پیشگیری و درمان آب مروارید در پزشکی جدید

آب مروارید چیست؟

آب مروارید زمانی رخ می دهد که عدسی شبکیه چشم شفاف بودن وسلامت خود را از دست بدهد و کدر و تیره گردد و باعث اختلال در بینایی شخص شود. از عوامل به وجود آورنده این بیماری میتوان افزایش سن، دیابت، ضربه به چشم، وراثت، مشکلات زمان جنینی، نور شدید آفتاب در مدت زیاد و مصرف الکل و سیگار اشاره کرد. علائم این بیماری عواملی مثل تار شدن، کمرنگ شدن، کم شدن دید، دو بینی، حساسیت به نور، بالا رفتن سریع شماره عینک می تواند باشد.

معمولا بر اثر نوع و تاثیر این بیماری روش های درمانی مختلفی دارا می باشد. در زیر با انواع آن و روش های درمانی بیشتر آشنا خواهیم شد.

انواع آب مروارید 

این بیماری شایع‌ترین علت کاهش بینایی در افراد بالای 40 سال و همچنین عامل اصلی نابینایی در سراسر جهان است. انواع آن شامل موارد زیر است:

1. آب مروارید ساب کپسولار که در پشت عدسی چشم رخ می‌دهد. افراد مبتلا به دیابت یا افرادی که بیش‌ازحد داروهای استروئیدی استفاده می‌کنند، در خطر بیشتری برای ابتلا به آب مروارید ساب کپسولار قرار دارند.
2. آب مروارید هسته‌ای که در مرکز عدسی شکل می‌گیرد.که در اثر افزایش سن اتفاق می‌افتد.
3. آب مروارید کورتیکال که در قشر عدسی شکل می‌گیرد و با کدورت‌های سفید و کره‌ای شکل همراه است که در محیط عدسی‌ها شروع‌شده و تا مرکز عدسی پیش می‌روند. این نوع از بیماری در قشر عدسی رخ می‌دهد. یعنی بخشی از عدسی که هسته مرکزی را احاطه می‌کنند.

عوامل ایجاد این بیماری از نظر پزشکی جدید چیست؟

عدسی‌های چشم تقریباً مانند لنز دوربین عمل کرده و برای دید واضح، نور را روی شبکیه متمرکز می‌کنند. همچنین تمرکز چشم را تنظیم می‌کند و این به ما اجازه می‌دهد تا همه چیز را از فاصله‌ی نزدیک و دور به وضوح ببینیم.

عدسی‌های عمدتاً از آب و پروتئین ساخته شده‌اند. پروتئین به صورتی در این عدسی‌ها تنظیم شده است. که عدسی را شفاف نگه می‌دارد و اجازه می‌دهد تا نور از آن عبور کند.

اما با افزایش سن، مقداری از پروتئین‌ها ممکن است متراکم شوند و شروع به پوشاندن و کدر شدن قسمت کوچکی از عدسی ها کنند. این عارضه همان آب مروارید است و با گذشت زمان، ممکن است بیشتر شود و نواحی بیشتری از عدسی بپوشاند و باعث می شود تا دید چشم دشوارتر گردد.

هیچ کس با اطمینان نمی‌داند که چرا عدسی چشم با افزایش سن تغییر می‌کند و باعث ایجاد این مشکل می‌شود؛ اما محققان در سراسر جهان عواملی را شناسایی کرده‌اند که ممکن است باعث ایجاد آب مروارید شوند یا در ارتباط با ایجاد آب مروارید باشند.

علاوه بر پیشرفت سن، عوامل خطر آن شامل موارد زیر می‌باشند:

• اشعه ماوراء بنفش
• دیابت
• فشار خون
• چاقی
• سیگار کشیدن
• استفاده طولانی مدت از داروهای کورتیکواستروئید
• داروهای استاتین که برای کاهش کلسترول استفاده می‌شود
• آسیب دیدگی یا التهاب قبلی
• جراحی قبلی چشم
• درمان جایگزینی هورمون (هورمون تراپی)
• مصرف بسیار زیاد الکل
• نزدیک بینی زیاد
• سابقه خانوادگی

یک تئوری برای تشکیل آب مروارید این است که بسیاری از موارد ابتلا به این بیماری ناشی از تغییرات اکسایشی در عدسی چشم انسان هستند. این امر توسط مطالعات تغذیه ای ثابت شده است. که نشان می‌دهند که میوه ها و سبزیجات حاوی مقدار زیادی آنتی اکسیدان ممکن است به جلوگیری از انواع خاصی از آن کمک کنند.

علائم و نشانه‌های آب مروارید از نظر پزشکی مدرن چیست؟

در ابتدا، این مشکل تأثیر کمی در بینایی شما دارد. ممکن است متوجه شوید که دید شما کمی تار شده است. مانند نگاه کردن از یک شیشه‌ی مه‌آلود به اجسام یا دیدن یک نقاشی امپرسیونیستی.

