پیشگیری و درمان سنگ کلیه در پزشکی جدید

سنگ کلیه چیست؟

سنگ کلیه بر اثر مواد داخل ادرار شکل می گیرد. اغلب سنگ های ریز با ادرار از داخل کلیه دفع می گردد ولی اگر میزان آن ها از حد معمول بزرگ تر گردد ممکن است باعث بسته شدن مجاری ادراری و شکم گردد. دلایل ایجاد این سنگ ها معمولا مصرف کم مایعات، چاقی، مصرف بیش از حد پروتئین، سدیم و ویتامین ث، بیماری های زمینه ای مثل پرکاری تیروئید، بیماری های روده و … می تواند باشد.

از نشانه آن درد ناحیه پهلو، پشت و کشاله ران و حتی بیضه ها که دردی همانند درد ضایمان می باشد، بی قراری، تعریق، حالت تهوع، فوریت در ادرار و موارد دیگر است. مصرف حدود یک تا دو لیتر آب و در روز و حمام آب گرم می تواند تا حدی در پیشگیری از این بیماری کمک کند و بعضی از داروهای گیاهی مانند گیاه گزنه و سایر داروها می توانند در درمان آن کمک کنند.

پیشگیری از سنگ کلیه در طب جدید به چه صورت است؟

ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی و برخی داروها می‌توانند برای پیشگیری از ایجاد سنگ کلیه کمک کنند.

تغییر شیوه زندگی

کارهای زیر برای پیشگیری از این بیماری مفید است:

• نوشیدن آب فراوان در طول روز به اندازه‌ای که احساس تشنگی نداشته باشیم و ادرار بی‌رنگ یا به رنگ زرد روشن باشد. در هوای گرم لازم است آب بیشتری بنوشیم.
• غذاهای پر اگزالات کمتر بخوریم. ریواس، چغندر، اسفناج، مغزیات، چای، شکلات و محصولات سویا اگزالات فراوانی دارند.
• در رژیم غذایی خود از نمک و پروتئین حیوانی کمتر استفاده کنیم.
• به خوردن غذاهای سرشار از کلسیم ادامه دهیم اما در خوردن مکمل حاوی کلسیم محتاط باشیم.

کلسیم موجود در غذاها احتمال ایجاد سنگ کلیه را زیاد نمی‌کند.

خوب است به طور کلی در این مورد با یک کارشناس تغذیه مشورت کنیم.

دارو برای پیشگیری

این داروها میزان نمک‌ها و املاح معدنی در ادرار را تنظیم می‌کنند و پزشک معالج بر پایه نوع سنگ دفع شده داروی مناسب را تجویز می‌نماید. به عنوان مثال شاید پزشک معالج برای پیشگیری از سنگ کلسیمی داروی افزایش‌دهنده ادرار از خانواده تیازیدها تجویز کند یا بنا به صلاح‌دید پزشک برای پیشگیری از سنگ ستراویتی، دوز کم آنتی‌بیوتیک برای مدت زمان طولانی لازم باشد.

درمان این بیماری در پزشکی جدید چیست؟

درمان سنگ کلیه بسته به نوع سنگ و علت آن متغیر است. در زیر انواع آن را بررسی میکنیم:

سنگ‌های کوچک با علائم حداقلی

بیشتر سنگ‌های کلیه نیازمند درمان تهاجمی نیستند. شما می‌توانید سنگ‌های کوچک را از طریق موارد زیر دفع کنید:

• نوشیدن آب. نوشیدن ۲ تا ۳ لیتر آب در روز به شست و شوی دستگاه ادراری کمک می‌کند. مایعات فراوان-عمدتاً آب- بنوشید تا ادراری شفاف یا تقریباً شفاف داشته باشید، مگر اینکه پزشکتان به شما چیز دیگری بگوید.
• مسکن درد. دفع یک سنگ کوچک ممکن است منجر به مقداری ناراحتی شود. برای تسکین درد خفیف، ممکن است پزشک برای شما مسکن‌هایی نظیر ایپوپروفن ، استامینوفن یا ناپروکسن سدیم تجویز کند.
• درمان طبی. پزشک ممکن است به شما دارویی بدهد که به دفع سنگ کلیه کمک کند. این نوع از داروها، معروف به مسدودکننده آلفا، عضلات حالب را به شل می‌کند و به شما کمک می‌کند سنگ کلیه را سریع‌تر و با درد کمتر دفع کنید.

