60 خاصیت گیاه اکیناسه یا سرخارگل

معرفی گیاه اکیناسه

گیاه اکیناسه (به انگلیسی: Echinacea angustifolia) را با نام های دیگری مانند سرخارگل، اکیناسه و اکیناشا نیز می شناسند. این گیاه متعلق به خانواده Asteracea می باشد و نزدیک به 9 گونه متفاوت دارد ولی فقط 3 نوع از آن ها به عنوان دارو گیاهی شناخته شده اند.

این سه نوع عبارتند از: E. angustifolia که گلبرگ های باریکی دارد، E. pallida که دارای گلبرگ های کم رنگ است و E. purpurea که معروف ترین نوع آن است و دارای گلبرگ های بنفش است.

اکیناسه گیاهی است که تمام پیکر آن اعم از ریشه، ساقه، برگ و دانه برای اهداف دارویی مورد استفاده قرار می گیرد و می توان به صورت تازه و یا خشک برای تهیه چای و دمنوش، عصاره و مکمل از آن ها استفاده کرد.

ریخت شناسی گیاه اکیناسه

اکیناسه یا سرخارگل گیاهی علفی و چند ساله از تیره کاسنی ها می‌باشد که ارتفاع آن حداکثر به ۱ متر می‌رسد.

برگ‌های پایین ساقه تخم مرغی تا نیزه‌ای به صورت متقابل یا متناوب، با حاشیه صاف و رگبرگ های طولی هستند که حداکثر ۳۰ سانتی‌متر طول دارند. ساقه از انشعابات فراوانی برخوردار بوده و دارای پرزهای زبر و خشن است.

گل‌ها معمولا به رنگ ارغوانی، صورتی، قرمز ارغوانی، زرد و نارنجی دیده می‌شوند و دیسک مرکز آن‌ها (گلهای لوله‌ای) سبز تیره، قهوه‌ای تیره و سیاه‌رنگ می‌باشد. این گیاه به خاطر گل‌های براق و جذابش معروف است که از طریق دم کردن آن‌ها به عنوان چای مصرف می‌شود.

میوه‌، بذر یا دانه های آن قهوه‌ای تیره به شکل کپسول های چهارگوشه هستند. ریشه‌ها این گیاه عمودي یا افقي رشد مي‌کنند.

زمان مناسب برای برداشت پیکر رویشی سرخارگل، مرحله گلدهی کامل و در اواسط تابستان است زیرا در این مرحله، محصول از مناسب‌ترین کمیت و کیفیت مواد مؤثره برخوردار است.

خاستگاه گیاه اکیناسه

سرخارگل بومی آمریکای شمالی است ولی امروزه در اکثر نقاط اروپا و آسیا و و شمال آفریقا، حتی برخی نقاط ایران هم به‌طور انبوه کشت می‌شود. سرخارگل به صورت خودرو در جلگه‌های شمال شرقی تگزاس، میسوری و میشیگان یافت می‌شود.

طبع گیاه اکیناسه

طبع گیاه اکیناسه یا سرخارگل  گرم و خشک است.

ترکیبات شیمیایی گیاه اکیناسه

گیاه اکیناسه سرشار از مواد مغذی از جمله ویتامین های مختلف مانند ویتامین A، ویتامین های خانواده B، ویتامین C و ویتامین E است. همچنین از نظر مواد معدنی نیز، حاوی پتاسیم، سدیم، آهن، منیزیم، فسفر و کلسیم است. گیاه اکیناسه همچنین حاوی پلی ساکاریدها، فلاونوئیدها، اینولین، گلیکوپروتئین ها، آلکامیدها، اسیدهای چرب و روغن های فرار است.

قسمت‌های بالایی که بیرون از خاک رشدمی‌کنند، پلی‌ساکارید بیشتری دارند و ریشه گیاه اکیناسه حاوی غلظت بالایی از روغن‌های فرار است.

خواص گیاه اکیناسه

تمامی گیاهان دارویی و داروهای گیاهی باید طبق دستور پزشک متخصص طب سنتی مصرف شوند. از مصرف خودسرانه آن ها بپرهیزید.

