زعفران یکی از محبوب‌ترین چاشنی‌ها است که فواید زیادی برای آن ذکر شده است. در این مطلب قصد داریم با خواص زعفران از دید طب سنتی آشنا شویم:
خواص و مزاج زعفران در طب سنتی
خواص و مزاج زعفران در طب سنتی بدین قرار است:
- مزاج آن گرم و خشک است.
- زعفران یکی از ارزشمندترین گیاهان ایرانی است که در کنار خواص بی‌نظیر با رنگ و رایحه‌ای مطبوع و منحصر به فرد لقب طلای سرخ را گرفته است.
- اغلب دوست داران زعفران تأثیر آن را در ایجاد نشاط و خنده‌آوری تجربه کرده‌اند.
- از خواص زعفران می‌توان به تقویت حافظه، تحریک قوای جنسی، تقویت حواس، کمک به هضم غذا، تحلیل مواد زائد بدن، تقویت کبد، روده و دستگاه تنفسی اشاره کرد.
- زعفران نشاط آور، موجب شادی و سرور و تقویت حواس و نیکوکننده رنگ رخسار است.
- زعفران تقویت کننده قلب و معده است و برای درمان بی‌خوابی‌هایی که منشأ تحریکات مغزی دارد مفید است.
- خوردن چای زعفران باعث هضم بهتر غذا می‌شود.، قوای جنسی را تقویت می‌کند.
- کبد سرد را تصفیه و تقویت می‌کند.
- زعفران سردی و رطوبت مغز را دفع می‌کند، همچنین انسدادهای مغزی را از بین می‌برد.
- زعفران رطوبات زائد بدن از جمله رطوبت معده را تحلیل می‌برد.
- زعفران ادرار آور است و سبب پاکسازی کلیه و مثانه از سنگ‌ها است.
- زعفران با تنقیه و پاکسازی ریه از فضولات موجب تقویت ریه می‌شود.
- موجب رسیدن اثر داروها به قلب و سایر اعضا می‌شود.
نکات مهم در مصرف زعفران
- زعفران با معده خالی نباید مصرف گردد زیرا برای معده و روده مضر خواهد بود.
- دمنوش زعفران باید به رنگ لیمویی باشد (دمنوش‌های غلیظ و سرخ رنگ عارضه ایجاد می‌کنند).
- مصرف سه الی پنج گرم زعفران در ماه برای هر فرد مناسب و مجاز است.
پخت و پز با زعفران
زرشک پلو با مرغ از قدیم الایام، در بسیاری از مناطق شمال و شمال شرق ایران، به ویژه در خراسان بزرگ، غذای محبوبی در مراسم عروسی یا عزا سرو می‌شد. برنج زعفرانی پوشیده از زرشک و مرغ سوخاری. هم زرشک و هم زعفران به عنوان محصولات خاص خراسان به مردم این استان و بسیاری از مردم این امکان را می دهد که با این غذای لذیذ احترام خود را به مهمانان خود نشان دهند. نکته جالب این است که زعفران در غذا هم برای طعم دادن به برنج و هم برای خوش طعم شدن مرغ استفاده می شود.
ویژگی‌های زعفران اصل چیست؟
- سرشاخه‌های کلاله زعفران سه‌شاخه و قسمت بالای آن شیپوری بوده که هرچه پایین‌تر می‌آید باریک‌تر می‌شود ضمن اینکه دارای مقداری طعم تند است؛
- اگر زعفران شیرین باشد به این معناست که کاسب برای افزایش وزنش مقداری عسل یا شکر به آن افزوده است.
- رنگ زعفران مرغوب، زرد مایل به نارنجی قرمز است.
- در ضمن زعفران بوی بسیار مطبوع و نافذی دارد به‌طوری که هر چه بوی زعفران بیشتر باشد، یعنی تازه‌تر است.
- نباید فراموش کرد که بوی کم نشانه کهنه بودن زعفران یا خالص نبودن آن است.
- تشخیص زعفران تقلبی از اصلی در آزمایشگاه به سادگی انجام می شود ولی زمانی که برای خرید زعفران به بازار می‌روید عموماً زعفران بسته‌بندی شده به شما داده می‌شود در نتیجه صرفاً از ظاهر آن باید تقلبی یا اصل بودن آن را تشخیص داد.
- بهترین کاری که می‌توانید در خرید زعفران انجام دهید این است که نوعی از زعفران که بخش سفید و قرمز آن همراه هم است (به اصطلاح “دسته”) را خریداری نمایید. در این حالت امکان تقلب (بویژه تقلب در ظاهر) بسیار کاهش پیدا می‌کند.
- در کتب طبی ذکر شده که بهتر است هنگام مصرف زعفران اندکی بخش سفید آن نیز همراهش باشد، زعفران به این شکل مرغوبیت و تازگی خود را به مدت طولانی‌تری حفظ می‌کند.
مصرف زیاد زعفران برای چه افرادی مضر است؟
- گرم مزاج‌ها بویژه افراد با مزاج گرم و خشک که از مصرف زیاد زعفران دچار حالت تشویش، بی‌خوابی، حالت تهوع و … می‌شوند.