ممکن است آب مروارید باعث شود نور خورشید یا لامپ بسیار روشن یا درخشان به نظر برسد. یا ممکن است هنگام شب در هنگام رانندگی متوجه شوید که چراغ‌های ماشین‌هایی که از روبه‌رو می‌آیند تابش نور بیشتری نسبت به گذشته داشته باشند. ممکن است رنگ‌ها مانند گذشته روشن به نظر نرسند.

نوع آب مروارید شما دقیقاً روی علائمی که تجربه می‌کنید و زمان بروز آن‌ها تأثیر می‌گذارد. هنگامی که یک آب مروارید هسته‌ای برای اولین بار ایجاد شود می‌تواند باعث بهبود موقت در دید نزدیک شما شود.

متأسفانه، این بینایی بهبود یافته کوتاه مدت است و با بدتر شدن آب مروارید از بین می‌رود. از طرف دیگر، آب مروارید ساب کپسولار ممکن است تا زمانی که پیشرفت زیادی نکرده است، علائمی ایجاد نکند.

اگر فکر می‌کنید مبتلا به آب مروارید هستید، برای معاینه به یک متخصص چشم پزشک مراجعه کنید.

درمان به روش غیر جراحی

درمان زودهنگام آب مروارید با هدف بهبود کیفیت بینایی شما انجام می‌شود. هنگامی که علائم آب مروارید ظاهر می‌شود، ممکن است دچار بینایی کدر یا تار، حساسیت به نور، ضعف بینایی در شب، دوبینی و تغییر در شماره ی عینک شوید. برخی تغییرات بخصوص می‌توانند این علائم را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهند.

علائم آب مروارید ممکن است با عینک جدید، عینک آفتابی ضد انعکاس نور (anti-glare) یا لنزهای ذره بینی بهبود یابند. برای کاهش علائم، رنگ‌ها و روکش‌های خاصی نیز می‌توان به عدسی‌ها افزود. حتی با تغییر دادن لامپ‌ها یا چراغ مطالعه در موقعیت بهتر می‌توان به این وضعیت کمک کند. متخصص چشم پزشک ممکن است به شما توصیه کند که علاوه بر عینک آفتابی با کیفیت، هنگام خروج از خانه از کلاه نقاب‌دار (سایه بان دار) نیز استفاده کنید تا از پیشرفت بیشتر آب مروارید جلوگیری شود.

چه زمانی آب مروارید اختلالی در زندگی‌تان ایجاد می‌کند؟ 

برخی از تغییرات در سبک زندگی ممکن است عمل جراحی آب مروارید را برای بهبود بینایی‌تان به‌اندازه کافی به تأخیر اندازد. اما جراحی برداشتن آب مروارید هنگامی توصیه می‌شود. که از دست رفتن بینایی‌تان اختلالاتی را در فعالیت‌های روزمره مانند رانندگی، مطالعه یا تماشای تلویزیون ایجاد کند.

بااین‌وجود، این نکته بسیار حائز اهمیت است. که روند درمان آب مروارید شما با انجام مشاوره صحیح و با توجه به تأثیر کاهش دید شما انجام گیرد. به‌عنوان‌مثال، اگر بینایی شما به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است، حتی هنگامی که از بهترین روش‌های اصلاحی استفاده می‌کنید، باید توصیه‌های لازم در مورد خطرات زیادی که در رابطه با رانندگی و کار با تجهیزات و ماشین آلات بزرگ برای شما وجود دارد، دریافت کنید.

اگر یک چشم آب مروارید قابل توجهی داشته باشد و چشم دیگر این گونه نباشد، ممکن است قادر نباشید که در مورد اختلاف بین آن دو را مشخص کنید. اگر پزشک شما در مورد این موضوع صحبت نکرده است، از او سؤال کنید.

درمان جراحی آب مروارید چیست؟

اگر اقدامات غیر جراحی کمکی نکند، جراحی تنها درمان مؤثر خواهد بود. عمل جراحی در صورتی در نظر گرفته می‌شود که آب مروارید پیشرفت کرده و بینایی را کاهش داده باشد تا جایی که اختلالی را در سبک زندگی و فعالیت‌های روزانه شما ایجاد کرده باشد.

اما اگر علاوه بر آب مروارید بیماری‌های چشمی دیگری نیز دارید، در مورد خطرات، مزایا، گزینه‌های جایگزین و نتایج مورد انتظار از این عمل با پزشک خود صحبت کنید. شما و متخصص چشم‌ پزشکتان باید با هم در این مورد تصمیم بگیرید.

جراحی آب مروارید دارای چه مراحلی می‌شود ؟

جراحی شامل از بین بردن عدسی کدر و تار شده و تعویض آن با یک لنز مصنوعی می‌باشد. بیشتر جراحان چشم که عمل جراحی آب مروارید را انجام می‌دهند هنگامی که دید اصلاح شده 50/20 یا بدتر باشد، عمل جراحی را در نظر می‌گیرند. دید 50/20 بر عملکرد شغلی و همچنین فعالیت‌های روزانه، به‌ویژه رانندگی تأثیر می‌گذارد.