1. ضد عفونت‌های باکتریایی، ویروسی، پروتوزوایی و قارچی.
2. درمان مار گزیدگی.
3. درمان بیماری‌های لثه و دهان.
4. درمان زخم و آفت دهان.
5. ضد التهاب.
6. درمان احتقان قفسه سینه.
7. تقویت سیستم ایمنی بدن.
8. کاهش قند خون و درمان دیابت.
9. پیشگیری از سرفه زیاد، برونشیت.
10. درمان دیفتری.
11. درمان اسهال.
12. درمان آفتاب سوختگی.
13. کوچک کننده تومورها.
14. درمان عفونت های ادراری.
15. درمان استرس و اضطراب.
16. درمان بی خوابی.
17. درمان سفلیس.
18. درمان حصبه.
19. از بین برنده خستگی و ضعف بدن.
20. تسکین درد دندان.
21. پیشگیری و کاهش سر دردهای میگرنی.
22. پیشگیری و درمان آلرژِی.
23. کمک به درمان آبله و سرخک و اوریون.
24. ترمیم سلول های بدن.
25. کاهش فشار خون.
26. درمان آرتریت روماتوئید.
27. کاهش خطر بیماری‌های قلبی.
28. درمان کلسترول بالا و پیشگیری از تشکیل پلاک در رگ‌ها.
29. کاهش علائم افسردگی.
30. کاهش دردهای قاعدگی.
31. آرامبخش طبیعی.
32. کاهش میزان تری‌گلیسیرید.
33. کمک به کاهش وزن.
34. ضد تشنج.
35. کاهش درد و سفتی عضلات ناشی از تشنجات.
36. آبرسان و نرم کننده پوست خشک.
37. از بین برنده ترک های پوست.
38. کاهش چین‌ و چروک پوست.
39. جایگزینی برای آنتی بیوتیک ها.
40. درمان التهاب مثانه.
41. ازبین‌ بردن علائم هاری.
42. تقویت مو و کاهش ریزش آن.
43. درمان شوره سر.
44. درمان آکنه و جلوگیری از بروز آن.
45. درمان عفونت های موضعی و دمل های چرکی.
46. درمان عفونت‌های گوش.
47. درمان سینوزیت.
48. درمان تبخال و تبخال تناسلی.
49. درمان مالاریا.
50. درمان سوختگی های سطحی.
51. درمان اگزما.
52. درمان گزیدگی حشرات.
53. درمان اسپاسم معده.
54. درمان التهاب لوزه ها.
55. ملین و درمان کننده یبوست.
56. کاهش عوارض جانبی شیمی درمانی.
57. کاهش علائم آنفولانزا و سرماخوردگی مانند آبریزش بینی.
58. درمان عفونت قارچی زنان(کاندیدا آلبکنس) بصورت واژینال.
59. پیشگیری و درمان انواع سرطان مانند سرطان سینه، مغز و غدد لنفاوی.
60. اگرچه دمنوش گیاهی اکیناسه حاوی کافئین نیست، اما بر کافئینی که از سایر نوشیدنی ها مصرف می کنید تأثیر می گذارد. گیاه اکیناسه بدن را وادار می کند تا کافئین را با سرعتی کندتر از حد معمول تجزیه کند.

عوارض و موارد منع مصرف گیاه اکیناسه

تمامی گیاهان دارویی و داروهای گیاهی باید طبق دستور پزشک متخصص طب سنتی مصرف شوند. از مصرف خودسرانه آن ها بپرهیزید.

• در صورت داشتن حساسیت به این گیاه ممکن است علائمی مانند خارش، تورم و درد مفاصل را تجربه کنید.
• مصرف بیش از حد گیاه سرخارگل ممکن است باعث افزایش هورمون‌های استروژن در بدن شود و در برخی افراد می‌تواند به علت این افزایش باعث مشکلاتی مانند نارسایی قلبی و عروقی شود.
• مصرف زیاد اکیناسه ممکن است باعث مشکلات گوارشی، گیجی و تهوع، سردرد، سرگیجه، خواب آلودگی، اسهال، تب، خشکی دهان، درد مفاصل و ماهیچه ها، استفراغ، درد معده، گلودرد و بی حسی زبان شود. در شرایط نادر ممکن است باعث مشکلات کلیوی، قلبی و کبدی نیز شود.
• افرادی که طبع گرم دارند بهتر است با مصلح آن مصرف کنند.
• زنان باردار و مادران شیرده نباید گیاه اکیناسه را مصرف‌ نمایند.
• برای درمان یبوست، روزانه بیشتر از دو فنجان چای اکیناسه ننوشید زیرا مصرف بیش‌ از حد آن، نتیجه عکس دارد.
• گیاه سرخارگل می‌تواند خروج کافئین از بدن را مختل و به تاخیر بیندازد، لذا مصرف این گیاه همراه با نوشیدنی‌های کافئین‌دار، سبب افزایش غلظت کافئین خون شده و عوارض جانبی نظیر عصبانیت، سردرد و افزایش ضربان قلب را به همراه خواهد داشت.
• مصرف گیاه اکیناسه بیشتر از ۸ هفته بطور مداوم توصیه نمی‌گردد و در مواردی که بصورت تزریقی استفاده می‌شود عوارضی کوتاه مدتی، چون تب، استفراغ و تهوع در بر دارد.
•  مصرف گیاه سر خارگل همزمان با داروی وارفارین تداخل ایجاد می کند.
• در شرایط حاد و پیشرفته لوکوزیس و بیماری های خود ایمنی منع مصرف دارد.
• در شرایط حاد و پیشرفته ای مثل ایدز و عفونت HIV منع مصرف دارد.
• مصرف گیاه در شرایط حاد و پیشرفته ای چون سل مجاز نمی باشد.
• در بیماران دیابتی تجویز فرم تزریقی گیاه باید با احتیاط صورت بگیرد.
• مصرف خوراکی فرآورده های حاوی گیاه در خردسالان، بدون مشورت پزشک توصیه نمی گردد.

