سرطان پروستات چیست؟
سرطان پروستات به وجود آمدن سلولهای غیر طبیعی در پروستات که بخشی از دستگاه تناسلی مردان است که امکان حرکت به سایر نقاط و ایجاد سرطانهای دیگر را نیز دارد. از نشانههای این بیماری میتوان به تکرر ادرار، فشار کم ادرار، درد هنگام انزال، وجود خون در ادرار، اختلال آغاز ادرار، درد در دفع ادرار، درد ناحیه لگن، کاهش وزن و اشتها اشاره کرد. عوامل زمینهساز این سرطان میتوانند کشیدن سیگار، عدم تحرک و ورزش کردن، چاقی بیش از حد و ژنتیک باشند. این بیماری درمانهای متفاوتی دارد ولی رایجترین راه درمان آن استفاده از هورمون درمانی و شیمی درمانی دارویی است.
پیشگیری از این سرطان در پزشکی جدید پگونه است؟
سرطان پروستات قابل پیشگیری نیست ولی میتوان خطر ابتلا به آن را کاهش داد.
راههای کاهش خطر ابتلا
محققان مدتهاست در حال بررسی قابلیت داروها و درمانهای طبیعی برای کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات هستند.
محصولات سویا
ایزوفلاونها ترکیبات شیمیایی با خواص ضد التهابی هستند و مواد غذایی با بیشترین میزان ایزوفلاونها، محصولات دانههای سویا هستند که از این میان میتوان به شیرسویا و مسیو (خمیر سویا) اشاره کرد. همچنین مواد غذایی دیگری از جمله نخود، لوبیاها و یونجه حاوی ایزوفلاونها هستند. در حالی که یک مطالعه در سال ۲۰۱۶ نشان داد ایزوفلاونها خواص سلامتی فراوانی از جمله کمک به پیشگیری از سرطان پروستات دارند اما جامعه پزشکی امروزه این نظریه را رد کرده و بر این باور است که این ترکیبات شیمیایی نمیتوانند به پیشگیری یا درمان سرطان پروستات منجر شوند و نظر متفاوتی در این باره وجود دارد.
اسیدهای چرب امگا ۳
- اسیدهای چرب امگا ۳ در ماهی و دیگر غذاهای دریایی وجود دارند. این اسیدها همچنین در منابعی از جمله گردو، بذر کتان و دانههای سویا نیز یافت میشوند. شواهد بسیاری مبنی بر اثربخشی اسیدهای چرب امگا ۳ در کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات وجود دارد اما با این حال بسیاری از متخصصان بر این عقیدهاند که اسیدهای چرب امگا ۳ خواصد ضد سرطان قابل توجهی ندارند.
گوجه
- گوجههای فرآوری شده از جمله گوجه پخته شده و انواع کنسروی آن حاوی ترکیبی به نام لیکوپن هستند. برخی مطالعات نشان میدهد که این ترکیب میتواند خطر ابتلا به انواع سرطان به ویژه سرطانهای پروستات، ریه و معده را کاهش دهد. یک مطالعه نشان داد افزایش مصرف گوجه با کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات ارتباط مستقیم دارد. از منابع دیگر ترکیب لیکوپین میتوان به گریپ فروت، هندوانه و زرد آلو اشاره کرد.
قهوه
- محققان نتایج حاکی از بررسی ۱۰۵ مطالعه در مورد تاثیرات قهوه بر خطر ابتلا به سرطان منتشر کردند. محققان در این بررسی نتیجه گرفتند که قهوه و قابلیت آنتی اکسیدانی آن میتواند خطر ابتلا به سرطان پروستات و برخی دیگر از انواع بیماری را کاهش دهد.
