دارای دو خط نسبتا برجسته در تمام طول ساقه می باشد و شاخه های متقابل و جفتی آن از یک ریزوم کوتاه در سطح خاک منشاء می گیرد.
قسمت انتهایی ساقه انشعابات فراوان دارد و گیاه که چندساله شد پای ساقه چوبی می شود. برگ ها متقابل ، بیضوی و نسبتا نیزه ای شکل و بدون کرک می باشد. دمبرگ ها کوتاه و بر روی آن ها نقاط کوچک و شفاف به تعداد فراوان دیده می شود که در واقع کیسه های ترشی مملو از اسانس هیپرلیسین است.
گل ها دوجنسی (نر و ماده) و به رنگ روشن اند ، قطر گل ها بین 2-1 سانتیمتر و تعداد گلبرگ ها و کاسبرگ ها مساوی و هر کدام پنج عدد است. گل آذین معمولا به صورت گرزن یک سویه و یا دیهیم می باشد. مایعی که از گلبرگ ها خارج می شود قرمز بوده و بر روی پوست اثر آبی و بنفش بر جای می گذارد. میوه به صورت کپسول سه خانه ای ، سخت ، قهوه ای رنگ است.
خاستگاه گیاه علف چای
این گیاه در مزارع متروک، حاشیه راه های روستائی، نواحی کم درخت، جنگل ها، بیشه ها و چمن زارها می روید. این گیاه در اروپا، شمال ایران، آسیای صغیر، شمال آفریقا، کانادا، جنوب آمریکا و استرالیا به طور طبیعی رشد می کند.
گیاهی است آفتاب دوست و تا حدودی رطوبت پسند، در ایران در نواحی مختلف البرز، کرج، چالوس، رشت، آستارا، لاهیجان، ارومیه، اردبیل، خراسان، بروجرد، نهاوند، گرگان، گنبدکاووس، جنگل های گلستان، کلاردشت، لرستان و اطراف تهران در تنوعی در حدود 17 گونه می روید.
طبع گیاه علف چای
طبع این گیاه گرم و خشک است و مصلح آن سکنجبین است.
ترکیبات شیمیایی گیاه علف چای
گیاه علف چای یک نوع گلوکوزید به نام هایپرین و یک ماده قرمز به نام هایپریسین در بذر می باشد، همچنین یک نوع تانن شبیه تانن چای در برگ های آن وجود دارد. در برگ ها روتین و در گل ها روتین و کوئرستین وجود دارد. در این گیاه فلاونوئید هم وجود دارد. همچنین حاوی ویتامین A و C
خواص گیاه علف چای
- آرامش بخش و ضد افسردگی.
- مسکن درد به خصوص درد ها با منشا عصبی مانند سیاتیک، سردرد و میگرن.
- از بین برنده دلشوره، اضطراب، تنش، بی خوابی.
- از بین برنده علائم یائسگی مانند افسردگی ناشی از یائسگی.
- قاعده‌آور.
- درمان مشکلات پریود نامنظم.
- رفع کم‌خونی دختران جوان.
- مدر.
- آنتی اکسیدان قوی.
- ضد سرطان.
- درمان کننده ترشحات واژینال.
- مقوی کبد, کیسه صفرا، مسهل صفرا و رفع کننده انسداد لوله های کبدی.
- درمان کننده ورم معده و زخم‌های دستگاه گوارش و ترش کردن معده.
- تقویت کننده سیستم ایمنی بدن.
- اشتها آور.
- هضم کننده غذا.
- ضد تشنج.
- ضد عفونی کننده.
- ضد تب.
- ضد اسهال.
- ضد قولنج کبدی و کلیوی.
- ضد یرقان.
- ضد سنگ کلیه و مثانه.
- ضد سل.
- درمان فلج.
- درمان انواع زکام، آسم و عفونت های ریوی.
- تقویت و رفع عفونت های دستگاه تناسلی، بخصوص در خانم ها.
- تقویت کننده کار دستگاه های عمومی بدن.
- درمان کننده سندرم پیش از قاعدگی (PMS).
- ضد التهاب.
- ضد ویروس به خصوص ویروس ایدز.
- نیرو دهنده.
- ضدانگل.
- دافع اخلاط.
- قابض است.
- تقویت کننده دستگاه تنفسی.
- رفع کننده شب ادراری کودکان.
- رفع و بهبود ورم مثانه موثر می باشد.
- ضد روماتيسم.
- ضد نقرس.
- درمان تب مالاریا.
- درمان راه رفتن درخواب.
- درمان صرع.
- ضد کرم معده و روده.
- درمان کننده گرفتگی صدا.
