علاوه بر دارو انجام ورزش های مفید، خوردن مواد غذایی مناسب برای ریه و استفاده از مواد استنشاقی مؤثر، در پیشگیری و درمان بیماری های ریوی و تقویت بافت پوششی ریه موثر و کارا هستند که ما در این پست قصد داریم شما را با چند اقدام ساده که در طب ایرانی، از آن‌ها تحت عنوان «ریاضت های ریه» یعنی ورزش های مناسب ریه یاد می‌شود، آشنا نماییم، امید است که در این شرایط خطرناک شیوع کرونا که بیش ترین تمرکز بر روی آسیب های ریوی است، برای شما عزیزان مثمرثمر واقع شود.
فهرست محتوا پنهان
ورزش های ریه تا چه اندازه موثرند؟
- این ورزش ها در مرحله پیشگیری از بیماری های ریوی موثر بوده و سبب تقویت ریه ها می‌گردد.
- در کنار دارو درمانی، به عنوان یکی از روش های موثر، ساده و ایمن در درمان بیماری های ریه توصیه شده است.
- همچنین در دوره نقاهت بیماری های ریوی در بازتوانی ریه ها و بازگرداندن آن ها به حال اول کاربرد دارند.
- این تمرینات ورزشی سبب می‌گردند توانایی های بالقوه ریه هایمان را بالفعل کنیم (افزایش ظرفیت ریه و حجم تنفس)
- همچنین باعث می شوند مواد زائد ریه ها تلطیف پیدا کرده و به آسانی با حرکت طبیعی مژک ها دفع شوند.
- البته فراموش نکنید که تمرینات ورزشی نمی‌توانند آسیب ریوی را معکوس کنند، اما می‌توانند به فرد برای استفاده از حداکثر ظرفیت ریه‌های خود کمک کنند.
بیشتر بخوانید!
انواع ورزش های مناسب ریه در طب سنتی ایران
1) آواز بلند
قرآن را یا صدای بلند تلاوت کنید یا با صدای بلند آواز بخوانید
- بلند آواز خواندن یا بلند قرآن را تلاوت کردن به ظرفیت ریه شما کمک می‌کند.
- این کار برای بیماری‌های تنفسی بسیار مفید است، چرا که کنترل تنفس آن‌ها از طریق آواز خواندن به مدیریت شرایطشان کمک می‌کند.
2) نفس عالی نافخ
عمیق نفس بکشید، تنفس عمیقی که باعث انبساط کامل ریه شود.
- تمرینات تنفس عمیق ممکن است به افزایش ظرفیت ریه‌ها کمک کنند.
- به عنوان مثال، تنفس عمیق می‌تواند به پاکسازی مخاط از ریه‌ها پس از ذات الریه و عفونت های ریوی کمک کرده و امکان گردش هوای بیشتر را فراهم کند.
- برای انجام این تمرین، در یک موقعیت راحت بنشینید. نفس عمیق تر از آنچه که معمولاً از دهان می‌گیریم، بکشید. نفس خود را 3 بار با سرفه قوی به بیرون دهید و این کار را چندبار تکرار کنید.
3) دمیدن (فوت کردن) به شدت
- به آرامی از طریق بینی هوا را به داخل ریه بکشید، سپس لب های خود را مانند زمان فوت کردن شمع جمع کردن و بازدم را سریع و با شدت خارج کنید، زمان بازدم باید نصف زمان دم باشد.
4) نفس عمیق و حبس نفس
- تا جایی که امکان دارد نفس عمیق کشیده و نفس تان را حبس کنید.
- تنفس عمیق باعث می شود هوای به دام افتاده در ریه تان تخلیه شود.
- برای انجام این تمرین، به آرامی در مکانی بنشینید یا صاف ایستاده به صورتی که قامت شما راست و شانه های شما مستقیم قرارگرفته باشند.
- هوا را از ریه هایتان تخلیه کنید.
- سپس از بینی نفس عمیقی بکشید، نفس را به مدت 5 ثانیه نگه دارید (تا 5 به آرامی بشمارید) .سپس نفس را از راه دهان خارج کنید.
نکات مهم تمرین های ورزشی فوق
- هر 2 تا 3 ساعت هر کدام از ورزش های 1 تا 4 را انتخاب و بین 10 تا 15 بار انجام دهید.
- توصیه می شود در حالت دم از بینی نفس بکشید تا هوای ورودی تصفیه و گرم شود و در بازدم از دهان نفس را بیرون بدید.
- بهتر است پس از دم و بازدم، چند ثانیه نفس را نگه دارید.
بیشتر بخوانید!