روش های مصرف گیاه اکیناسه

از گیاه اکیناسه به صورت های تازه و خشک شده،  چای و دمنوش، قرص، روغن، کپسول، کرم و پماد، عصاره و اسانس و عرق استفاده می شود.

برای درمان عفونت های ادراری، باید هر روز دو هفته یک فنجان چای اکیناسه بنوشید.

از کرم های اکیناسه برای درمان مشکلات مختلف پوستی مانند اگزما، پسوریازیس و گزش حشرات استفاده کنید.

مصرف عطر و گیاه اکیناسه باعث افزایش تولید دوپامین (هورمونی برای خوشحالی) و کاهش سطح هورمون کورتیزول (هورمون استرس) می شود. از این رو، چای اکیناسه به دور از استرس و فشار روانی به داشتن روحیه ای آرام کمک می کند.

مصرف یا استفاده منظم گیاه اکیناسه می‌تواند موی‌تان را ضخیم‌تر نماید. توصیه‌می‌شود زمانی که چای اکیناسه را بر مو و پوست سرتان می‌گذارید، برای افزایش جریان خون در پوست سر و تقویت فولیکول‌های مو، مو و پوست سرتان را ماساژ دهید.

اگر دچار حساسیت فصلی هستید، نوشیدن چای اکیناسه قادر است حساسیت را کاهش دهد. به عنوان نمونه، چای اکیناسه بسیاری از علائم تب یونجه همچون آبریزش چشم، مشکلات تنفسی و آبریزش بینی را درمان‌ می کند.

وقتی به عنوان دهانشویه استفاده می شود، زخم های دهان را بهبود می بخشد.

نوشیدن دمنوش اکیناسه، خوردن آن یا استفاده از کرم دارویی اکیناسه می‌تواند خطر پیشرفت عفونت‌های واژن را کاهش‌دهد.

طرز تهیه چای اکیناسه

آب را بجوشانید، سپس یک مشت گیاه تازهیا خشک اکیناسه را درون آب بریزید و یا در یک فنجان، یک قاشق چای خوری گیاه خشک اکیناسه بریزید و سپس آب داغ را اضافه کنید. 10 تا 15 دقیقه صبر کنید تا دمنوش شما آماده شود؛ سپس می توانید عسل، لیمو و غیره اضافه و میل کنید.

باید روزانه دو فنجان چای سرخارگل بنوشید تا نتایج قابل توجهی به دست آید. هرگز بیش از 2 فنجان چای روزانه ننوشید؛ زیرا مصرف زیاد آن زیان بخش است.

کمی بعد از مصرف چای یا عصاره، زبان دچار سوزش یا بی حسی می شود. نگران نباشید، این واکنش بی خطر است.

برخی از داروهای موجود در  داروخانه ها که در  آن ها اکیناسه وجود  دارند عبارتند از: عصاره اکیناسه، ساپلاس مدز (اکیناسه + ویتامین C + زینک)، کپسول یوروسپاسمد، فیتوکلد، ایمواستیم، ایمونستیم طلایی، اکینافورت، ویتاکلد آرایکس، ایمونوساپورت، هرباکلد، ایمونیل فلور، پروپولید پروپول بیبی، اورتو اکینید، اکیناید فریز، ایموکپ، اکی پل، فیتوگریپ، اسپری ضد التهاب اکینید و اکیناسه به همراه ویتامین C و روی (زینک).

منبع: تیم تولید محتوای طبایع