اتنوفارماکولوژی گیاهان دارویی جلگه دشتستان در منطقه زیرراه (توز) استان بوشهر

زمینه: دانش اتنوفارماکولوژی یک فرصت بی همتا را برای همکاری میان رشته ای در بین پژوهشگران گیاهشناسی، فارماکولوژی، سم شناسی، شیمی، آنتروپولوژی و جامعه شناسی فراهم می آورد. هدف این پژوهش شناخت گیاهان دارویی است که به صورت سنتی در منطقه باستانی توز در جلگه زیرراه دشتستان کاربرد دارویی دارند.

مواد و روش ها: داده های اتنوفارماکولوژیک گیاهان دارویی از 23 نفر آگاه بومی منطقه باستانی توز در جلگه زیرراه دشتستان به صورت مصاحبه حضوری گرداوری شده و شاخص های فراوانی نسبی ثبت (Relative Frequency of Citation) و شاخص اهمیت فرهنگی (Cultural Importance Index) برای هر گیاه دارویی محاسبه شد.

یافته ها: به طور کلی 131 گونه گیاه دارویی در منطقه باستانی توز در جلگه زیر راه دشتستان استان بوشهر مربوط به 62 خانواده شناسایی گردید. گیاهان پنیرک (Malva sylvestris)،آویشن شیرازی (Zataria multiflora)، هلیله (Terminalia chebula)، زیره سبز (Cuminum cyminum)، رازیانه (Foenicum vulgare)، لعل بیابان (Olivera decumbens)، گل گاوزبان (Echium amoenum)، هلپه (Teucrium polium)، شاهدانه (Cannabis sativa) و خشخاش (Papaver somniferum) بالاترین اهمیت فرهنگی را در منطقه داشتند. گیاهان چشم بغیض (Ducrosia anethifolia Bioss)، سیاهدانه (Nigella sativa)، لگجی (Capparis spinosa) و گزنه (Urtica dioica) نیز دارای بالاترین فراوانی ثبت نسبی را از خود نشان دادند. شایع ترین کاربرد دارویی گیاهان به ترتیب برای بیماری های گوارشی، بیماری های زنان و زایمان و بیماری های پوستی بود.

نتیجه گیری: تنوع گسترده ای از گیاهان دارویی در منطقه باستانی توز در جلگه زیرراه دشتستان، با همان کاربردهای درمانی که در طب سنتی ایران رایج بوده وجود دارد ولی مردم این منطقه شماری از گیاهان را برای درمان بیماری هایی به کار می برند که ویژه این منطقه است و پژوهش پیرامون این گیاهان دارویی می تواند آغازگر راهی برای کشف داروهای جدید در عرصه درمان باشد.