درمان سرطان پروستات در پزشکی جدید چگونه است؟
جراحی
برای بیمارانی که شرایط سلامتی مطلوبی دارند، معمولاً جهت درمان سرطان پروستات جراحی را پیشنهاد میکنند. این انواع جراحی میتوانند بهکار روند:
- برداشتن غدد لنفاوی لگنی: یک روش جراحی برای خارج کردن غدد لنفی از لگن. آسیبشناس برای یافتن سلولهای سرطانی بافت را زیر میکروسکوپ بررسی میکند. اگر غدد لنفی حاوی سرطان باشند، پزشک پروستات را برنخواهد داشت و معمولاً روشهای درمانی دیگر را توصیه میکند.
- برداشتن کامل پروستات: یک روش جراحی برای برداشتن پروستات، بافتهای اطراف و کیسۀ منی. دو نوع پروستاتبرداری رادیکال وجود دارد:
- پروستاتبرداری رتروپوبیک: یک روش جراحی برای برداشتن پروستات از طریق ایجاد شکاف در دیوارۀ شکمی. برداشتن غدد لنفی مجاور گاه در همان زمان انجام میشود.
- برداشتن پروستات میاندوراهی: یک روش جراحی برای برداشتن پروستات از طریق شکاف ایجاد شده در پرینئوم یا میاندوراه (ناحیهای بین پوست بیضه و مقعد). غدد لنفی مجاور همچنین، گاه از طریق یک شکاف مجزا در شکم خارج میشوند.
- برداشتن پروستات از طریق پیشابراه (TURP): یک روش جراحی برای خارج کردن بافت از پروستات با به کارگیری یک رزکتوسکوپ (یک لوله باریک و نوردار با یک ابزار برنده) که از طریق پیشابراه وارد میشود. این روش را گاهی بهمنظور کاهش علائم ناشی از تومور، پیش از تعیین سایر روشهای درمان سرطان بهکار میگیرند. همچنین، برداشتن پروستات از طریق پیشابراه را در مردانی هم که به دلیل سن یا بیماری نمیتوانند پروستاتبرداری رادیکال داشته باشند، انجام میدهند.
ناتوانی جنسی و ترشح ادرار از مثانه و یا نشت مدفوع از مقعد گاه در مردانی که بهوسیله جراحی درمان شدهاند، رخ میدهد. در بعضی افراد، پزشکان از تکنیکی که به جراحی نگهدارنده عصب معروف است، استفاده میکنند. این نوع جراحی اعصاب مهارکننده نعوظ را حفظ میکند. اگرچه در مردانی که تومورهای بزرگ یا بسیار نزدیک به اعصاب دارند، نمیتوان از این روش جراحی استفاده کرد.
پرتودرمانی
پرتودرمانی یک روش درمان سرطان است که در آن از پرتوهای ایکس با انرژی بالا یا انواع دیگر پرتوها که قادر به نابودی سلولهای سرطانی یا جلوگیری از رشد آنها هستند، استفاده میشود. دو نوع پرتودرمانی وجود دارد. پرتودرمانی خارجی که در آن از دستگاهی در بیرون بدن استفاده میکنند که امواج را به سمت سرطان میفرستند. در پرتودرمانی داخلی از یک مادۀ رادیواکتیو که در سوزن، دانه، سیم یا سوند بستهبندی شده است، استفاده میکنند و آن را مستقیماً در نزدیکی یا داخل بافت سرطانی قرار میدهند. انتخاب روش پرتودرمانی به نوع و مرحلۀ سرطان بستگی دارد.
ناتوانی جنسی و مشکلات ادراری گاه در مردانی که از روش پرتودرمانی استفاده میکنند، به وجود میآید.
هورموندرمانی
هورمون درمانی یک روش درمان سرطان است که هورمونها را حذف یا عملکردشان را متوقف میکند و به این ترتیب مانع از رشد سلولهای سرطانی میشوند. هورمونها موادی هستند که غدد در بدن تولید میکنند و در جریان خون به گردش در میآیند. در سرطان پروستات هورمونهای جنسی مرد میتوانند باعث رشدسرطان پروستات شوند. دارو، جراحی یا هورمونهای دیگر، برای کاهش تولید هورمونهای مردانه یا توقف عملکردشان بهکار میروند.