سنگ‌های بزرگ و آن‌هایی که علامت دار می‌شوند

سنگ‌های کلیه‌ای که با روش‌های بالا درمان نمی‌شوند ( به علل بزرگی بیش از حد ، ایجاد خونریزی، آسیب کلیوی یا عفونت مداوم مجرای ادراری)ممکن است نیازمند درمان‌های گسترده‌تری باشند. این اقدامات جراحی شامل موارد زیر می‌شود:

• استفاده از امواج صوتی برای شکستن سنگ‌ها

• پزشک شما ممکن است در مورد برخی سنگ‌های کلیه خاص – بسته به اندازه و محل قرارگیری- اقدامی به نام سنگ شکنی برون اندامی (ESWL) را توصیه کند.

ESWL از امواج صوتی برای ایجاد لرزش‌های شدید (موج‌های شوکی) استفاده می‌کند که سنگ‌ها را به قطعات ریز تقسیم می‌کند که می‌تواند به ادرار دفع شود. این فرایند حدود ۴۵ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد و ممکن است درد متوسطی ایجاد کند، در نتیجه شما می‌تواند تحت تسکین بخشی یا بیهوشی خفیف باشید تا احساس درد نکنید.

ESWL می‌تواند منجر به دیدن خون در ادرار، کبودی در پشت یا شکم، خونریزی در اطراف کلیه و سایر اندام‌های نزدیک و ناراحتی ناشی از عبور قطعات سنگ از مجرای ادراری شود.

• جراحی برای برداشتن سنگ‌های بزرگ

• یک اقدام جراحی که به آن نفرولیتوتومی پوستی (PCNL) گفته می‌شود که درمان سنگ کلیه به کمک جراحی با استفاده از تلسکوپ‌های کوچک و ابزارهایی از طریق یک برش کوچک در پشت شما، برداشته می شود.

در طی جراحی، شما تحت بیهوشی عمومی خواهید بود و تا زمان بهبودی یک یا دو روز در بیمارستان بستری خواهید شد. پزشک شما ممکن است در صورت عدم موفقیت ESWL، این روش جراحی را پیشنهاد کند.

• استفاده از دوربین کوچک

• برای برداشتن سنگ‌های کوچک‌تر در حالب یا کلیه، پزشک یک ابزار نوری نازک (یورتروسکوپ) مجهز به دوربین را از طریق پیشابراه و مثانه وارد حالب شما می‌کند.

وقتی موقعیت سنگ مشخص می‌شود، سبد های بسیار کوچکی می‌توانند سنگ را به دام بیندازند. یا از طریق امواج سنگ قطعه قطعه شود تا از طریق ادرار دفع شود. پزشک شما ممکن است یک لوله‌ی کوچک (استنت) در حالب شما قرار دهند. تا ورم آن کاهش یابد و زودتر بهبود یابید. شما ممکن است در حین این اقدام جراحی نیازمند بیهوشی عمومی یا موضعی باشید.

جراحی غده ی پاراتیروئید

• برخی سنگ‌های کلسیم فسفاتی ناشی از فعالیت بیش از حد غدد پاراتیروئید هستند که در چهار گوشه‌ی غده‌ی تیروئید قرار دارند. وقتی این غده‌ها مقدار زیادی هورمون پاراتیروئیدی تولید می‌کنند (هیپرپاراتیروئیدیسیم، پرکاری غده‌ی پاراتیروئید)، سطح کلسیم شما می‌تواند بسیار بالا برود و در نتیجه‌ی آن سنگ کلیه تشکیل شود.

هیپرپاراتیرودیسم در برخی موارد وقتی رخ می‌دهد که یک تومور کوچک خوش خیم در یکی از غدد پاراتیروئید شما ایجاد شده باشد. یا وضعیت دیگری که منجر به تولید بیش از حد هورمون پاراتیروئید شود. برداشتن رشد غده تشکیل سنگ کلیه را متوقف می‌کند. یا ممکن است. پزشک شما درمان مشکلی را که منجر به تولید بیش از حد هورمون در غدد پاراتیروئید شده است، پیشنهاد کند.