- کمک به درمان بیماری کزاز.
- بهبود دهنده ترک پا.
- درمان تبخال تناسلی.
- کاهش دهنده میزان هورمون های تیروئیدی.
- کمک به سلامت قلب.
عوارض و موارد منع مصرف و تداخل دارویی گیاه علف چای
گیاه هوفاریقون یا علف چای از نظر ظاهری بسیار شبیه به سُداب می باشد که یک گیاه سمی می باشد و می تواند خوردن آن عوارض بدی به همراه داشته باشد، همچنین تماس سداب به پوست نیز بسیار حساسیت زا و خارش آور می باشد. به همین خاطر برداشت و شناخت گیاه تازه علف چای را باید به فردی کارشناس و خبره سپرد.
مصرف دمنوش این گیاه برای زنان باردار ممنوع می باشد و می تواند به علت اثرات قاعده آوری خطر سقط جنین را افزایش دهد، برای زنان شیرده نیز با احتیاط باید مورد مصرف قرار گیرد.
این دمنوش می تواند باعث افزایش فشار خون شود و از طرفی توصیه می شود کسانی که با نور مستقیم خورشید زیاد در ارتباط می باشند از چای علف چای با نظر پزشک استفاده کنند.
افرادی که پوست حساس دارند نباید از آن استفاده کنند.
استفاده طولانی مدت و یا بیش از اندازه این گیاه ممکن است باعث ایجاد آب مروارید و افزایش حساسیت عصبی شود.
اگردر زمان مصرف سردرد، سفتی گردن، آشفتگی و یا عوارض دیگری عارض شود باید مصرف آن را قطع کرد.
مصرف آن برای کودکان زیر دو سال مصرف آن مجاز نیست.
مصرف آن برای افراد سالخورده مجاز نیست مگر به دستور پزشک متخصص طب سنتی.
مصرف آن برای افراد مبتلا به آلزایمر، اسکیزوفرنی و اختلال دو قطبی ممنوع می باشد.
تداخل دارویی علف چای
- کاهش اثر آنتی هیستامین‌ها: لوراتادین، ستیریزین، ترفنادین.
- کاهش اثر داروهای مهار کننده کانال کلسیم: نیفدیپین(Nifedipine )، آملودیپین (Amlodipine).
- کاهش اثر داروهای کاهنده چرپی خون: سیمواستاتین، آتروواستاتین، لوواستاتین.
- کاهش اثر باربیتورات‌ها: فنوباربیتال، پریمیدون.
- کاهش اثر بنزودیازپین‌ها: دیازپام، لورازپام، کلردیازپوکساید، الپرازولام.
- کاهش اثر آنتی بیوتیک : آزیترومایسین.
- مصرف توام با آمپرازول می توان باعث ایجاد حساسیت شود.
- مصرف همراه با داروهای ضد افسردگی مانند سلژيلين، ترانيل سيپرومين، موكلوبمايد، فلوکستین، سرترالین، سیتالوپرام زیر نظر پزشک باید باشد.
طرز تهیه چای یا دمنوش علف چای
به اندازه یک لیوان آب را درون قوری ریخته و بر روی حرارت قرار دهید تا به دمای جوش برسد. پس از به جوش آمدن آب به اندازه 2 الی 4 گرم از گل خشک شده هوفاریقون یا علف چای را به آن اضافه کرده و به مدت 15 دقیقه بر روی یک حرارت بسیار ملایم دم کنید، بهتر است در زمان دم کشیدن یک پارچه تمیز بر روی قوری بی اندازید. سپس دمنوش را می توانید با عسل شیرین کرده و میل کنید.
طرز تهیه روغن علف چای
از روغن این گیاه برای رفع گرفتگی‌های عصبی و درد سیاتیک و روماتیسم، التهابات پوستی و سوختگی مخصوصا آفتاب سوختگی و کمک به زیبایی پوست به صورت موضعی یا همراه با ماساژ استفاده می شود.
برای تهیه روغن این گیاه حدود ۵۰۰ گرم از گل های تازه گیاه هوفاریقون یا علف چای را برای مدت ۳ روز در مخلوطی از یک لیتر روغن زیتون و یک لیتر الکل سفید می خیسانید و بعد از سه روز در ظرفی ریخته و ظرف حاوی مواد را داخل ظرف آبجوش قرار داده تا به غیر مستقیم بجوشد.
در پایان لازم است که آنقدر عمل جوشیدن را ادامه دهید تا الکل آن تبخیر شود و مایعی قرمز رنگ از آن باقی بماند که به نام روغن هوفاریقون یا علف چای موسوم است.
منبع: تیم تولید محتوای طبایع