جراحی معمولاً در هر بار برای یک چشم انجام می‌شود. این کار برای به حداقل رساندن عوارض احتمالی انجام می‌شود. جراحی در یک مرکز جراحی، به صورت سرپایی و با بی‌حسی موضعی انجام می‌گیرد. معمولاً بیماران بلافاصله بعد از عمل مرخص می‌شوند.

دستورالعمل‌هایی برای استفاده از پچ محافظ چشم به شما داده می‌شود که برای محافظت از چشم خود، در اولین شب بعد از عمل، باید از آن استفاده کنید. بعد از اولین مراجعه بعد از عمل، معمولاً به شما توصیه می‌شود برای چند شب آینده یک چپ محافظ شبانه بپوشید.

برای یک هفته یا دو هفته اول بعد از عمل باید استراحت کنید و تا حدی که امکان دارد از هر گونه بلند کردن اجسام سنگین و خم شدن خودداری کنید. داروهای بعد از عمل حدوداً برای سه یا چهار هفته تجویز می‌شوند.

سه روش متداول برای جراحی از بین بردن آب مروارید وجود دارد:

روش Phacoemulsification 

فیکو امولسیفیکیشن (عمل جراحی آب مروارید) رایج‌ترین نوع روش جراحی برای از بین بردن آب مروارید است که امروزه انجام می‌شود. در این روش از یک دستگاه اولتراسونیک با سرعت بسیار زیاد استفاده می‌شود و امواج از طریق یک برش بسیار ریز وارد چشم می‌شود.

این دستگاه امواج فراصوت را به عدسی وارد کرده و آن نرم و به دقت تجزیه می‌کند و اجازه می‌دهد تا عدسی با مکش خارج شود.

سپس جراح عدسی مصنوعی را وارد چشم می‌کند. بسته به نوع برش ایجاد شده، ممکن است برای بستن زخم فقط به یک بخیه نیاز باشد (یا اصلاً نیاز نباشد). این روش درمانی نیز “جراحی آب مروارید برش کوچک” نامیده می‌شود.

جراحی خارج کپسولی 

این روش شبیه به فیکو امولسیفیکیشن است اما برش بسیار بزرگ‌تری ایجاد می‌شود به‌طوری‌که هسته یا قسمت مرکزی عدسی در یک قطعه برداشته می‌شود. (نیمه پشتی از لایه‌ی پوشش بیرونی آن در جای خود باقی می‌ماند.)

از آنجا که برش بزرگ‌تر است، برای بستن زخم چند بخیه مورد نیاز است. امروزه این عمل به دلیل عوارض احتمالی، بهبودی کندتر و آستیگماتیسم ناشی از آن، کمتر انجام می‌شود.

جراحی  داخل کپسولی 

در طی این روش نادر، کل عدسی و کپسول آن از طریق یک برش بزرگ برداشته می‌شود. جراحان ممکن است از این روش برای درمان این بیماری بسیار پیشرفته یا یک جراحت استفاده کنند.

همه‌ی موارد ابتلا به آب مروارید نیاز به جراحی ندارند 

به خاطر داشته باشید که درمان این بیماری با روش جراحی ممکن است در مواردی لازم نباشد: اگر شیوه زندگی شما تحت تأثیر این مسئله قرار نگیرد، بینایی شما به دلیل مشکلات و بیماری‌های دیگر چشم بهبود نمی‌یابد، یا عینک یا لنزهای تماسی می‌توانند دید شما را به طور چشمگیری بهبود ببخشند.

پیشگیری 

گرچه مباحث قابل توجهی در مورد جلوگیری از این مسئله وجود دارد، تعدادی از مطالعات حاکی از آن است که برخی مواد مغذی و مکمل‌های غذایی ممکن است خطر ابتلا را کاهش دهند.

یک مطالعه 10 ساله نشان داد که دریافت بیشتر ویتامین E در رژیم غذایی و کاروتنوئیدهای لوتئین و زاگزانتین از مواد غذایی و مکمل‌ها، با كاهش قابل توجه خطرات بروز آب مروارید در ارتباط دارد.

منابع غذایی سرشار از ویتامین E شامل تخمه آفتابگردان، بادام و اسفناج می‌باشند. منابع خوب لوتئین و زاگزانتین شامل اسفناج، کلم و سایر سبزیجات دارای برگ سبز هستند.

مطالعات دیگر نشان داده‌اند که ویتامین‌های آنتی‌اکسیدانی مانند ویتامین C و غذاهای حاوی اسیدهای چرب امگا 3 ممکن است خطر ابتلا را کاهش دهند.

قدم دیگری که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا بردارید، استفاده از عینک آفتابی در هنگام خارج شدن از منزل است که می‌تواند به طور 100 درصد از چشمانتان در برابر اشعه UV خورشید محافظت کند.