دیابت در بارداری به شرایطی گفته می‌شود که افزایش قندخون بیش از حد نرمال، برای اولین بار در طی دوران بارداری دیده شود. این مشکل، تقریباً در 2 تا 5 درصد از زنان بروز می‌کند. البته باید بدانیم که این نوع دیابت فقط در دوره بارداری به وجود می‌آید و در اکثر افراد با اتمام بارداری، پایان می‌یابد. علت دقیق این بیماری مشخص نیست، ولی وجود برخی از سرنخ‌ها، در تشخیص زودرس این بیماری مؤثر است. برای آشنایی با این مشکل شایع و نحوه پیشگیری و کنترل آن، در ادامه با ما همراه باشید.
آزمایش تشخیص قند خون در بارداری
دیابت بارداری، زمانی اتفاق می‌افتد که هورمون‌های بارداری، با قابلیت تنظیم قندخون بدن دچار تداخل می‌شوند. معمولاً تشخیص این مشکل از روی علائم دشوار است چون این علائم به مشکلات شایع دوران بارداری، بسیار نزدیک هستند. به همین دلیل است که آزمایش تشخیص این نوع دیابت، بسیار مهم است.
برای تشخیص معمولاً یک تست شایع در زمان 24 تا 28 هفته بارداری انجام می‌شود. در این تست، قندخون ناشتای مادر، اندازه‌گیری می‌شود.
بعد از این 75 گرم گلوکز خوراکی به مادر داده می‌شود و یک ساعت، دوساعت و سه ساعت بعد از مصرف آن، قند مادر بررسی می‌شود. از این سه بررسی جداگانه، اگر دو مورد آن بالاتر از حد نرمال باشد یا اگر قند ناشتا بالاتر از 95 با 100 باشد، تشخیص دیابت بارداری است.
چه عوامل زمینه‌ای ممکن است در دوران بارداری به دیابت منجر شود؟
تعدادی ریسک فاکتور یا عوامل خطر برای دیابت بارداری ذکر شده است که:
- اضافه وزن بیش از حالت عادی در دوره بارداری
- داشتن اضافه وزن قبل از بارداری
- فعالیت روزمره کم
- سابقه دیابت در حاملگی‌های قبلی
- سابقه دیابت در خانواده درجه یک
- بیشتر بودن وزن نوزاد قبلی خانم از 4 کیلو و 100 گرم
- داشتن سابقه سقط جنین یا زایمان نوزاد نابالغ
- داشتن سن بالای 25 سال در بارداری خصوصاً بارداری اول
- چند قلو باردار بودن.
- ابتلاء به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و اختلال اکانتوسیس نیگریکانس یا بیماری‌های دیگر
- فشار خون بالاتر از 135/80
عوارض دیابت بارداری برای نوزاد
- بزرگ شدن و افزایش وزن جنین (بیش از 4 کیلوگرم): یک جنین بزرگ ممکن است هنگام زایمان به مادر خود نیز آسیب وارد کند. گاهی اندازه جنین مناسب نبوده و مادر می‌بایست تحت عمل سزارین (جراحی به منظور خروج جنین) قرار گیرد.
- تولد زودهنگام جنین
- مشکلات تنفسی حین تولد نوزاد
- افت قند خون نوزاد
عوارض دیابت بارداری برای مادر
- پره اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی
- افزایش فشار خون بارداری
- اضافه وزن بیش از اندازه مادر
علائم دیابت بارداری
* تشنگی غیر عادی
* تکرر ادرار
* خستگی
* حالت تهوع
* عفونت‌های مکرر واژن، مثانه و پوست
* تاری دید
با چه راهکارهایی می‌توان از دیابت بارداری پیشگیری کرد؟
با توجه به عوارضی که دیابت برای جنین و مادر باردار می‌‌تواند داشته باشد، پیشگیری و کنترل دیابت در طی دوران بارداری ضروری است.
- استفاده از میوه و سبزیجات و غذاهایی که فیبر بالایی دارند.
- انجام ورزش‌های متعادل مانند پیاده‌روی ملایم روزانه هم در دوره قبل از بارداری و هم بعد از آن، اصلاح وزن و بازگشت به وزن نرمال، قبل از بارداری.
- از دیدگاه طب سنتی، اعتقاد بر این است که خانم‌ها قبل از اقدام به بارداری، توسط طبیب حاذق طب سنتی، مورد معاینه قرار بگیرند.
- نکته مهم دیگر این که مادری که باردار است حتی قبل از بارداری باید تلاش کند که به هیچ عنوان، یبوست نداشته باشد.
- همچنین درحوزه تغذیه، باید از درهم خوری و خوردن چند نوع غذا با هم اجتناب کند.
- از پرخوری بیش از حد و کم‌خوری بیش از حد دوره بارداری باید جلوگیری بشود؛ یعنی غذا در حد متعادل باید خورده بشود.
- مادر باید سعی کند از همه گروه‌های غذایی در رژیم غذایی در حد متعادل استفاده کند.
- افراط در مصرف قند و کربوهیدرات و پرخوری نباید اتفاق بیفتد.
