دوران پس از زایمان که در فرهنگ دینی از آن به نفاس یاد می‌شود دارای تغییرات جسمی زیادی برای مادران است. این دوران حدود 4 تا 6 هفته به طول می‌انجامد. پس از زایمان، مادر حدود 8 کیلوگرم وزن از دست می‌دهد که وزن فرزند و خون و مایعی است که از بدنش خارج می‌شود.
تغییرات پس از زایمان
افسردگی بعد از زایمان
این عارضه علائمی مثل: بی‌ثباتی رفتاری، بی‌انگیزگی، احساس پوچی، ناامیدی، زودرنجی، گریه بی‌دلیل و بی‌خوابی دارد. نوسان هورمون‌ها بعد از زایمان، اصلی‌ترین دلیل این افسردگی است. به علاوه، مواردی از قبیل استرس و کم‌خوابی به خاطر مراقبت زیاد از نوزاد نیز می‌تواند از عوامل بروز این مشکل باشد. اگرچه این علائم تنها در هفته‌های اول بعد از زایمان پدیدار می‌شوند اما در صورت طولانی شدن، باعث افسردگی حاد خواهد شد.
درد های بعد از زایمان
این درد ها کاملا طبیعی است و در نواحی قفسه سینه، شکم، کمر و دستگاه تناسلی احساس می‌شوند. بعد از زایمان، رحم منقبض شده و به حالت عادی خود بازمی‌گردد. این فرآیند، که با ترشح هورمون اوکسی توسین همراه است، تقریبا دردناک می‌باشد و اگر شما به صورت سزارین زایمان کرده باشید، شدت این دردها نیز بیشتر خواهد بود.
خشکی رحم
یکی از مشکلات رایج مادران پس از زایمان، خشکی رحم بوده که علت آن، تغییر ناگهانی میزان هورمون‌ها است. به محض این که سطح هورمون‌های بدن به ثبات برسد این مشکل نیز برطرف خواهد شد.
بزرگ ماندن شکم
بعضی از مادران حتی تا چند ماه پس از زایمان نیز بزرگی شکم خود را حفظ می‌کنند و این امری عادی و طبیعی است.
پستان ها
در روزهای اول بعد از زایمان آغوز (شیر مادر) که حاوی پروتئین بیشتر و مواد ایمن سازی مشابه واکسن است در پستان‌ها تولید و ترشح آن تا 5 روز ادامه یافته و سپس به شیر تبدیل می‌شود. تغذیه نوزاد با آغوز در روزهای اول پس از تولد بسیار مفید و ضروری است. مقدار شیر در افراد مختلف، متفاوت است و بستگی به دفعات شیردهی، رژیم غذایی و حالات روحی مادر دارد.
توجه
رژیم غذایی مادران شیرده در مقایسه با غذای زنان باردار نیاز به کالری و پروتئین بیشتری دارد. زیرا باید پروتئین، کلسیم و سایر موادی که مادر در اثر شیردهی از دست می‌دهد تامین شود. ضمناً برای جلوگیری از کم‌خونی و کمبود ویتامین‌ها مصرف روزانه یک قرص آهن و یک قرص مولتی ویتامین تا سه ماه پس از تولد نوزاد، برای مادر تجویز می‌شود. این تفاوت تغذیه از نظر کمیت چندان تفاوتی ندارد بلکه تأمین کیفیت تغذیه مورد توجه است.
توصیه های پس از زایمان
- تا چند روز پس از زایمان، رحم پر از لخته‌های خونی و سنگین است به همین دلیل هنوز احساس سنگینی می‌کنید. بهتر است چند روز فقط استراحت کنید.
- مادرانی که در دوران پس از زایمان هستند باید غذای لطیف بخورند.
- پس در این دوران دستورات زیر را رعایت بفرمایید:
- غذاهایی مانند سوپ‌های رقیق با گوشت جوجه، آب سیب، حریره‌ای که به آن آسیاب شده بادام درختی، فندق و بادام هندی خام اضافه شده است، تخم‌مرغ عسلی و عصاره گوشت میل کنید.
- هم‌چنین سه روز پیاپی یک قاشق مرباخوری تخم شنبلیله را پس از شستن با آب سرد با یک فنجان آب جوش ده دقیقه دم‌کرده، صاف کرده و بنوشید.
- حتما از شکم‌بند استفاده کنید. ( بستن با یک شال یا روسری بزرگ نیز کفایت می‌کند)
- از شستشوی خود با آب سرد و حمام کردن با آب سرد یا ماندن در هوای سرد حمام نیز خودداری بفرمائید.
- هرگز لباس زیر و شلوار تنگ نپوشید زیرا رحم را به پایین فشار می‌دهد.
مجموعه این دستورات موجب تقویت رحم شما خواهد شد.
منبع: همکار متخصص طب‌سنتی سرکار خانم دکتر الهام اختری
