اترج، بالنگ یا ترنج یکی از قدیمی‌ترین و البته میتوان گفت ناشناخته ترین انواع مرکبات است که افراد زیادی از خواص این میوه آگاه نیستند در صورتی که این میوه خواص دارویی و درمانی زیادی در طب سنتی دارد. از آنجا که هنوز عده‌ای این میوه شگفت انگیز و خصوصیات و ویژگی‌های فوق العاده آن را نمی‌شناسند، قرار است در این مقاله در خصوص اترج و عرق اترج نکاتی را بیان کنیم. پس همراه ما باشید.
معرفی گیاه دارویی اترج
- اترج را در طب سنتی ایرانی بالنگ، بادرنج و باذرنج، به یونانی مارسیسقا، به سریانی اطروغا، در زبان اهالی مصر ریحان النعنع و به هندی بجوژه می‌گویند.
- پوست زرد اترج گرم در اول و خشک در دوم است و میوه آن مزاج سرد و تر دارد.
- از نظر گیاه شناسی اترج درختچه‌ای است به شکل نامنظم، برگ‌های آن با کمی اختلاف شبیه سایر انواع مرکبات است.
- این درختچه، بزرگ با خارهای كوتاه، برگ‌های معطر، مستطیلی شكل، گل آذین خوشه‌ای یا دسته‌ای محوری و گل‌های معطر است.
- گلبرگ‌های آن در سطح درونی سفید و در سطح بیرونی مایل به ارغوانی بوده، میوه آن بیضوی تا مستطیل شكل و در انتها دارای نوك برجسته، كم گوشت و ترش مزه است. پوست میوه ضخیم، ناهموار، بسیار معطر و در زمان رسیدن زرد كم رنگ است.
- عرق اترج، خشک شده میوه اترج، مربا و… از اشکال معروف این محصول است.
خواص اترج
پیش از هر چیز لازم است بدانید ایم میوه را میتوان در اشکال گوناگونی مورد استفاده قرار داد. یکی از شکل‌های محبوب این میوه به صورت عرق است. شاید برای شما این سوال وجود داشته باشد که عرق اترج برای چی خوبه؟ از این رو در ادامه در خصوص خواص عرق اترج خواهیم گفت:
- ضد اسهال و تهوع
- رفع عطش و سکسکه
- افزایش ویتامین ث در بدن از دیگر خواص عرق اترج
- مصرف به عنوان نوشیدنی
- ضد درد و گرفتگی اسپاسم
- تقویت قلب
- عرق اترج برای سوءهاضمه نیز مفید است.
- عرق اترج تصفیه کننده خون می‌باشد.
- مفید برای طحال
- دم کرده پوست زرد خشک شده اترج مسکن قی صفراوی و جویدن آن خوشبوکننده دهان است. اگر پوست و گوشت سفید خشک شده آن را در لابه لای لباس‌ها بگذارند مانع بید زدن می‌شوند.
- آب قسمت مغز ترش مزه اترج اگر با غذا خورده شود، برای مالیخولیای حاصل از سودا نافع است که باید با شکر و قند شیرین شده باشد. ریشه اترج به عنوان ضد یبوست مزاج استفاده میشود. مشهی یا اشتها‌آور است.
- کاهنده قند خون است.
- طیف‌کننده و صفا‌بخش روح طبیعی و خون از صفرا است، قی صفراوی را تسکین می‌دهد، قطع‌کننده مره صفرا و سوختگی آن است و مانع ریختن صفرا به معده و روده‌ها میشود.
- جهت خفقان گرم، تقویت کبد و معده، جهت تسکین حرارت اعضای داخلی شکم، تشنگی، اسهال صفراوی و کبدی، گزیدگی عقرب پرنده و مار شاخدار مفید است.
- رافع یرقان و کوفتگی است.
- زالوی در حلق مانده را خارج می‌کند و پادزهر سم‌ها است.
- عرق اترج دارای مواد مغذی از جمله کاروتنوئیدها و آنتی‌اکسیدان‌های مهم است. وجود این مواد مغذی در جلوگیری و پیشگیری فرد از ابتلا به سرطان بسیار موثر است.
- این میوه از تغییر شکل عضلات قلب جلوگیری کرده و احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
- از دیگر خواص عرق اترج کاهش التهاب است که این التهاب شکل گرفته در واقع پاسخ بدن به عفونت و محافظت بدن در برابر این عفونت است. از این رو استفاده از این عرق باعث کاهش التهاب و التیام آن شود.
کاربردهای اترج
- روغن اترج از نظر طبیعت گرم و خشک است و مالیدن آن برای رفع بی‌حسی، فلجی، لقوه، رعشه و درد مفاصل، سیاتیک، امراض سرد عصبانی و درد کلیه، مثانه و خوشبویی عرق نافع است. روغن شکوفه آن نیز همین اثر را دارد و روغن برگ آن قوی‌تر است.
- خوردن قسمت گوشت سفید متصل به پوست زرد خارجی آن خیلی ثقیل است و دیر هضم میشود و مصرف آن باید به صورت مربا با شکر و یا با عسل باشد.
- آب قسمت مغز ترش مزه اترج اگر با غذا خورده شود برای مالیخولیای حاصل از سودا نافع است و چون ترشی آن برای اشخاص سوداوی مضر است باید با شکر و قند شیرین شود و سپس خورده شود.
- ضماد پخته تمامی میوه بالنگ در سرکه برای درد مفاصل و نقرس و ورم‌های مختلفه نافع است.
- در هند از ریشه اترج به عنوان ضد کرم و ضد یبوست مزاج استفاده میشود و ضمنا معتقدند که برای سنگ مثانه نیز مفید است. از شکوفه و جوانه‌های آن به عنوان محرک و قابض، از میوه رسیده آن چون عامل مقوی معده و نیرو دهنده و از آب فشرده پولپ آن به عنوان خنک‌کننده و قابض استفاده می‌کنند.
موارد منع مصرف
- در طب سنتی اترج مضر جگر و مغز گرم مزاجان تشخیص داده شده که باعث ایجاد سردرد در آنان میشود و مصلح آن عسل و بنفشه است.
شیوه استفاده
- تهیه روغن اترج: شش عدد از پوست زرد خالص آن را در روغن زنبق و روغن خیری از هر یک، 5/1 کیلو و اگر نباشد در 3 کیلو روغن کنجد اندازند و در آفتاب گذارند و هر سه شبانه روز یک مرتبه تجدید کنند تا سه مرتبه یا بیشتر؛سپس استعمال نمایند.
نتیجه
همان‌طور که میدانید مرکبات یکی از دسته‌های مواد غذایی پر خاصیت هستند که جنبه دارویی و درمانی نیز دارند. در این مقاله در خصوص اترج صحبت کردیم. اترج یکی از مرکبات ناشناخته و البته پر خاصیت در طب سنتی است که در این مقاله در خصوص عرق اترج و اینکه عرق اترج برای چی خوبه نکاتی را بیان کردیم. امیدواریم استفاده از این مقاله برای شما مفید بوده باشد.