- همچنین یک ورزش ملایم، وزن متناسب و سلامت همه اندام‌ها که در شرح حال طب سنتی، مشخص می‌شود در پیشگیری موثر است.
- افزایش وعده‌های غذا و کاهش حجم آن، خوردن غذاهایی با هضم آسان و فاقد قند مضر (پرهیز از هر غذایی که منجر به نفخ و سنگینی و افزایش قند خون می‌شود) نیز مفید است.
- صبحانه مهم‌ترین وعده غذایی برای افراد مبتلا به دیابت است.
راهکارهای درمان دیابت برای مادر باردار
برای درمان دیابت در طب جدید، اگر قند خیلی بالا نباشد با تجویز ورزش و نرمش روزانه، اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی معمولاً قند کنترل می‌شود، اما اگر اصلاح نشود، توصیه به مصرف انسولین و در بعضی از موارد داروهای خوراکی می‌شود.
آن چیزی که الان بیشتر شایع است، استفاده از انسولین به شکل تزریقی است.
در توصیه‌های طب سنتی، برای کسی که برای درمان دیابت بارداری مراجعه کند، به شرطی که قندخون خیلی بالا نباشد و فقط کمی با حد نرمال فاصله داشته باشد، می‌شود با رژیم‌های غذایی و اصلاح سبک زندگی، قند را کنترل کرد، البته ورزش باید حتماً به سبک زندگی اضافه شود.
توصیه‌های غذایی
طب سنتی، استفاده از موادغذایی خاصی را برای دیابت بارداری توصیه می‌کند:
- نان تازه سبوس‌دار و برشته شده
- گوشت گوسفند جوان
- روغن زیتون در طبخ غذا با حرارت ملایم
- میوه‌هایی مانند گلابی، انار ملس و کاهو
- آب میوه‌های مانند آب سیب، آب هویج
- بادام درختی، شیربادام
- افزودن شوید، گشنیز به برنج یا سوپ و آش
- شوید پلو، ماش پلو
- تخم مرغ عسلی نیم برشت (تخم مرغ 5 دقیقه در آب در حال جوش، آبپز شود).
- خورشت سیب درختی، خورشت به، خورش هویج، خورشت کدو سبز، خورشت فسنجان با بادام
- استفاده از آش‌هایی که چرب نیستند اما قوامی دارند که می‌توانند از ابتلاء به یبوست پیشگیری کنند. مانند آش و سوپ‌هایی که در آن‌ها از بال مرغ، جو، ماش، سبریجاتی مانند گشنیز و جعفری و کمی برنج استفاده شده باشد.
- غذاهای آبپز و بخارپز
البته مادران دیابتی با قند کنترل نشده و البته با مشورت پزشک، بهتر است مصرف برنج را خیلی محدود کنند و از سوپ و آش بیشتر بهره ببرند.
پرهیزات غذایی
موادغذایی زیر لیستی از مواردی است که برای افراد مبتلا به دیابت مضر است، که ممکن است پزشک شما با تشخیص وضعیت شما، مصرف برخی از موارد زیر را با دوز مصرفی و زمان مشخص، مجاز بداند.
- باقلا
- جگر
- مغز حیوانات
- گوشت شتر، بز و گاو
- سیرابی شیردان
- الویه
- کشک
- ذرت و ذرت مکزیکی
- سیب زمینی و برنج خیلی محدود
- سنجد
- غذاهای کنسرو شده
- غذاهای تهیه شده از آرد و نشاسته مانند رشته و ماکارانی
- پنیر پیتزا، بادمجان، عدس، کلم، قارچ
- سوسیس و کالباس فست فود، سرخ کردنی‌ها
- سرکه و ترشیجات
- میوه‌جات ترش مانند کیوی
- هندوانه، موز، انبه، آناناس
- ذرت مکزیکی
- نان‌های فانتزی و خمیری
- بیسکویت و شیرینی تهیه شده از آرد سفید
- پرهیز از غذاهای شیرین، شور و تند
- آب سرد و شیر سرد (به خصوص در حالت ناشتا)
- حلیم
حرف پایانی…
- چک قندخون و وضعیت حرکت جنین و رشد آن باید در افرادی که مبتلا به دیابت بارداری هستند به طور منظم انجام شود.
- آزمایش قندخون مادر، شش تا 12 هفته بعد از زایمان هم باید ادامه داشته باشد تا رفع دیابت بارداری محرز شود.
حلاج
سلام وقت تون بخیر
خیلی ممنون از مطالب مفیدی که تو سایت ارائه میدین.
با عرض معذرت ، من ۳بار زایمان سزارین داشتم ،میتونم بادکش گرم روی شکم و رحم انجام بدم؟
من همیشه احساس سردی روی پوست بازوها و مخصوصن سردی زیاد روی شکم و نواحی آن دارم و دوره ماهیانه نامرتب که بیشتر بخاطر کمکاری تیرویید م هست آیا انجام بادکش واقعن باعث گرم شدن و بهبود این مشکلات من میشه و برای چند روز انجام بدم اثر خوب داره لطفن راهنمایی بفرمایین متشکرم.