انواع هورموندرمانی که در درمان سرطان پروستات بهکار میرود، معمولاً شامل این موارد است:
- آگونیستهای هورمون آزادکننده هورمون لوتئینیزهکننده مانع ترشح هورمون تستسترون از بیضه میشوند. مثلاً، لوپرولید (leuprolide)، گوسرلین (goserelin)، بوسرلین (buserelin) .
- آنتیآندروژنها عملکرد آندروژن را (هورمونی که ویژگیهای جنسی مرد را ایجاد میکند) متوقف میکنند. فلوتامید و نیلوتامید (Flutamid and nilutamid) دو نمونه از آنها هستند.
- داروهایی که مانع ترشح آندروژنها از غدد آدرنال میشوند، شامل ketoconazole و aminoglutethimide هستند.
- برداشتن بیضه یک روش جراحی برای برداشتن یک یا هر دو بیضه، منبع اصلی هورمونهای مردانه، بهمنظور کاهش تولید هورمون است.
- استروژن (هورمونی که ویژگیهای جنسی زنانه ایجاد میکند) بیضه را از تولید تستسترون باز میدارد. اگرچه با اینحال، امروزه از استروژن، به دلیل خطر عوارض جانبی زیاد، بهندرت در درمان سرطان پروستات استفاده میکنند.
گرگرفتگی، اختلال در عملکرد جنسی، کاهش میل جنسی و ضعیف شدن استخوانها گاه در مردانی که از روش هورموندرمانی استفاده میکنند، اتفاق میافتد.
انواع جدید روشهای درمانی که در پژوهشهای بالینی در دست بررسی هستند.
این بخش بهطور خلاصه، روشهای درمانی را شرح میدهد که در پژوهشهای بالینی در دست بررسی هستند. امکان اشاره به همۀ روشهای درمانی جدید در این بخش وجود ندارد. اطلاعات مربوط به پژوهشهای بالینی در سایت انستیتوی ملی سرطان قابل دسترسی است.
جراحی سرمایشی
جراحی سرمایشی یک روش درمانی است که از ابزاری برای منجمد کردن و از بین بردن سلولهای سرطانی پروستات استفاده میکند. ناتوانی جنسی، ترشح ادرار از مثانه و یا نشت مدفوع از مقعد ممکن است در مردانی که با این روش درمان میشوند رخ دهد.
شیمیدرمانی
در این روش درمانی سرطان، از داروهایی برای توقف رشد سلولهای سرطانی استفاده میکنند. این کار یا به وسیلۀ از بین بردن سلولها و یا متوقف کردن تقسیم سلولی آنها انجام میشود. زمانی که شیمیدرمانی از طریق دهان انجام میگیرد یا در رگ یا ماهیچه تزریق میشود، داروها به جریان خون وارد میشوند و به سلولهای سرطانی در سراسر بدن میرسند. (شیمیدرمانی سیستمیک). زمانیکه شیمیدرمانی مستقیماً در ستون فقرات، یک اندام، یا یک حفرۀ بدنی مثل شکم انجام گیرد، داروها، بیشتر بر سلولهای سرطانی در آن نواحی تأثیر میگذارند (شیمیدرمانی موضعی). روش شیمیدرمانی مورد استفاده به نوع و مرحلۀسرطان بستگی دارد.
درمان بیولوژیک
درمان بیولوژیک یک روش درمان است که سیستم دفاعی بیمار را برای مبارزه با سرطان به کار میگیرد. مواد ساخته شده در بدن یا موادی که در آزمایشگاه تولید میشوند، برای تقویت، هدایت و یا بازسازی دفاع طبیعی بدن در برابر سرطان بهکار میروند. به این نوع روش درمانی ایمنیدرمانی هم میگویند.
یک روش درمانی است که برای نابودی سلولهای سرطانی از سونوگرافی (امواج صوتی با انرژی بالا) استفاده میکند. برای درمان سرطان پروستات، یک سوند داخل راستروده، برای ایجاد امواج صوتی بهکار میرود.