- خانم‌های باردار که به دلیل خاصیت قاعده آوری زعفران ممکن است دچار سقط جنین شوند و باید کلاً از مصرف زعفران در سه ماه اول بارداری اجتناب کنند.
- افراد چاق و دارای اضافه وزن بالا، به دلیل خاصیت اشتها آوری زعفران
- افرادی که دچار تعریق کف دست می‌شوند.
عوارض مصرف زیاد زعفران چیست؟
- سرگیجه، احساس تهوع و در بعضی موارد استفراغ
- کاهش تعداد ضربان قلب
- آسیب دیدن کلیه‌ها و اعصاب
- کاهش شدید فشار خون
- رقیق شدن خون
- کاهش اشتها
- سردرد و اختلال حواس
- خونریزی از بینی و پلک‌ها
- زردی پوست
مصلح زعفران چیست؟
انیسون و سکنجبین مصلح و بهبوددهنده خواص و مزاج زعفران هستند.
طبع زعفران گرم است یا سرد
طبق منابع مستند طب ایرانی طبع زعفران گرم و خشک است. درجه گرمی زعفران دو و درجه خشکی آن یک است. در عین حال در کتاب مخزن الادویه عنوان شده که برخی حکما آن را درجه سوم گرم و در دوم خشک عنوان کرده‌اند.
خواص زعفران در طب سنتی
شاید برخی زعفران را به چشم طعم‌دهنده یا رنگ‌دهنده مواد غذایی نگاه کنند، اما از دیدگاه طب سنتی زعفران دارای مقدار زیادی مواد مغذی ویژه با خواص بی‌نظیر است.
زعفران یکی از گیاهان دارویی است که در صورت مصرف متعادل، شادی آور و مُفَرح و نشاط آوری بسیار قوى است. اما اگر بیش از اندازه مصرف شود باعث ضَحِک یا قهقه و بانگ قاه قاه و خنده‌ی با آواز می‌شود.
خواص زعفران بر قوای جنسی
زعفران دارای خواص تقویت‌کننده قوای جنسی، به ویژه در افرادی که دارای مزاج سرد یا تر هستند و کسانی که داروهای ضد افسردگی مصرف می‌کنند، می‌باشد.
این گیاه اعجاب‌انگیز مقوى حواس، منضج و تحلیل برنده و مصلح عفونت خلط بلغم و مانع و حافظ خلط بلغم از تغییر و فساد است. زعفران با قوای خاصی که در خود دارد، محرک قوای جنسی، مقوى جوهر روح حیوانی، مقوی کبد و احشا و سیستم تنفسی است، برای همین باعث تقویت نیروی جنسی می‌شود.
زعفران داروی گیاهی پاکسازی کننده
از دیگر خواص زعفران این است که پاک‌کننده کلیه و مثانه و جلادهنده و شفاف کننده‌ی رنگ چهره است. همچنین بازکننده گرفتگی‌های مغز و کبد و طحال است.
هر روز ده قیراط تقریبا معادل دو گرم از زعفران برای پاکسازی طحال و با میپختج یا دوشاب جهت رفع خمار و با عسل جهت ریزانیدن سنگ‌های کلیه و با ادویه مناسب جهت درد رحم و مقعد بسیار مفید است.
استشمام زعفران جهت برسام و شوصه مفید است و خواب آور است. سرمه کشیدن با زعفران جهت جلاى چشم و جلای اشک چشم و تیرگی پلک و سرخ و غلیظ شدن پلک چشم بسیار موثر است.
خواص زعفران در زایمان
سخت‌زایی یا دیستوشی، به سختی بیش از معمول مراحل زایمان اطلاق می‌گردد. حدودا یک پنجم زایمان‌ها با دیستوشی مواجه هستند. آشامیدن یک مثقال زعفران جهت عُسرِ ولادت یا زایمان سخت و دشوار مجرب است.
گفته‌اند چون دو درم زعفران را با آب بسایند و مانند گردو مدور ساخته و در آن سوراخی ایجاد کنند و بر شکم زن باردار آویزان نمایند جهت عسر ولادت و اخراج مشیمۀ زنان بسیار مجرب است.
مصرف زیاد زعفران
مصرف بیش از حد زعفران ممکن است عوارضی مثل خونریزی بینی و یا رحمی به همراه داشته باشد. در کتاب‌های قدیم ذکر شده که سه درم یا تقریبا ۱۰گرم از زعفران کشنده است چراکه باعث نشاط فراوان می‌شود.
اما این موضوع صحت و اصلی ندارد چرا که با این مقدار از زعفران این اثر باعث فوت نمی‌شود. مصلح و دافع ضرر زعفران در این موضوع اشیاى قابضۀ روح است.
خواص روغن زعفران
روغن زعفران ملین عصب و ملین صلابت رحم و خواب‌آور و تحلیل برنده است. مالیدن روغن زعفران به بینی و چکاندن آن در بینی جهت بهبود ذات‌الجنب موثر است. و طلاى آن یا ماسک کردن آن روی پوست جهت پاکسازی زخم‌های چرکین و حمول آن با موم و مغز استخوان برای زخم‌های رحم مفید است.
پریا
بسیار مفید بود، ممنون از شما.