دو تکنیک ورزشی کمکی برای تقویت ریه و کاهش تنگی نفس
تنفس لب غنچه‌ای
- هدف از انجام این تمرین استفاده بهینه از ریه و طبیعی کردن سرعت تنفس است و ممکن است به تنگی نفس ناشی از کووید-۱۹ نیز کمک کند.
- صاف بنشینید – وضع اندامی خوب می‌تواند به حرکت بهتر ریه کمک کند.
- به آرامی از طریق بینی هوا را به داخل ریه بکشید، سپس در مرحله بعد لب‌ها را به صورت غنچه در آورده و از طریق مرکز لب بازدم را به آرامی انجام دهید.
- بازدم باید مثل زمان فوت کردن شمع حالت دمیدن داشته باشد و به آرامی ادامه یابد.
- بازدم باید دو برابر طولانی تر از دم باشد مثلاً 5 ثانیه دم و 10 ثانیه بازدم . این تمرین تنفسی را حداقل ۳ بار در طی روز انجام دهید.
- برای افرادی که از نظر بدنی زیاد فعال نیستند و شاید عضلات تنفسی خود را به طور مکرر تمرین ندهند، تنفس لب غنچه‌ای ممکن است فواید خاصی را به همراه داشته باشد.
تنفس عمیق شکمی
این نوع تمرین تنفسی به بهبود شرایط انقباض و انبساط ریه‌ها کمک می‌کند. به طور خاص، تنفس شکمی بر تقویت عضله دیافراگم متمرکز است که امکان یک تنفس عمیق را برای فرد فراهم می‌کند.
- برای انجام این تمرین و ورزش ریه، می توانید دراز بکشید یا بایستید.
- یک دست خود را روی سینه تان و یک دست تان یا یک جسم سبک را روی شکم تان قرار دهید.
- از بینی نفس بکشید و نفستان را 2 تا 3 ثانیه حبس کنید، دقت کنید شکم تان به سمت داخل کشیده باشد.
- همچنین توجه داشته باشید در هنگام دم و حبس نفس شکم شما چه اندازه بالا می‌آید.
- در هنگام بازدم سعی کنید نفس تان را به آرامی به بیرون دهید.
- از طریق بینی عمل دم را دوباره انجام داده و این بار تلاش کنید شکم نسبت به عمل دم پیشین بیشتر به داحل کشیده و ارتفاع بیشتری بالا بیاید.
- سپس، عمل بازدم را انجام داده و تلاش کنید هر بار این کار دو یا سه برابر طولانی‌تر از عمل دم باشد.
- در فواصل معین، شانه‌های خود را به سمت جلو و عقب بگردانید و سر خود را به طرفین حرکت دهید تا از بروز تنش در قسمت بالایی بدن پیشگیری شود.
- روزانه 5 تا 10 دقیقه این ورزش و تمرین حرکتی ریه را انجام دهید.
انتخاب وضعیت مناسب بدنی (توصیه به بیماران دچار تنگی نفس)
اگر دچار تنگی نفس یا سختی نفس شدید هستید، یکی از وضعیت های مناسب زیر را انتخاب کنید:
- خوابیدن به رو یا دمر خوابیدن: خوابیدن به رو یا به اصطلاح «دمر» خوابیدن باعث تخفیف تنگی نفس می شود اما در مقابل، «خوابیدن به پشت یا طاق باز خوابیدن» باعث تشدید تنگی نفس می شود.
- حالت نشسته با گردن کشیده: حالت نشسته با گردن کشیده بهترین حالت در تخفیف تنگی نفس است.
- خوابیدن به پهلو: به پهلو خوابیدن به میزان متوسط تنگی نفس را بهتر می کند
نکاتی که حتماً باید پیش از انجام ورزش های ریه درنظر بگیرید!
- هر زمان که تمرینات ورزشی موجب تنگی نفس می‌شوند، بهتر است برای چند دقیقه آرام‌تر فعالیت خود را ادامه دهید. تنفس لب غنچه‌ای می‌تواند به بازگشت تنفس به شرایط عادی کمک کند.
- اگرچه تمرینات و ورزش های ریه در بهبود سلامت شما موثر است اما اگر به بیماری مزمن ریه مبتلا هستید و با انجام حرکات ورزشی وضعیت شما تشدید می‌شود، حتما قبل از شروع ورزش با پزشک خود مشورت کنید.
- چرا که افرادی با علائم شدید ممکن است به اکسیژن درمانی یا استفاده از یک دستگاه تنفس مصنوعی نیاز داشته باشند.
منابع:
- کتاب اکسیر جلد 2 صفحه 880 و 886
- کتاب طب اکبری جلد 1 صفحه 492
- و با سپاس از دکتر یحیی زینال پور (متخصص طب سنتی ایران) و استاد مهدی صیادی (پژوهشگر و مدرس تاریخ طب سنتی ایرانی اسلامی)
